***
recensie How to Meet a Mermaid
Mijmeringen over de zee
door Suzan Groothuis
De zee en haar aantrekkingskracht. Avontuur voor de een, uitweg voor de ander. Coco Schrijber laat in haar documentaire – of filmessay – zien hoe de zee verbindt en ontneemt. Er zijn momenten van betovering en ontroering, maar de verschillende verhaallijnen maken het geheel te fragmentarisch om écht indruk te maken.
How to Meet a Mermaid is een deels persoonlijk essay over de zee. Coco Schrijbers broer Lex verdween er in, om nooit meer terug te keren. Een duiktrip met vrienden naar Egypte. Maar vermoedelijk was het zijn afscheid, want een dag later werden zijn spullen – een net geordend stapeltje – teruggevonden op het strand. Lex’ lichaam werd, ondanks een zoektocht, nooit gevonden. Het gegeven vormt een inspiratiebron voor Schrijbers film, die overigens meer omvat dan Lex’ verdwijning. Haar film gaat over het mysterie van de zee: wat grijpt ons als mens er in aan en welke betekenis geven wij die immense massa water?
De zee als rode draad
Drie verhaallijnen, losjes geschetst, staan centraal: die van Lex, Miguel die zich in Mexico voorbereidt op de overzeese tocht naar de VS en de tragedie rondom de Britse Rebecca, die van een cruiseschip verdween. De verhaallijnen volgen elkaar niet direct op, maar vloeien in elkaar over. Van een fragment van een vriend van Lex die vertelt over hun vriendschap naar Miguel die meer kansen op een beter leven ziet in de Verenigde Staten. Voor Lex was de zee, voor zover we voor hem kunnen spreken, een manier om uit het leven te stappen. Voor Miguel staat de zee voor verandering, al riskeert hij daarvoor zijn leven. De overtocht gaat namelijk niet zonder gevaar: het water is ijskoud, er zwemmen haaien en er zijn monsterlijk hoge golven.
En dan de jonge Rebecca, wiens verdwijning van het cruiseschip nooit verklaard is. Haar ouders denken aan moord, terwijl suïcide meer voor de hand ligt. Camerabeelden van haar laatst vastgelegde momenten zijn verontrustend: we zien een jonge vrouw in verwarde toestand, wiens ontreddering ineens plaats lijkt te maken voor vastberadenheid. Op het dek draait ze resoluut uit het beeld van de camera, om nooit meer terug te keren.
De verhaallijnen gaan samen met Schrijbers voice-over en beelden van de zee. Enerzijds hypnotisch en poëtisch, anderzijds angstaanjagend en niets ontziend. De zee als behoeder van geheimen. Want, hoe graag we ook willen, antwoorden zijn er niet: de ware redenen van de tragedies van Lex en Rebecca liggen besloten in diepe wateren.
Momenten van verwondering en beroering
How to Meet a Mermaid is een opmerkelijke film: een gelaagd document dat een persoonlijke tragedie verbindt met de universele betekenis van de zee. De verhaallijn van Lex is veruit de meest interessante: Schrijber, die opnieuw op onderzoek uitgaat, maakt zijn verdwijning op pijnlijke wijze voelbaar zonder dat het sentimenteel wordt. Terwijl ze naar verklaringen zoekt, stelt ze uiteindelijk de vraag: “Why can’t we believe in the decisions our loved ones make?” In een prachtige scène, waarin ze zelf gaat duiken in de zee die haar broer verslond, lijkt er eindelijk sprake van een afscheid.
De andere twee verhaallijnen zijn minder sterk en dienen meer als vullend materiaal; voorbeelden van de verlossende en vernietigende kracht van het water. Hoewel de zee de rode draad vormt, mist er een verbinding tot de persoonlijke tragiek rondom Lex.
Die verhaallijn, met een link naar de identiteit van de zee, had op zichzelf kunnen staan. De keuze voor drie verschillende verhalen maakt het geheel te fragmentarisch om écht te beklijven. Niet dat er geen moois te halen valt: de beelden zijn prachtig, zoals onderzeese opnamen van vervreemdende, door wier omgeven standbeelden, en een onwerkelijk shot van het strand vanaf waar Lex de zee in liep. How to Meet a Mermaid is zo’n film die met momenten beroert en verwondert, maar als geheel teveel losse eindjes heeft.
3 januari 2017