***
recensie Il capitale umano
Tussen weelde en wanhoop
door Cor Oliemeulen
Prima mozaïekfilm reconstrueert een tragisch verkeersongeluk. De talentvolle Italiaanse regisseur Paolo Virzì schetst een dun lijntje tussen weelde en wanhoop. Maar missen we niet iets?
Deze Italiaanse inzending voor de Oscar is gebaseerd op de roman Human Capital van Stephen Amidon. Zijn verhaal speelt zich af in Amerika voor de bankcrisis in een wereld van financiële speculaties en gouden bergen. Regisseur Paolo Virzì verplaatst het drama naar Noord-Italië en verweeft de lotgevallen van twee totaal verschillende families na een tragisch incident. De ene familie bestaat uit de naïeve makelaar Dino, zijn dochter Serena en zijn tweede vrouw Roberta. De andere familie bestaat uit de steenrijke speculant Giovanni, zijn mooie maar trieste echtgenote Carla en hun verwende zoon Massimiliano.
Eurotekens in de ogen
Serena en Massimiliano zijn een setje, wat voor Dino aanleiding is om aan te pappen met Giovanni die een groot hedgefonds leidt. Dino sluit een grote banklening af zodat hij kan instappen en gelooft dat hij flinke winst kan maken. Serena zit op dezelfde dure, prestigieuze school als Massimiliano. Tijdens een schoolgala zitten beide families voor het eerst samen aan een tafel. Het verhaal begint als een ober na het banket op school huiswaarts keert en onderweg door een SUV van de weg wordt gereden.
De ober vertegenwoordigt Il capitale umano (Het menselijke kapitaal), een door verzekeraars gebezigde term die aan de hand van kille parameters de schadevergoeding berekent voor de nabestaanden. Maar de filmtitel behelst meer dan de financiële waarde van een verkeersslachtoffer. We zien dat geld vaak het slechte in mensen boven brengt. De speculant die zijn vrouw verwaarloost. Zijn vrouw die haar acteercarrière opgaf om te gaan fungeren als trofee en nu verdrinkt in desillusie. De zoon die denkt dat geluk en mensen te koop zijn. En de makelaar die, als het moet, verraad pleegt om zijn investering veilig te stellen.
Drama wordt thriller
Langzaam wordt het drama een thriller, nadat blijkt dat de SUV die de ober aanreed op naam staat van de rijkaards. Maar wie zat er achter het stuur en bekommerde zich niet om het lot van het slachtoffer? In drie hoofdstukken c.q. vertellingen door de ogen van respectievelijk Dino, Carla en Serena ontvouwt zich uiteindelijk wie de schuldige is en hoe het allemaal zover kon komen. Geen Rashomon-effect, maar objectieve waarnemingen over omstandigheden, oorzaken en gevolgen.
Hoe mooi het verhaal ook in elkaar zit, als kijker word je niet uit je sokken geblazen. Paolo Virzì is geen Paolo Sorrentino (La grande bellezza), maar ook hij vertegenwoordigt de nieuwe hoop van de Italiaanse cinema (La prima cosa bella). Misschien komt het door de zoveelste vertelling over hebzucht en de keerzijde ervan. Misschien missen we enige vorm van humor of relativering. Misschien sprankelen de spelers te weinig – uitgezonderd de immer bevallige Valeria Golino (Hot Shots!) als Roberta en de bijzonder sterke rol van acteergrootheid Valeria Bruni Tedeschi als Carla – en is de casting van de jeugd in Il capitale umano een kapitale menselijke vergissing. Wie het weet, mag het zeggen.
18 januari 2015