Festivalverslag IFFR 2015: Deel 5
door Suzan Groothuis
In dit laatste deel van het IFFR 2015 begeven we ons weer in verschillende delen van de wereld. Zomaar een greep: een integer en bewogen drama uit Iran, een Spaanse film noir meets drama waarin een vader tot het uiterste gaat om de wens van zijn terminaal zieke dochter te vervullen, een rechtbankdrama in India en een Deens opgroeidrama waarin flink geëxperimenteerd wordt met seks.
In het Iraanse Today van Reza Mirkarimi stapt een zwangere vrouw in paniek in de taxi van Youness, die net lunchpauze houdt. Of hij haar zo snel mogelijk naar het ziekenhuis kan brengen, een vertrouwd arts zal haar verder helpen. Youness stelt geen vragen, al rijzen die wel bij de aanblik van de vrouw – een bloedspoor op haar gezicht, een verwarde gemoedstoestand.
Integere compassie
In het ziekenhuis aangekomen raakt Youness ongewild betrokken bij het lief en leed van de vrouw. Wil ze geholpen worden, dan moet haar echtgenoot de papieren tekenen. De vrouw vraagt Youness zich voor te doen als haar man. Wat volgt is een opeenstapeling van bureaucratische zorgen en aantijgingen.
Today toont Iran als minisamenleving: in het ziekenhuis wordt goed duidelijk hoe de positie van de vrouw is ingeworteld in deze door mannen gedomineerde maatschappij. Meer nog dan een maatschappelijke inzage of kritiek draait het om de integere en stille Youness, die besluit de vrouw te helpen waarmee hij zich in een netelige situatie wentelt. Ondanks de achterdochtige blikken en de persoonlijke beschuldigingen van het ziekenhuispersoneel (duidelijk is dat de vrouw mishandeld is), houdt Youness vast aan zijn besluit er voor de vrouw en haar baby te zijn. Acteur Parviz Parastui schittert als Youness, een rol waarin hij het vooral moet hebben van zijn mimiek. Woorden zijn er nauwelijks, maar in de ogen van de man zijn zijn ware emoties te lezen. Today is een mooi en subtiel verhaal over integriteit, moed en partij kiezen voor iemand die anders geen kansen zou hebben.
Het beste voor mijn kleine meid
Luis heeft alles over voor zijn terminaal zieke dochter Alicia. Maar aan haar grote wens, een uniek design voor een anime-prinses, hangt een duur prijskaartje. Geld heeft hij niet, dus Luis moet iets bedenken om er aan te komen.
Dan ontmoet hij – toevalligerwijs – de psychisch onstabiele Barbara. Zij is getrouwd met een bemiddelde psychiater, die haar bijna geen moment uit het oog verliest en er op toeziet dat zij haar medicatie inneemt. En dan is er nog de net uit de gevangenis ontslagen Damian, die een verleden deelt met Barbara.
Drie verhaallijnen dus, die naadloos op elkaar aansluiten. Ieder personage heeft de ander nodig: voor afpersing, hulp en vergelding. Wat begint als een liefdevol portret van een vader en zijn zieke dochter, mondt uit in een film waarin ieders morele grenzen overschreden worden. Magical Girl van de Spaanse regisseur Carlos Vermut hanteert een kalm tempo en schippert tussen film noir, drama en surrealisme. En beschikt daarnaast ook over de nodige droge humor. Stilistisch strak en mooi gefilmd, met sterke acteerprestaties en een eindscène die nog lang blijft hangen. Was het maar zo eenvoudig dat een simpel toverstafje alles beter kon maken.
Slepend Indiaas rechtbankdrama
Hoe een rechtszaak in India verloopt zien we in Court, dat tijdens het filmfestival in Venetië beloond werd met het Beste Debuut. Wanneer in het riool een dode man wordt aangetroffen, wordt volkszanger Narayan Kamble als schuldige aangewezen. In zijn opzwepende teksten zou hij arme arbeiders namelijk aansporen tot suïcide. Advocaat Vinay Vora Kamble verdedigt de opmerkelijke zaak, maar moet opboksen tegen de geharde, zich aan oude tradities hechtende openbare aanklager Nutan.
Court is een realistisch drama, dat nauwgezet de ontwikkelingen van de rechtszaak vastlegt. Hoewel de film zich voornamelijk binnen de rechtszaal afspeelt, worden de personages om wie het draait – Kamble en Nutan – ook in hun dagelijks leven gevolgd. Zo krijgt de kijker een idee van wat er buiten de muren van de rechtbank speelt en wat de innerlijke drijfveren zijn.
Court wordt internationaal hoog geprezen vanwege de subtiele maatschappijkritiek die erin verweven zit en de uiteenzetting van oude tradities tegenover moderne, westerse ideeën. Toch overtuigt de film niet helemaal: het ontbreekt de zich maar voortdurende rechtszaak aan spanning, wat het op gegeven moment slepend maakt om naar te kijken. Het Israëlische Gett: The Trial of Viviane Amsalem, dat in 2014 uitkwam, werkt beter als aanklacht op een rechtssysteem dat draait op antieke wetgeving. Die film liet op pijnlijke wijze zien hoe absurd de situatie is voor een vrouw die wil scheiden. In Court gaat de rechtszaak ook gepaard met absurde aantijgingen, maar lang niet zo scherp en meedogenloos als in Gett. Daarmee is Court een conventioneler en minder pakkend rechtbankdrama, al zal de film in India met andere ogen bekeken worden.
Deense ontdekkingstocht
De Deense vlag hangt uit wanneer de 14-jarige Martin met zijn draagbare cassettespelertje door zijn buurt fietst, hard meezingend met Nazareths Love Hurts. Ondertussen kijken de mensen hem ongemakkelijk aan. Eenmaal thuis wordt duidelijk wat er is gebeurd: Martins moeder is overleden. Een gebeurtenis die hem schijnbaar onbewogen laat.
De film volgt de jonge Martin in zijn verwerkingsproces, waarbij hij moet dealen met een vader die meer met zichzelf dan met zijn kinderen bezig is en met een broer die zich – de zonnebril van zijn moeder op zijn neus geklemd – opsluit in zijn kamer. En zo moet Martin zelf richting geven aan zijn jonge leven en levert hij zich over aan zijn passie snelwandelen en de hormonen die door zijn lijf gieren.
Speed Walking is geen tragische film, want regisseur Niels Arden Oplev houdt de toon opvallend nuchter met een flinke dosis humor. In zijn stijl doet de film denken aan Together van Lukas Moodysson, die niet alleen hetzelfde tijdsbeeld vangt, maar ook laat zien dat kinderen verantwoordelijker zijn dan hun ouders.
Daarbij is Speed Walking een ontdekkingstocht naar geaardheid, naar experimenteren met seks en naar in een sneller tempo dan verwacht volwassen worden. De film kent zelfs een controversiële scène met een pedofiel, met wie overigens flink de spot gedreven wordt door de jonge, naar seks verlangende pubers. Speed Walking is een van de verrassingen van het IFFR 2015: verfrissend, origineel en prachtig.
31 januari 2015