****
recensie The Farewell Party
Eigen baas over de dood
door Suzan Groothuis
Ouder worden gaat niet zonder gebreken. In The Farewell Party nemen bejaarden het heft in eigen handen en rekenen af met pijn en lijden. Een zwartkomisch drama over vriendschap en afscheid.
Het bejaarde stel Yehezkel en Levana woont in een verzorgingstehuis in Jeruzalem. Beiden ogen nog gezond en levendig, maar voor hoe lang nog? Gaandeweg zien ze vrienden en bekenden aftakelen, de dood tegemoet. Dan krijgen ze met wat vrienden het idee om het heft in eigen handen te nemen. Waarom lijden, als het anders kan?
De groep bouwt in het geheim een kleine machine voor zelfeuthanasie. Handig, als de een uitvinder is en de ander dierenarts. Al improviserend komen ze tot een werkend apparaat, dat voor het eerst – in het geniep natuurlijk – toegepast wordt op een terminale vriend. Al snel verspreidt het gerucht van hulp bij zelfdoding zich onder het bejaardentehuis en krijgt de groep diverse verzoeken ingediend.
Voor God spelen
Daarmee komt The Farewell Party (Mita Tova) tot het vraagstuk of je wel voor God kan spelen. De film speelt daar al vanaf de openingsscène op in door op ludieke wijze een telefoongesprek te tonen tussen twee oudjes. De een doet alsof hij God is en fluistert de ander toe dat er momenteel een lange wachtlijst is in de hemel. Toch nog maar even blijven leven dan.
Gedurende zijn – overigens korte – speelduur behoudt de film zijn droogkomische, luchtige karakter, maar snijdt intussen diepere levensvragen aan. Wanneer beslis je om een einde te maken aan het leven van een ander? En wat als het om een dierbare gaat die dichtbij je staat? Komt de persoonlijke behoefte – de ander niet willen missen – dan niet in de weg te staan?
Euthanasie als thematiek is een risico, want het zou een zwaar beladen film kunnen leveren. Zo niet in The Farewell Party, die op knappe wijze laveert tussen komisch, dramatisch en surrealistisch. Een scène die het karakter van de film goed illustreert is die waarin Levana – gerakend in een steeds dieper proces van dementie – naakt tussen haar medebewoners verschijnt. In een helder moment is er diepe schaamte. Maar haar vrienden vangen haar op ludieke en liefdevolle wijze op.
Een waardig einde
En zo is er meer moois te halen, zonder het drama de boventoon te laten voeren. De acteurs – iconen uit het Israëlische komediegenre – zetten hun rollen met een mix van bezieling en humor neer. Regisseurs Sharon Maymon en Tal Granit tonen hun eindige levens met een lach en een traan en verrassen regelmatig met hilarische, verfrissende momenten. Een (jawel!) zangscène waarin verschillende personages verlangen naar een betere plek doet zelfs denken aan Magnolia, waarin de acteurs op een andere plek maar hetzelfde moment ‘Wise Up’ van Aimee Mann ten gehore brengen.
In The Farewell Party laten de filmmakers op tegendraadse, zwartkomische en ontroerende wijze zien dat de dood niet ver weg is als je oud bent. Wat is er dan mooier dan waardig afscheid kunnen nemen, voordat het lijden zijn verwoestende intrede doet?
20 juli 2015