Preview IDFA 2015: Dagboekmateriaal op filmdoek (2)
door Bob van der Sterre
Wat kunnen we tijdens het komende International Documentary Film Festival Amsterdam (18 – 29 november) verwachten? De belangrijkste vraag bij het IDFA is: wat te kiezen? Indebioscoop wil graag van dienst zijn. Daarom plaatsen we films in de meest voorkomende categorieën op alfabetische volgorde. In het eerste deel van ons overzicht Auteursfilms tot en met Media, in dit tweede deel Misdaad tot en met Ziek.
Misdaad
The Confessions of Thomas Quick / Kingdom of Shadows / Cartel Land / Bolshoi Babylon / Credit for Murder / Tales of the Grim Sleeper
Het aantal misdaaddrama’s ligt wat lager dan afgelopen jaren. Goed nieuws misschien? Mexico is traditiegetrouw goed vertegenwoordigd, met een follow-up van de regisseur van Reportero: Kingdom of Shadows. Deze film over de verdwijningen aldaar belooft een hoop ranzigheid. Sterke maag aangeraden. De meest veelbelovende misdaaddocu lijkt The Confessions of Thomas Quick, waarin we terechtkomen in een bizarre moordzaak: een Zweedse man die bekende dertig moorden te hebben gepleegd. Hij zou ze à la Hannibal Lecter hebben opgegeten. Hij werd bestraft, belandde in de gevangenis, maar er rijzen twijfels over zijn getuigenissen. Heeft hij het misschien verzonnen?
Muziek
B-Movie: Lust & Sound in West-Berlin 1979-1989 / A Poem Is a Naked Person / Mavis / Keith Richards: Under the Influence / Concerto: a Beethoven Journey / Boudewijn de Groot Come Closer / The American Epic Sessions / Playing Lecuona / Janis: Little Girl Blue / I Am the Blues / Hot Sugar / Imagine waking up / Song of Lahore / Thru You Princess / We’re still here: Johnny Cash’s bitter tears revisited / What happened, miss Simone? / The Redemption of the Devil
Muziek is als vanouds uitstekend vertegenwoordigd op deze IDFA, met zijn eigen programma. Erg veel biopics, zowel bekende als minder bekende muzikanten. Zoals gebruikelijk zijn het vlot gemaakte, mooi gemonteerde films die vaak net iets te gemiddeld zijn. Twee films lijken er bovenuit te steken. Een ervan is A Poem Is a Naked Person, een portret van songwriter Leon Russell. Het bijzondere is dat Les Blank, de maker, de film al veertig jaar geleden maakte. Hij moest alsmaar wachten op release in verband met rechtenkwesties. Een kans dus voor een pure tijdreis. De andere is B-Movie: Lust & Sound in West-Berlin 1979-1989. Ook een tijdreis: Berlijn in de jaren tachtig. Hoe was het om muzikant te zijn in een punkachtig Berlijn dat nog omringd was door de DDR? Een levendig portret staat de kijker te wachten.
Oorlog
Afghanistan Night Stories / Only the Dead / Censored Voices / Chechen / Tell Spring Not to Come This Year / Alisa in Warland
Oorlogsdocu’s worden alsmaar echter en echter, kogels vliegen je nogal wat keren om de oren (denk aan Return to Homs vorig jaar). In dat genre lijkt Afghanistan Night Stories een topper. We volgen een Afghaanse commando-eenheid tijdens zijn nachtelijke patrouilles tegen de taliban. Voor de liefhebber van adrenalineverhogend materiaal. Was die kick nog niet genoeg? Dan is er nog het eveneens in Afghanistan afspelende Tell Spring Not to Come This Year. Over een gruwelijk talibanoffensief in de stad Sangin, die je vanuit je aangename en luie Amsterdamse bioscoopstoel op de voet kunt volgen. (Waarom is het zover lopen voor de popcornbalie in Pathé? Het is niet eerlijk.)
Regisseur in de hoofdrol
Need for Meat / On Football / In California / Last Conversations / A Sinner in Mecca / Alisa in Warland / Clear Years / The Wedding Contract
Sommige regisseurs nemen geen genoegen meer met een rol achter de camera (Michael Moore, Morgan Spurlock). Dit genre films lijkt wind in de rug te hebben. Van mannen die uit verdriet gênant dagboekmateriaal op het filmscherm smijten (In California en Clear Years) tot films als Need for Meat, waarin Marijn Frank, vleesjunk en documentairemaakster, zich van haar verslaving probeert te genezen door in een slachthuis stage te gaan lopen. Een film waarna carnivoren en vegetariërs elkaar in de haren kunnen vliegen óf in de armen kunnen sluiten.
Rusland
Sketches of Siberia / Birobidzhan / Bolshoi Babylon
Een Nederlander in Siberië. Van een klein land naar een reusachtig land, het moet een extreme ervaring zijn voor Ben van Lieshout. Voor Sketches of Siberia volgt hij het spoor van poolreiziger Fritjof Nansen en observeert ondertussen het Siberische leven. Reken op veel verstilde beelden van mooie landschappen.
