***
recensie Les chevaliers blancs
De grenzen van een humanitaire actie
door Cor Oliemeulen
Een Franse organisatie probeert kinderen in het arme en onveilige Tsjaad een betere toekomst te bieden, echter bewandelt hierbij niet de geijkte weg. Les chevaliers blancs volgt het kind van de rekening.
De Belgische regisseur Joachim Lafosse zoekt altijd de grenzen op met als doel het bespreekbaar maken van zaken en omstandigheden, waarbij kinderen een sleutelrol vervullen. Zo deed À perdre la raison drie jaar geleden in het door Dutroux getraumatiseerde België veel stof opwaaien. In deze film, gebaseerd op Geneviève Lhermitte, die in 2007 haar vijf kinderen vermoordde, probeert Lafosse uit te leggen hoe de Belgische mogelijk tot haar daad kwam en gebruikte hij het familiedrama zowaar als metafoor voor de incarnatie van het neokolonialisme: het hoofdpersonage wordt afhankelijk van de inwonende dokter, als het ware zoals België is omgegaan met Congo.
Witte ridders
Niet alleen vanwege de titel krijgt Lafosse’s meest recente film een soortgelijke ambigue aanpak, zit Les chevaliers blancs (De witte ridders) ook vol subtiliteiten en is het scenario eveneens geschreven op basis van een geruchtmakende zaak uit 2007: L’Arche de Zoé. Een Franse liefdadigheidsorganisatie probeerde 103 kinderen in de door burgeroorlog geteisterde ex-kolonie Tsjaad per vliegtuig over te brengen naar Frankrijk, waar adoptieouders stonden te trappelen om hun nieuwe kroost in de armen te sluiten.
De verfilming toont uitstekend de hectiek en gecompliceerdheid van de bliksemactie, en het is saillant dat de kijker op een gegeven moment meer informatie heeft dan de Afrikaanse gemeenschap die de kinderen moet aandragen. Volgens deze organisatie, Move for Kids, is het de bedoeling om weeskinderen van hooguit vijf jaar (adoptiewetgeving Frankrijk) te verzamelen zodat de organisatie de kinderen jarenlang in het land zelf onder zijn hoede kan nemen: medische zorg en een schoolopleiding totdat het diploma is gehaald. Enkele autochtonen worden ingehuurd om te helpen, maar ook zij kennen de werkelijke reden van deze ‘humanitaire’ actie niet.
Genuanceerd en tweeslachtig
Onder leiding van het hoofd van Move for Kids, Jacques Arnault (sterke rol Vincent Lindon: Journal d’une femme de chambre, La loi du marché), stapelen de problemen zich vanaf de eerste dag na aankomst op. Beschietingen, gedoe met het beoogde vliegtuig, stugge medewerking van de plaatselijke gemeenschap, het zoeken naar documenten waaruit blijkt dat de kinderen daadwerkelijk wees zijn en ouders die smeken of ook hun arme of zieke kinderen worden geholpen, leiden uiteindelijk tot irritaties en onderlinge conflicten tussen Arnault en de andere vrijwilligers: zijn vriendin, artsen, verpleegsters en een journaliste die de hele actie moet filmen. Ondertussen wordt het financierende Franse thuisfront op de hoogte gehouden van de perikelen.
Je mag blij zijn dat Hollywood zich (vooralsnog) niet aan deze geschiedenis heeft vergrepen, want de nuances en tweeslachtigheid in Les chevaliers blancs laten zich beslist niet vangen in stereotypen en begeleiding door strijkorkestjes. Samen met enkele personages tast de kijker de grenzen van humaniteit en ethiek af. Hoe nobel is het om weeskinderen weg te halen uit een oorlogsgebied en een veilige, hopelijk betere toekomst te bieden? Hoe anders wordt het als mensen met een kinderwens hiervoor betalen? En wat als kinderen toch nog ouders blijken te hebben? Kon je het de kinderen zelf maar vragen.
30 juli 2016