*****
recensie Gangs of Wasseypur
Indiase kolenmaffia
door Cor Oliemeulen
Alle mannen van de familie Khan zijn gewelddadige rotzakken. Dit gegeven maakt een misdaaddrama nog niet onsympathiek. Gangs of Wasseypur is de geschiedenis van zeventig jaar Indiase kolenmaffia samengevat in ruim vijf uur pure cinema.
In een flashforward naar de tegenwoordige tijd verschaft een gewapende bende zich nietsontziend de toegang tot de woning van Faizal Khan (Nawazuddin Siddiqui), de machtigste gangster van Wasseypur. De overvallers doorzeven het onderkomen en denken hun tegenstander gedood te hebben. Direct hierna gaan we terug naar begin jaren veertig van de vorige eeuw. In de Bengalen houdt Faizals grootvader, Shahid Khan, zich bezig met het beroven van Britse treinen. Als lid van de moslimgroep Pathans geeft hij zich uit voor de mythische treinrover Sultana Daku, de leider van de concurrerende moslimgroep Quershis. Er lijkt geen sprake van godsdienststrijd, de voortdurende rivaliteit gaat over macht en geld.
Zodra Shahid is ontmaskerd, ontvlucht hij Wasseypur en wordt tewerkgesteld in de kolenmijnen van Dhanbad. Na de onafhankelijkheid van India komen de mijnen in handen van vrienden van de Engelse kolonisten. In deze streek gaat Ramadhir Singh de scepter zwaaien. Hij benoemt Shahid Khan als ‘muscle man’, die de arbeiders in toom moet houden. Echter Ramadhir laat de meedogenloze opzichter vermoorden als deze te lastig wordt. Shahids zoon Sardar zweert wraak, scheert zijn hoofd kaal en zal pas na de dood van Ramadhir – die het zal schoppen tot minister – zijn haren weer laten groeien.
Bloedwraak
Werd Gangs of Wasseypur in India nog in twee delen in de bioscoop uitgebracht, bij ons is een extra zitkussentje vanwege de totaallengte van 320 minuten geen overbodige luxe. Langdradig is de film van regisseur Anurag Kashyap allerminst. In de overstelpende aaneenschakeling van scènes is alles raak en zijn nagenoeg alle aspecten van de filmkunst tot in de puntjes verzorgd. Een vlot verteld en onderhoudend verhaal met realistische dialogen, goede acteurs, mooie cinematografie, perfecte cameravoering en soepele montage. Vooral het eerste uur mag een geschiedenisles met een duizelingwekkende stoet van personages zijn, als de premisse en de sfeer eenmaal zijn neergezet, maakt Kashyap van elk fragment pure cinema.
De regisseur heeft goed gekeken naar de spaghettiwesterns van Leone, het door Coppola geschetste gangsterleven en naar de mix van grof geweld, zwarte humor en vette soundtrack van Tarantino. Hij overgiet het met een Bollywood-saus van liedjes met lyrische teksten, vrolijke dansjes door mooie vrouwen in veelkleurige kleden en registreert en passant de Indiase cultuur en gebruiken. Een voice over loodst ons door de zeventig jaar lange geschiedenis waarin bloedwraak centraal staat en de notoire rokkenjager Sardar Khan (Manoj Bajpayee) zich ontwikkelt tot hoofdpersonage. Hij krijgt vijf zonen bij twee vrouwen. Alle kinderen groeien uit tot gangsters.
Ultieme Godfather
Hoewel het niet altijd meevalt de drie generaties durende vete te integreren in de industriële ontwikkelingen van Oost-India, slaagt Kashyap er in een duidelijk beeld te geven hoe politiek, macht, corruptie en moord al die tijd hand in hand gaan. Geleidelijk wordt het taalgebruik intenser en gevatter – volgens Hindi-kenners ongekend vulgair. De techniek schrijdt voort en de personages worden ouder en grijzer. Soms zijn de taferelen kort, videoclipachtig, gelardeerd met humor, absurditeiten en populaire muziekdeuntjes. Het geweld evolueert mee.
De voortdurend aan een hasjpijp lurkende Faizal, die zijn vader Sardar uiteindelijk zal opvolgen, toont zich de ultieme Godfather. Vond een tegenstander van Don Corleone destijds een afgesneden paardenhoofd in zijn bed, in Gangs of Wasseypur snijdt Faizal persoonlijk (buiten beeld) het hoofd van een onbetrouwbare vriend af en hangt het bij de voordeur van diens familie. In deze contreien moet iedereen op zijn hoede zijn. Ook de politie. Zoals blijkt als een agent een mensenvinger vindt, ter plekke poolshoogte gaat nemen en te horen krijgt: ‘In Wasseypur vliegt zelfs een duif met één vleugel, met de andere vleugel beschermt hij zijn rug.’
11 oktober 2013