Sport en alpinisme
Meru / K2 Touching the Sky / Nice People / On Football / Becoming Zlatan / Life of a Butterfly / Pelota II
De balletliefhebber die ook doet aan bergbeklimmen zal een mooie IDFA beleven. Veel te zien van beide. De film K2 Touching the Sky is een soort kruising tussen een rouwfilm en een bergfilm. Mensen gaan tijdens het beklimmen van de K2 rouwen om hun ouders die daar ooit het leven hebben gelaten. Meru is de meer die hard alpinistenfilm, waarin de bergbeklimmers hun hoge bestaan zelf vastleggen. Wie net als ik niet zoveel medelijden heeft met bergbeklimmers en denkt dat je ook die berg niet had hoeven te beklimmen, kan nog altijd genieten van fraaie uitzichten tijdens deze documentaire.
Terrorisme en islamisering
Napolislam / Guantanamo’s Child: Omar Khadr
In het kleurrijke, gepassioneerde Napels is het bijna trendy om je te bekeren tot de islam en overdag te bidden in de vele nauwe straatjes. Hoe dat gaat, zien we in Napolislam. Dat levert discussies op met andere Napolitanen (volgens schrijver Stendhal het mooiste volk op aarde), die er niets van begrijpen.
Verenigde Staten
Welcome to Leith / In Jackson Heights / Bright Leaves / Live from New York! / New York Cuts / Thy Father’s Chair
Wat is Amerika? Een vrij land toch? Dus mag je je als racist vestigen in een dorpje van 24 inwoners. Deze racist, Craig Cobb, hangt nazivlaggen buiten en heeft als doel om nazi’s in het dorpje te verwelkomen. Deze documentairemakers waren er in Welcome to Leith als de kippen bij en observeerden alles op een afstandje. Een stuk luchtiger belooft New York Cuts, waarin we gesprekken bij zes kappers her en der in de Verenigde Staten afluisteren en zo en passant de verdeling in de maatschappij horen langskomen.
Vrouwen
Motley’s Law / Grozny Blues / Jungle Sisters / Olmo and the Seagull / Coups de Foudre / Every 28 Days / Miss Sharon Jones / No Home Movie / Martha & Niki / Alisa in Warland / Say Something / Sonita / A Strange Love Affair with Ego / Tig / Vita Activa, the Spirit of Hannah Arendt / Arlette Courage is a Muscle
Opmerkelijke veel uplifting films voor en door vrouwen dit jaar; bijna een festival op zich. Vrouwen die ziek zijn, die hun verleden recht willen zetten, die oorlogsgebieden bezoeken. De beste van het clubje lijkt Motley’s Law, waarin we zien hoe een jonge Amerikaanse van Afro-Amerikaanse afkomst op een of andere manier als advocate terecht is gekomen in Afghanistan. Ze is de enige vrouw die zo in Afghanistan mag werken. Ze is niet op haar mondje gevallen en leest anderen de les als ze het moet. Bommen, corruptie en mannelijk chauvinisme maken haar niet bang. ‘Ik kwam hier voor het geld en schaam me er niet voor om het te erkennen.’
Verborgen camera
Racing Extinction / Credit for Murder
We weten allemaal dat neushoorns uitsterven omdat ze in China goudgeld voor het ivoor over hebben. Het is maar een van de voorbeelden van de schijnbaar onuitroeibare handel in resten van beschermde dieren. Valt er wat te doen? Activisten in Racing Extinction gaan naar China en maken dapper gebruik van verborgen camera’s om de illegale handel in beeld te brengen. Credit for Murder moet ook genoemd worden: een ‘documentairethriller’ over moorden door Russische neonazi’s, waarin regisseur Antonevicz heel ver gaat (verder dan vermoedelijk iedereen in de bioscoopzaal zou durven) in het onderzoeken van de moorden.
Vluchtelingen
Lampedusa in Winter / Nice People / Patience, Patience You’ll Go To Paradise / Those Who Feel the Fire Burning / Remember your Name, Babylon / I am Dublin
Het was geen vraag of de recente vluchtelingenproblematiek op IDFA vertegenwoordigd zou zijn, maar hoe massaal het vertegenwoordigd zou zijn. Het ligt voor de hand om het drama vanuit het perspectief van de vluchtelingen te beschrijven – zoals in diverse geschreven media ook al is gedaan. Het blijkt beperkt. Misschien is het nog te recent en komt er volgend jaar een golf films. Jakob Brossmann greep wel zijn kans, reisde naar het eilandje Lampedusa, gelegen tussen Afrika en Italië, en schetst in Lampedusa in Winter de chaotische taferelen aldaar sinds de komst van de vluchtelingen.
Ziek zijn
Tig / Patient / Please Remember Me / Dear Araucaria / Thank You for Playing / Man Falling
Films en mensen die ziek zijn, altijd een lastige combinatie. Het zijn films voor mensen die graag meeleven met anderen, zoals het aandoenlijke herstel van kunstenaar Per Kirkeby in Man Falling. Huilen en lachen voor de liefhebber. Maar het kan ook anders. In Tig zien we de Amerikaanse stand-up comedian Mathilde Notaro, die geestig, zelfspottend en openhartig vertelt over haar borstkanker én kinderwens.
14 november 2015