Michiel de Ruyter

****

recensie  Michiel de Ruyter

Houtsplinters als confetti

door Alfred Bos

Spannende verhalen heeft de Nederlandse geschiedenis genoeg te bieden en weinig verhalen zo spannend als dat van Michiel de Ruyter, de archetypische zeeheld uit de Gouden Eeuw die als ‘sterke man’ van Johan de Witt de Engelsen voortdurend dwars zat.

Wie in de schoolbanken, tijdens het lesuur Vaderlandsche Geschiedenis, hoofdstuk Gouden Eeuw, wegdroomde bij de verhalen over ‘onze zeehelden’ kan zijn of haar hart ophalen aan de biografische film van Roel Reiné over de grootste held van allemaal, Bestevâer alias Michiel de Ruyter (1607-1676). Waarbij aangetekend moet worden dat een aantal details zijn geromantiseerd en er wordt gespeculeerd over de rol – en seksuele voorkeur – van prins Willem III in de gruwelijke lynchdood van de gebroeders De Witt, maar dat mag de pret niet drukken. De kijker wordt aan zijn bioscoopstoel gespijkerd, om 150 minuten later als uit een roes te ontwaken.

Recensie Michiel de Ruyter

Zeeslagspektakel
In die zwijmel heb je tevens de neiging om de houtsplinters van je schouders te vegen, want Reiné’s rolprent biedt, uitgesmeerd over een half dozijn actiescènes, niet minder dan drie kwartier met veel tromgeroffel gelardeerd zeeslagspektakel waarbij het kanonvuur een regen van splinterend hout over het dek uitstrooit. Er zijn maar liefst vijf bloedstollende zeegevechten te zien: de slag bij Ter Heijde (1653, waarbij Maarten Tromp door een Engelse sluipschutter werd gedood), de Vierdaagse Zeeslag (1666), de Tweedaagse Zeeslag (1666), Kijkduin (1673) en Augusta (1676).

We zien De Ruyter uitgroeien tot een nuchtere – als de splinters zijn neergedaald gaat hij de kippen aan dek voeren – en loyale opvolger van de briljante admiraal Tromp, die voortborduurt op diens schepen-in-slaglinie tactiek, het belang van organisatie begrijpt en het Engelse systeem van vlagseinen verfijnt. Bijna terloops fluistert hij zijn baas, raadspensionaris De Witt, het idee in voor wat we nu kennen als de mariniers, in de zeventiende eeuw een wereldprimeur.

Wilders-kapsel
Met een internationale cast – de Britse acteur Charles Dance (bekend als Tywin Lannister in Game of Thrones) als de Engelse koning Charles II, de Française Aurélie Meriel als diens maîtresse Louise, de Belg Filip Peeters als de Franse admiraal Duquesne, naast een batterij bekende Nederlandse filmgezichten, waaronder Rutger Hauer als Maarten Tromp – en een voor Nederlandse begrippen ruimhartig budget oogt Michiel de Ruyter  als episch filmspektakel dat onder de titel Admiral  ook een niet-Nederlands publiek moet kunnen bekoren.

Tussen al het maritieme geweld en fraai gekostumeerde drama zal het die kijker wellicht niet opvallen dat de hoofdpersonen, Michiel de Ruyter (Frank Lammers), Johan de Witt (Barry Atsma), prins Willem III (Egbert-Jan Weeber) en de Orangistische intrigant in de Staten-Generaal, regent Kievit (Derek de Lint, compleet met Wilders-kapsel), in vijftien jaar filmverhaal geen dag ouder worden.

Zelfmoordmissie
Valt er op zee genoeg te beleven, aan wal is het ook niet rustig. De Republiek, onder leiding van Johan de Witt en diens minstens zo schrandere broer Cornelis (de beste bijrol, van Roeland Fernhout), is niet alleen in handelsoorlog met Engeland, de spanningen tussen de staatsgezinden en de prinsgezinden lopen op en er dreigt een burgeroorlog. De veenbrand slaat uit in het rampjaar 1672 en culmineert in de dramatische – en dramatisch in beeld gebrachte – moord op de gebroeders De Witt.

Recensie Michiel de Ruyter

De Ruyter redt de Verenigde Provinciën door via een tactische trouvaille de gecombineerde Engels-Franse vloot bij Kijkduin te kijk te zetten, maar als sterke man van De Witt is hij een blok aan het been van Willem III en wordt er op uitgestuurd om in de Middellandse Zee de Fransen te kortwieken. De film suggereert dat het een zelfmoordmissie was (slechts 12 schepen tegenover een Franse overmacht), maar in werkelijkheid waren de verhoudingen gelijk: bij de slag van Augusta stonden zeventien Hollandse en tien Spaanse schepen tegenover een lijn van 29 Franse schepen. Wel historisch: de Franse admiraal Duquesne staakte de strijd na te hebben vernomen dat De Ruyter dodelijk was gewond.

Boordevol tableau
En dan is er ook nog het huzarenstukje der huzarenstukjes, de tocht naar Chatham en de vermaarde ketting die werd stukgevaren. Op instigatie van De Witt zoekt De Ruyter de gehavende Engelse vloot op in het dok waar ze wordt gerepareerd, om door Bestevâer, bijgestaan door zijn innovatie, de mariniers onder aanvoering van Van Ghent (Tygo Gernandt), te worden gedecimeerd. Het Engelse vlaggenschip Royal Charles gaat als trofee mee op sleeptouw naar Hellevoetsluis. De spiegel is nog steeds te bewonderen in het Rijksmuseum.

Tussen al dat drama en spektakel is er jammer genoeg nauwelijks tijd om op adem te komen. De aandacht voor het privéleven van de zeeheld – de derde verhaallijn in deze overvolle film – beperkt zich tot enkele huiselijke scènes met zijn vrouw Anna (Sanne Langelaar). Ook de relatie met Johan de Witt, toch de centrale dynamiek van dit heldenepos, komt slechts beknopt aan bod. Maar het is ook een boordevol tableau dat regisseur Reiné (Gouden Kalf in 1999 voor The Delivery) in zijn eerste Nederlandstalige film probeert te schetsen. Hij verwierf in Hollywood een reputatie als vakbekwaam regisseur van generieke actiefilms en met de actie zit het in Michiel de Ruyter wel snor. Sinds Soldaat van Oranje (1977) niet meer zo’n onderhoudende avonturenfilm van Nederlandse makelij gezien.

 

23 januari 2015

 

MEER RECENSIES

 

INTERVIEW met Roel Reiné, regisseur Michiel de Ruyter!