Top 5 films + Miskleun van 2016

Acht recensenten van Indebioscoop bespreken hun vijf favoriete films die dit jaar in Nederland in première gingen. Traditioneel kiest iedereen ook de Miskleun van het Jaar én een film die zij jammerlijk misten in de bioscoop. Tot en met Oudejaarsdag lees je hier elke dag een persoonlijke terugblik op het filmjaar 2016.

 DEEL 3: George Vermij

Een jaar dat wat mij betreft vooral uitblonk in festivalfilms die helaas niet werden beloond met een normale bioscooprelease. Dat maakt mijn uiteindelijke keuze van beste films wat onvolledig, gezien wij ons bij IDB vooral richten op reguliere bioscoopfilms. Bij wijze van correctie hierbij nog wat woorden over de titels die jammer genoeg niet voor een breder publiek toegankelijk waren in 2016.

Het aanbod op het IFFR was dit jaar verrassend goed en als een groot liefhebber van het werk van José Luis Guerín viel ik als een blok voor La Academia de las musas. Een film die begint als een academische overpeinzing over creativiteit en inspiratie maar gaandeweg het sensuele potentieel van cinema laat zien zoals alleen Guerín dat kan. Net zo sensueel maar dan met Istanboel als kloppend hart was de essayfilm Innocence of Memories gebaseerd op Orhan Pamuks gelijknamige boek en zijn liefde voor zijn geboortestad. Op het IFFR zag ik ook het heerlijke Nuts! van Penny Lane. Een prachtige ongewone documentaire samengesteld uit archiefbeelden en animatie over de bizarre levensweg van een succesvolle kwakzalver.

Verder hulde aan de IFFR-programmeurs voor The Lost Arcade (voor een fanatieke gamer zoals bovengetekende een ontroerende ervaring), The Love Witch (lekker wegdromen in campy horror-psychedelica) en Fear Itself (een intelligente essayfilm over de aantrekkingskracht van horror).

Goede programmeerkeuzes waren er ook op andere festivals. Op het IDFA was Cameraperson van Kirsten Johnson het onmiskenbare hoogtepunt. Een documentaire over het proces van filmmaken die veel vragen oproept, maar dat doet op een poëtische en meditatieve wijze die de kijker betrekt.

Op het filmfestival van Leiden was ik erg onder indruk van Kelly Reichardts Certain Woman. Een regisseuse die een minimale stijl heeft vergelijkbaar met het realisme van Loach en de Dardenne’s, maar naar mijn bescheiden mening toch beter is. Haar nieuwste film is op het eerste gezicht herkenbaar maar voelt geleidelijk anders en wist mij door kwetsbare details te raken.

Van de films die wel gewoon in de bios waren te zien zijn er nog een aantal die een eervolle vermelding verdienen. Qua genrefilm was 2016 een so-so jaar. The Wailing en Don’t Breathe waren wat horror betreft de hoogtepunten. Als Star Wars-fan was ik ook aangenaam verrast door Rogue One: zonder twijfel een van de beste delen uit de hele reeks. De films Experimenter, Land of Mine, Évolution en Julieta hebben ondanks hun kwaliteiten de lijst net niet gehaald. De gelauwerde films I, Daniel Blake, Arabian Nights en Neruda zijn mijn gaten voor dit jaar, maar staan nog op de watchlist. Tot slot voel ik me verplicht om het boeiende Hypernormalisation nog te vermelden. Opnieuw een ambitieuze documentaire van Adam Curtis die als geen ander deze woelige tijden op verpletterende visuele wijze weet te doorgronden.

 

5. – HEART OF A DOG

Laurie Andersons experimentele Heart of A Dog is een essayfilm die gaat over verlies en subtiel ook zorgwekkende politieke veranderingen in de VS aankaart. Toch geeft Andersons film hoop en ontroert door de schoonheid van kleine dingen die contrasteren met de tragiek om ons heen.

 

4. – THE FORBIDDEN ROOM

Een koortsdroom van een film die alleen goed nieuws is voor fans van de magische cinema van Canadees Guy Maddin. Gelukkig reken ik mezelf tot die kleine groep van bewonderaars en heb ik intens genoten van een spectaculaire botsing tussen zeppelins, de surrealistische poëzie van barokke tussentitels, het lot van een gedoemde onderzeeër die op ontploffen staat en natuurlijk heel veel verleidelijke derrieres!

 

3. – STRIKE A POSE

Een film over de impact van een cultureel fenomeen op de levens van mensen, maar ook de kracht van dans en vriendschap als bron van schoonheid en troost. Zorgde bij mij voor een van de weinige tranen-biggel-momenten van het jaar.

 

2. – EL BOTÓN DE NACÁR

Ik wens de 75-jarige Guzman nog vele jaren. Zijn bijzondere documentaires definiëren wat het betekent om mens te zijn. Ze benadrukken ook het belang van de geschiedenis als een manier om ons handelen te doorgronden. Zo ook in El Botón de Nacár over een prachtig stuk onherbergzame natuur, een geïsoleerde indianenstam en natuurlijk de traumatische geschiedenis van Chili. De rode draad in zijn unieke oeuvre.

 

1. – TONI ERDMANN

Ik moet stiekem toegeven dat ik Mare Ade’s eerdere films toch beter vind. Haar Der Wald vor lauter Bäumen was een verrassende ontdekking en een pijnlijk portret van een jonge vrouw. Zij volgde dat op met het onthullende Alle Anderen. Onderbelichte films die nu door het succes van Toni Erdmann hopelijk weer aandacht krijgen. Geheel terecht voor een filmmaker met een visie die schippert tussen humor en tragiek en onze diepste onzekerheden op menselijke wijze weet bloot te leggen.

 

Miskleun van 2016:

NOCTURNAL ANIMALS

Een  gladde en cynische film over gladde cynische mensen, maar met de pretentie om daar iets zinnigs en dieps over te zeggen. Als uitgangspunt zijn er zat films die de oppervlakkigheid van succes en roem al beter hebben gedeconstrueerd. Neem bepaalde films van Federico Fellini en Woody Allen of Paolo Sorrentino’s La Grande Bellezza. Nocturnal Animals haalt echter niet dat niveau omdat de film strandt in clichés en onovertuigende zijsporen zonder echt een kloppend hart te hebben. De verleidelijke oppervlakte die Ford zo graag wil bekritiseren is daardoor het enige wat overblijft. Als contrast kon je van het net zo decadente The Neon Demon tenminste nog ondeugend nihilistisch genieten.

 

Gemist in de bios in 2016:

THE WITCH

Een horrorfilm die werkt door gebruik te maken van onze angst voor een mysterieus en onvoorstelbaar verleden. In de nieuwe wereld moet een verstoten kolonistengezin overleven in de wildernis. Dat is echter het begin van hun lijdensweg als blijkt dat er duistere krachten rondwaren in het bos. Sfeervol, sinister en bijzonder beklemmend.

26 december 2016

Alle terugblikken op 2016:
Wim Meijer
Bob van der Sterre
George Vermij
Ralph Evers
Nanda Aris
Alfred Bos
Suzan Groothuis
Cor Oliemeulen