***
recensie The Treasure
Droogkloterij op de vierkante meter
door Cor Oliemeulen
Een vader leest zijn zoon voor uit Robin Hood. Het liefst zou hij zelf ook een verworven buit aan anderen willen geven. Die kans komt in zicht als zijn buurman oppert op zoek te gaan naar een begraven schat. In de minimalistische Roemeense komedie The Treasure zien we of de vader zich ontpopt als held.
De Amerikaanse Schot Alexander Graham Bell wordt meestal geassocieerd met de uitvinding van de telefoon. Ten onrechte, omdat de Italiaan Antonio Meucci deze ‘sprekende telegraaf’ al in 1871 had ontworpen en geïntroduceerd, waarna de slimme Bell er met het patent vandoor ging. Bell is wél de bedenker van de metaaldetector, een apparaat dat middels elektromagnetische inductie metalen objecten opspoort en in 1881 voor het eerst werd gebruikt om de kogel in het lichaam van de vermoorde president James Garfield te traceren.
Sindsdien gebruikt men de metaaldetector vooral om oude munten, sieraden en antieke voorwerpen te vinden. Het hart van menig strand- of akkerzoeker gaat sneller kloppen zodra de metaaldetector dat typisch jengelende geluid produceert, waarna de opgewonden stemming omslaat wanneer de speurder is gestuit op een oud stuk ijzer, een lipje van een blikje of een vingerhoedje uit grootmoederstijd, terwijl je juist zo had gehoopt op een pot zilveren munten uit de middeleeuwen of iets anders van onschatbare waarde.
Schat
Mocht je ooit een schat vinden, dan moet je hiervan aangifte doen bij de gemeente. In de meeste gevallen krijg je de helft van deze kostbaarheden en gaat de andere helft naar de eigenaar van de grond. In Roemenië gaat dat anders. Daar moet je alles afgeven aan de politie en mag je hopen op een percentage van de opbrengst en dat de autoriteiten er zelf niet met de buit vandoor gaan. En als je de gevonden voorwerpen niet meldt, is de kans groot dat je in de gevangenis belandt.
Of het zover komt, zien we in The Treasure van de Roemeense regisseur Corneliu Porumboiu (bekend van de post-Ceaușescu-komedie 12:08 East of Bucharest). Twee buurmannen gaan op zoek naar de schat die de grootvader van één van hen tijdens de Tweede Wereldoorlog in zijn tuin zou hebben begraven. Maar hoe kom je aan een metaaldetector? En wat kost zo’n ding eigenlijk? Dan maar een kennis met een metaaldetector inhuren. Als dank voor de bewezen diensten zal deze zichzelf benoemde professional een deel van de opbrengst krijgen, mocht men iets waardevols vinden.
Gortdroge humor
Wat volgt is een clandestiene speurtocht met een oude kaart in de hand waarbij de metaaldetector regelmatig op tilt lijkt te slaan en er vele gaten worden gegraven voordat het trio dan eindelijk op een hoopvolle locatie is gestuit. Ze graven en graven, de hele dag door en ’s avonds in het schijnsel van de koplampen van een auto. Met elke meter neemt de irritatie en frustratie toe en is het te hopen dat ze hun schat vinden voordat lokale bewoners of politie in de smiezen krijgen wat hier aan de hand is.
The Treasure doet wat denken aan het betere vroege werk van Aki Kaurismäki en Jim Jarmusch, maar de pointe is te abrupt om te kunnen gedijen. Het is wel knap hoe regisseur Porumboiu met een flinterdun plot, minimale middelen en een perfect passende geluidsband de kijker anderhalf uur bij de les houdt, want veel meer dan stapvoets lopen, graven en mopperen gebeurt er niet. Of het moet zo zijn dat de schaarse handelingen en dialogen vol gortdroge humor subtiel verwijzen naar de geschiedenis en de bureaucratie van Roemenië en dat het melige loeien van de metaaldetector op een gegeven moment op de lachspieren gaat werken.
19 augustus 2016