IFFR 2015 – Deel 3

Festivalverslag IFFR 2015: Deel 3

door George Vermij

Tijd voor ons derde verslag van het IFFR met slow cinema uit de Italiaanse bergen, een verveelde meesteres en haar gewillige slaafje, de harde pikorde in een doveninstituut in Oekraïne en een mysterieus zelfmoorddorp in Wales.

 IFFR 2015 La Creazione di Significato

In de Apuaanse Alpen leeft Pacifico afgelegen, maar dichtbij de natuurlijke elementen. Regisseur Simone Rapisarda Casanova filmt hem in de docu La Creazione di Significato die de rustige en rauwe sfeer van de streek probeert over te brengen. De film valt in de categorie slow cinema en neemt je mee in zijn eigen contemplatieve  tempo, waar je voor in de stemming moet zijn. Vernieuwend is het niet en het valt in een lange traditie van observatiedocu’s die uitgaan van een ‘less is more’ aanpak. Denk aan lange shots die het simpele landelijke leefritme willen vangen, beelden van de natuur en meditatieve plaatjes van het landschap.

Het moderne Italië komt indirect ter sprake in radioprogramma’s waar Pacifico naar luistert en in een lang gesprek dat hij heeft met de nieuwe eigenaar van zijn hut. Een Duitser die verbaasd is dat ze het zo lang met Berlusconi hebben uitgehouden. Op die manier geeft Casanova zijn film nog wat actualiteit en maatschappijkritiek mee. Het geheel blijft echter vrijblijvend ondanks zijn onopgesmukte schoonheid.

IFFR 2015 The Duke of Burgundy

Het spel der begeerte en onderwerping
Peter Strickland bewees al met Berberian Sound Studio dat hij een gepassioneerde cinefiel is die filmliefde als inspiratie gebruikt voor zijn eigen projecten. In Berberian Sound Studio  krijgt Italiaanse culthorror en het Giallo-genre een gepast hommage waarop Strickland ondanks referenties zijn stempel wist te drukken. In zijn nieuwste film The Duke of Burgundy  zijn er ook knipogen naar Italiaanse genrecinema en andere stromingen en films.

In een prachtig buitenverblijf spelen twee vrouwen machtsspelletjes met elkaar. De oudere Cynthia laat de jonge Evelyn klusjes doen en straft haar als zij op fouten wordt betrapt. Daarna bedrijven zij de liefde in shots die doen denken aan de hoogtijdagen van chique en artistieke erotica. Toch is er iets mis. Cynthia heeft er wat minder zin in en moet soms door Evelyn gepusht worden om in haar rol van meesteres te overtuigen. Een grappig gegeven waarmee Strickland de gecontroleerde erotiek en opwinding van sadomasochisme onderuit haalt. Het is maar een spelletje, dat ophoudt als de overtuiging weg is.

Visueel en muzikaal is er weinig op de film aan te merken. Een rijke beeldtaal die soms verwijst naar het surrealisme van Jan Svankmajer en dan weer met referenties naar Franse cinema zoals de erotisch en sm beladen films van schrijver Alain Robbe Grillet of de rollenspellen in Jacques Rivettes Céline et Julie vont en bateau. De muziek van de groep Cat’s Eyes doet denken aan de soundtrack van het psychedelische Valerie and Her Week of Wonders. Het is uiteindelijk wel stijl boven inhoud in deze trip van een film. En al snel zie je door de gestileerde bomen het narratieve bos niet meer.

IFFR 2015 The Tribe

Ellende heeft geen stemmen nodig
Myroslav Slaboshpytskiy’s The Tribe heeft voor bepaalde critici al radicaal de taal van de cinema veranderd. Dat is niet helemaal terecht. De film waarin jongeren op een doveninternaat worden gevolgd heeft geen dialogen. De acteurs communiceren met elkaar in gebarentaal die verder niet vertaald wordt naar de kijker. Toch is het verhaal gelijk al te duiden. Een nieuweling moet zich bewijzen binnen de strenge hiërarchie van een gesloten groep. Het internaat is een broedplaats voor criminaliteit waar niemand zich bekommert om de jongeren en waar de sterksten het voor het zeggen hebben. Meisje worden als prostitués aan vrachtwagenchauffeurs aangeboden en als er geld nodig is vinden er gewelddadige berovingen plaats. In dat opzicht is het hard sociaalrealisme dat al vaker is verbeeld.

Slaboshpytskiy lijkt vooral schatplichtig aan de cinema van de Brit Alan Clarke. Vergelijk het met Clarkes Scum en Made in Britain waar we individuen in instellingen volgen en waar een gevecht ontstaat tussen individu en groep. Daarnaast hanteert Slaboshpytskiy dezelfde lange tracking steadicam shots waarmee Clarke bekend werd en die vervolgens gemeengoed zijn geworden in veel sociaal-realistische films. Die shots hadden bij Clarke vaak ook geen geluid nodig om te imponeren zoals in zijn minimale film Elephant. Slaboshpytskiy’s stijl is dus vooral niet nieuw, maar hij weet die wel overtuigend en zelfverzekerd te hanteren in zijn speelfilmdebuut.

IFFR 2015 Bridgend

Geef je over aan de dood
Het plaatsje Bridgend in Wales kwam in het nieuws wegens een ongekend hoog zelfmoordpercentage onder jongeren. Een gegeven dat de Deense regisseur Jeppe Rønde gebruikte als basis voor de gelijknamige fictiefilm die hij in het dorpje opnam. Het resultaat is echter mager. Het meisje Sara (Hannah Murray, bekend van haar rol als Gilly in Game of Thrones) komt met haar alleenstaande vader aan in het dorp en raakt al snel in de ban van jongeren die leven alsof elke dag hun laatste is. Haar strenge pa die ook nog eens als smeris de suïcides onderzoekt moet niets van Sara’s fascinaties weten. Je ziet al aankomen dat een conflict tussen beiden in het verschiet ligt in dit standaard coming of age drama.

Deze voorspelbare verhaallijn geeft Rønde nog een poëtisch realistische stijl die gebruik maakt van de rauwe schoonheid van Wales. Die mooie visuele aanpak geeft de doodswensen van de pubers een diepere lading die helaas niet overtuigend terugkomt in het verhaal. Het boeiende gegeven van pubers in existentiële crisis kan betere cinema opleveren, zoals het sterkere Simon Werner a disparu… In Bridgend  lijkt ondanks de melancholieke beelden de motivatie achter het gedrag vooral YOLO te zijn.

 

26 januari 2015

 

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 4

DEEL 5