Movies that Matter Festival 2015 – Deel 2

Festivalverslag 2015: Deel 2

door George Vermij en door Suzan Groothuis

In dit tweede en laatste deel van het Movies That Matter festival in Den Haag aandacht voor vier films: een terugblik op het einde van de Golfoorlog in Irak, een kritische beschouwing over de inzet van drones door de Amerikanen, bruidsontvoering in Ethiopië en een scherpzinnige en komische taxirit in Teheran.

 Verslag Movies That Matter festival 2015 In the Sands of Babylon

In the Sands of Babylon – Mohamed Al Daradji, 2013
De jonge regisseur Mohamed Al Daradji was aanwezig op het festival en maakte ondanks de erbarmelijke situatie in Irak een enthousiaste en hoopvolle indruk. Al Daradji reist in een bus met projectieapparatuur door het land en vertoont Iraakse films die handelen over het door geweld en oorlog getekende verleden van Irak. Zijn film In the Sands of Babylon gaat ook over een bloedige en vergeten bladzijde uit die geschiedenis.

Twee soldaten vluchten tijdens de eerste Golfoorlog door de woestijn tussen Koeweit en Irak. Ondertussen breken er opstanden uit als duidelijk wordt dat  Saddam Hoessein de oorlog tegen het westen aan het verliezen is. Een van de soldaten wordt aangezien voor een opstandeling als hij hulp zoekt bij Iraakse militairen. We zien vervolgens hoe hij samen met anderen gemarteld wordt en gevangen zit in de woestijn. Al Daradji wisselt die beelden af met interviews met overlevenden van een beruchte gevangenis. Met moeite praten zij over de ervaringen die zij hebben doorstaan.

In the Sands of Babylon is zeker geen perfecte film. De fictieve delen zijn soms iets te dramatisch door de toevoeging van onnodige muziek. Wat wel overeind staat is de oprechtheid in de uitbeelding van onrecht en sprankjes menselijkheid te midden van barbarij. Door zijn gebruik van fictie en documentaire heeft Al Daradji een waardig monument gemaakt voor al die vergeten slachtoffers van Hoesseins zuiveringen. Misdaden die plaatsvonden toen de steun uit het westen uitbleef en de dictatuur al het verzet met keiharde hand uitroeide. (GV)

Drone

Drone – Tonje Hessen Schei, 2014
Drone is een fascinerende en beangstigende documentaire over het gebruik van onbemande luchtvaartuigen in de strijd tegen terrorisme. Regisseuse Tonje Hessen Schei belicht in de film verschillende kanten. Ze geeft het woord aan onschuldige slachtoffers in Pakistan en Afghanistan die door de VS worden gezien als acceptabele bijkomende schade. Ondanks de precisie blijkt de kans op fouten hoog te zijn. Schokkender wordt het als drone-bestuurders worden geïnterviewd. Ze leven op geïsoleerde basissen ver van het daadwerkelijke strijdtoneel en kunnen met hun drones alles nauwkeurig volgen. Bepaalde bestuurders zijn gestopt nadat zij werden geconfronteerd met de gevolgen van hun aanvallen. Zij praten over hun ervaringen en hoe het leger hun trauma’s niet serieus neemt. Ook scout het leger potentiële bestuurders op videospelletjestoernooien. De grens tussen entertainment en echt geweld wordt daarmee nog eens extra vervaagd wat ook blijkt uit de samenkomst van gametechnologie en militaire hardware. Drone roept terecht veel vragen op over de toekomst van oorlogsvoering, maar ook de morele en ethische kanten van het op grote afstand uitschakelen van je tegenstander. Vragen die actueler zijn dan ooit omdat de technologie nu ook door andere landen dan de VS op toenemende schaal wordt ingezet. (GV)

Difret

Difret – Zeresenay Berhane Mehari, 2014
In Difret volgen we het wel en wee van de 14-jarige Hirut, die op weg van school naar huis wordt ontvoerd door een bende landarbeiders. Haar ontvoering maakt deel uit van een oude traditie onder bepaalde stammen in Ethiopië om een huwelijk te bezegelen. Maar Hirut weet te ontsnappen met een geweer en doodt daarbij haar belager. Wanneer de politie haar oppakt lijken Hiruts kansen uitzichtloos: de doodstraf hangt haar boven het hoofd. Mensenrechtenadvocaat Meaza Ashefani besluit Hirut te verdedigen en is vastbesloten de zaak te winnen. Het proces dat volgt verloopt echter moeizaam: de autoriteiten werken op alle mogelijke manieren tegen. Daarbij vechten ook de familieleden onderling hun vete uit.

Difret, gebaseerd op een waargebeurd verhaal, volgt keurig de lijntjes van een rechtbankdrama: er zijn de nodige emotie, onrecht en volharding. Regisseur Zeresenay Berhane Mehari toont diverse kanten en belangen en geeft daarmee een goed beeld van hoe er tegen een complexe casus als bruidsontvoering aangekeken wordt. Hij plaatst de patriarchale boerengemeenschap met haar oude tradities tegenover de modernisering van de samenleving. De positie van de vrouw neemt daarin een centrale rol in: niet voor niets zijn er twee sterke vrouwelijke hoofdpersonen. Ongetwijfeld heeft producent Angelina Jolie wat dat aangaat een flinke vinger in de pap en is het niet verwonderlijk dat het recht van de vrouw uiteindelijk zegeviert. (SG)

Taxi

Taxi – Jafar Panahi, 2015
Ofwel: een dag in een taxi in Teheran. Het eerste shot, genomen vanaf de voorruit van de auto, toont voorbij razend verkeer in de hoofdstad van Iran. Dan draait de camera en toont de passagiers in de auto: een man en een vrouw die discussiëren over het stelen van autobanden. Volgens de man moet de dader opgehangen worden, maar de vrouw bekijkt de situatie meer vanuit sociaal- maatschappelijk perspectief. Misschien had de dader er wel een reden voor. De chauffeur, niemand minder dan regisseur Jafar Panahi zelf (The Circle, Offside, This Is Not A Film) houdt zich op de achtergrond. Wanneer de twee uitstappen, herkent de derde passagier hem en begint er een anekdotische scène over buitenlandse arthouse films.

En zo volgt de kijker diverse passagiers, waaronder ook het jonge nichtje van Panahi, terwijl er gesproken wordt over film maken, erfrecht en bijgeloof. Panahi maakt gebruik van een kleine camera die alle interacties registreert. Zijn film is opvallend luchtig van toon, maar toont subtiel de restricties die Iran rijk is: de positie van man en vrouw, de regels waaraan een film moet voldoen, het weren van westerse invloeden. Panahi kreeg in 2010 een beroepsverbod naar aanleiding van zijn maatschappijkritische films The Circle en Offside. Toch weerhield het hem er niet van films te blijven maken: van zijn hand verschenen sinds 2010 inmiddels drie films, allen clandestien geschoten in Iran en het land uit gesmokkeld. De regisseur beweert altijd films te zullen blijven maken, want cinema is de vorm waarin hij zich kan uitdrukken. Gelukkig maar, want Taxi vormt wederom een scherpzinnige visie op een land waarin vrijheid van meningsuiting geen vanzelfsprekendheid is. (SG)

 

31 maart 2015

 

VERSLAG DEEL 1