Festivalverslag IFFR 2015: Deel 1
door George Vermij
Het grootste filmfestival van Nederland is weer begonnen! In ons eerste exclusieve festivalverslag aandacht voor: toeristische frustraties in de Alpen, een verboden film over de gevolgen van een kernoorlog, een excentrieke zanger verpakt in een nephoofd en Keira Knightley die maar niet volwassen wil worden in Seattle.
Regisseur Ruben Östlund is in zijn stijl een soort tragikomische Michael Haneke die ongemakkelijke en herkenbare situaties treffend weet te vangen in mooie maar onwerkelijke statische observatieshots. In Turist volgen wij een Zweeds gezin dat eindelijk wat tijd met elkaar door kan brengen in de Franse Alpen. Östlund toont deze sneeuwidylle echter gelijk als een kil resort waar zelfs de natuur ondergeschikt is gemaakt aan de ski-wensen van toeristen. Dat het niet lang goed kan gaan blijkt wel uit een indrukwekkend en lang shot waarin het gezin op een terras zit te genieten van het berglandschap. Een lawine knapt de veilige toeristische luchtbel waarin ze gevangen zitten. Het incident vormt de aanleiding voor een pijnlijk herkenbaar en op momenten komisch gênant portret van de desintegratie van een gezin.
Östlund weet met zijn strak geschoten film genoeg vragen op te roepen over de verwachte rolpatronen van mannen en vrouwen, de valkuilen van sociaal wenselijk gedrag en de schijnbare maar valse rust die een vakantie zou moeten brengen. Het zijn thema’s die deels al eerder terugkwamen in zijn films Involuntary en Play. Met Turist bewijst Östlund weer dat hij een meester is in het vangen van situaties die banaal lijken, maar vaak de ongemakkelijke kern van ons bestaan weten te raken.
De verboden visie van Peter Watkins
Peter Watkins is een groot maar bij het mainstream publiek nog relatief onbekende filmmaker. Dat kan deels verklaard worden door zijn compromisloze en zeer politieke films die vooral gaan over macht en strijd. Al eerder draaide in Rotterdam zijn monumentale en experimentele film over de Parijse commune van 1871.
Op het IDFA was vorig jaar zijn nog steeds actuele meesterwerk Punishment Park uit 1971 te zien. Op deze editie van het IFFR draait de schokkende tv-film uit 1965 waarmee Watkins zijn reputatie heeft opgebouwd, The War Game. De BBC had Watkins gevraagd om een film te maken over de gevolgen van een mogelijke kernaanval op Engeland. Het resultaat is een film waar hij met ongekend realisme de vernietiging, zinloosheid en uiteindelijke wanhoop van een kernoorlog toont. Dat ging te ver voor de BBC en de film werd niet op de buis vertoond, maar kreeg wel een beperkte bioscooprelease. The War Game is nog steeds een sterke en schokkende film die feitelijk en zonder opsmuk laat zien wat je kan verwachten als de bom valt. In zijn documentair-achtige aanpak is Watkins ook zeer invloedrijk gebleken en je ziet het terug in de intense maar ook commerciële cinema van Paul Greengrass.
Ik hoor bij de band!
Frank van Lenny Abrahamson was vorig jaar al een culthitje in het buitenland. Niet vreemd als je een film hebt waar Michael Fassbender voor het grootste gedeelte een groot papier-maché hoofd draagt. Hij is Frank, de leadzanger van de band Soronprfbs. Tijdens een intens optreden raakt de beginnende muzikant Jon in de ban van deze excentrieke band. Komt dat even goed uit dat hij de rol van de zieke toetsenist kan overnemen! Gefascineerd door Frank en zijn pure manier van muziek maken volgt hij de band naar een afgelegen plek in Ierland waar ze aan hun nieuwe album gaan werken. Daar ontstaan echter spanningen tussen Jon en de andere leden van de Soronprfbs.
Regisseur Abrahamson levert met Frank een leuke film over de mystiek en hype van popmuziek. Hij baseerde Frank op de excentrieke Brit Frank Siddebottom die een vergelijkbaar hoofd droeg voor zijn absurde muziekperformances. De film doet denken aan een alto-versie van Almost Famous waar de oppervlakkigheden van pop tegenover de creatieve drang om muziek maken worden gezet, terwijl wij alles volgen vanuit de blik van een buitenstaander. Frank biedt daarnaast een mooi eindnummer waar Fassbender zijn zangtalenten laat horen.
De vrouw die niet wil opgroeien
Lynn Shelton viel op met haar lowbudgetfilms Humpday en Your Sister’s Sister. Ze hanteerde daarbij een rommelige maar charmante mumblecore stijl om komische relatieperikelen in beeld te brengen. Zoals zo vaak in Amerikaanse indie -films richt Shelton zich op twintigers en dertigers die hun balans nog niet helemaal gevonden hebben. Ze zijn nog niet helemaal volwassen of weten nog niet wat ze willen met hun leven.
Zo ook Megan (Keira Knightley) in Laggies. In vergelijking met haar oud-highschool vriendinnen is haar leven nog een puinhoop. Dat gevoel wordt versterkt als een irritante vriendin, die alles al op orde lijkt te hebben, gaat trouwen. Megan’s lieve, maar saaie vriend ziet met de bruiloft een perfecte kans om haar ook voor de huwelijkswagen te spannen. Maar wil Megan dat wel? Gelukkig komt zij op dat moment de tiener Annika (Chloë Grace Moretz) tegen die haar nog even het gevoel geeft dat zij jong is.
Laggies is vooral door Keira Knightley’s weifelende Megan een vermakelijke film. Het eindresultaat doet denken aan de films van Nicole Holofcener (Enough Said) en aan Craig Johnsons The Skeleton Twins, maar dan lichter van toon. Shelton doet helaas naar het einde toe wat concessies aan het verhaal, waardoor de film al snel aanvoelt als een dertien in een dozijn romantische komedie. De grappige onhandige sfeer van haar vroege films waar de eindes nog realistisch open bleven zijn bij Laggies ingeruild voor de voorspelbare feelgood conclusie van de formulefilm.
23 januari 2015