****
recensie El Clan
Duistere familiegeheimen
door Suzan Groothuis
De Puccio’s lijken een normale familie. Nette mensen, die aspiraties hebben om tot de upper class te behoren. Maar achter het schijnbaar ideale gezin gaan duistere geheimen schuil.
El Clan speelt zich af ten tijde van de transitie van dictatuur (de gevreesde “dirty war”, een periode van staatsterrorisme door de militaire junta in Argentinië van 1976 tot 1983) naar democratie. Arquímedes Puccio, de patriarch van de familie, is een voormalig medewerker van de geheime dienst. Met de omslag naar vrijheid en democratie kan hij zijn baan niet behouden en kiest hij het criminele pad.
El Clan is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de Puccio-familie. Met thema’s als corruptie, onrecht en schuld weet regisseur Pablo Trapero wel raad: eerder maakte hij de gevangenisfilm Lion’s Den (2008) en het beklemmende, met corruptie doorspekte Carancho (2010). Ook in El Clan toont hij een grimmig beeld van Argentinië, zij het achter een façade van een ideale, hardwerkende familie.
Schijnbaar keurig gezin
De leden van het gezin Puccio staan bekend als nette winkelhouders en zoon Alejandro heeft succes als rugbyspeler. Ogenschijnlijk niets aan de hand, maar eenmaal met z’n allen thuis rond de eettafel neemt de spanning zienderogen toe. Niet alleen door de afwezigheid van een van de zoons, die het buitenland verkozen heeft boven zijn familie. Een onderwerp dat gevoelig ligt en gemeden wordt. Wat wel besproken wordt zijn de duistere plannen van vader Arquímedes om aan geld te komen. Ontvoeringen, losgeld vragen en vervolgens liquidaties, dat soort zaken. En hij heeft Alejandro er voor nodig, want een van de slachtoffers is een teamgenoot van hem.
El Clan is niet alleen een portret van een familie die zich met duistere zaken bezighoudt in een Argentinië in een omslagfase, maar toont ook de impact op de onderlinge verhoudingen. Vooral die tussen Arquímedes en Alejandro, waarbij de psychopathische druk die Arquímedes op zijn zoon uitoefent verstikkend werkt. Het haalt de kansen op een normaal leven, zoals Alejandro dat voor ogen heeft, onderuit. Trouwen en een eigen zaak beginnen? Niet als het ligt aan Arquímedes, die zijn zoon aan zijn zijde wil hebben.
Psychopathische patriarch
Sterke troef van de film is hoofdrolspeler Guillermo Francella, bekend van The Secret in Their Eyes (2009) en veel komische rollen. Dat hij ook een kille, psychopathische huisvader kan spelen bewijst hij in El Clan: met zijn nette voorkomen, onbewogen gezichtsuitdrukking en onvoorspelbare gedrag is hij de ultieme slechterik. Een dictator van zijn eigen gezin, die geen tegenspraak duldt en tot het uiterste gaat om zijn positie veilig te stellen en te versterken. De film werkt toe naar een zinderende finale, waarin wanhoop en chaos het overnemen van Arquímedes’ rigide beleid.
Zijdelings aan het familiedrama is kritiek op de corruptie die in een vrij en democratisch Argentinië nog steeds doorwoekerde. Zijn voormalige positie gaf Arquímedes de mogelijkheid zich te scharen in een duistere schaduwwereld, waar verdwijningen, net als tijdens de militaire junta, even gewoon waren als het aanvegen van je stoep.
El Clan resulteert in een geslaagde, claustrofobische thriller waarbij de muzikale keuze voor The Kinks voor een wrange nasmaak zorgt. “Save me, save me, save me from this squeeze. I got a big fat mama trying to break me. And I love to live so pleasantly, Live this life of luxury ”, zingt Ray Davies in Sunny Afternoon. Vrolijke klanken verhullen de misère van iemand die alles kwijt is. Zo ook in El Clan, waar Arquímedes zijn façade niet langer kan verhullen en het nastreven van een leven van luxe ten koste van anderen – zelfs met de dood tot gevolg – genadeloos wordt afgestraft.
11 april 2016