Film Fest Gent 2016
Deel 2
door Wim Meijer
In deel twee van Film Fest Gent neemt Terence Davies ons mee naar Schotland dat aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog staat, zien we de nasleep van de Tweede Wereldoorlog wanneer Duitse krijgsgevangenen mijnen moeten ruimen, toont Oliver Stone ons Edward Snowden die gelooft een Derde Wereldoorlog te voorkomen én roept de nieuwste miskleun van Terrence Malick alleen maar vragen op.
Sunset Song
Regisseur Terence Davies adapteert het boek Sunset Song, het bekendste boek van de Schotse schrijver Lewis Grassic Gibbon. Davies maakt er een kostuumdrama van met een sterke vrouw in de hoofdrol. Chris Guthrie (de klassieke schoonheid en geweldig acterende Agyness Deyn) is de beste leerling van haar klas, maar moet stoppen met haar opleiding. Ze is thuis nodig. Terwijl haar streng religieuze en hardvochtige vader zijn gezin ten gronde richt in de naam van de Heer, ontwikkelt Chris zich tot een sterke, onafhankelijke vrouw.
Davies’ film is van oogstrelende schoonheid. Dromerige beelden met soepele, strakke cameravoering vermengen zich met frasen uit het boek van Gibbon. Shots duren soms een eeuwigheid zonder dat ze vertragen, terwijl de voice-over Schotse poëtische teksten opdraagt. Sunset Song is een Schots sprookje over moed, opgroeien en de waarde van een gezin. Maar vooral geeft het een prachtig beeld van het platteland van Schotland aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog.
Land of Mine
Nadat de Tweede Wereldoorlog is afgelopen, zijn er nog duizenden Duitse krijgsgevangenen buiten hun vaderland. Die mochten niet meteen naar huis. Een heel aantal Duitsers, veelal jonge broekies zoals in Land of Mine, werden gedwongen de mijnen te ruimen aan de Deense kust. Met hun blote handen. Er lagen er zo’n twee miljoen. Dit levert zenuwslopende beelden op. Land of Mine toont zo vaak het onschadelijk maken van een mijn dat je het na het zien van deze film zelf kunt. En elke keer is het weer bloedstollend spannend.
De film introduceert veertien jonge Duitse soldaten. Het duurt niet lang voor je je verbonden voelt met hun lot. Drillsergeant Carl Rasmussen, een beer van een vent, instrueert de jongens. Medelijden heeft hij niet, totdat het eerste slachtoffer valt. Langzaam raakt de Deense militair in de ban van de jonge Duitse knullen. Land of Mine is deprimerend, schokkend en toont de (on)menselijke kant van de oorlog in al haar bruutheid.
Snowden
Wanneer Edward Snowden (Joseph Gordon-Levitt) bij de Special Forces zit, breekt hij zijn been. Zijn lijf is niet bestand tegen alle oefeningen en lopen met bepakking. ‘You’re discharged, but don’t worry, there are other ways to serve your country’. Dat hebben ze geweten. Tien jaar later zou Edward Snowden staatsgeheimen publiceren.
Na zijn periode bij de Special Forces zien we Ed werken bij de CIA, de NSA en wederom bij de CIA. Hij doet locaties aan als Genève, Kyoto en Hawaii, na in opleiding te zijn geweest in het CIA techlab ‘The Hill’. Daar krijgt hij les van Crobin O’Brien (Rhys Ifans) en Hank Forrester, een nodeloze rol gespeeld door Nicolas Cage. O’Brien vertelt hem de noodzaak van de grootschalige afluisteroperaties en waarom deze niet openbaar mogen zijn: ‘Secrecy is security, and security is victory’. Het technisch wonderkind werkt voor Corbin aan allerlei projecten, waar hij niks over mag zeggen tegen zijn paaldansende vriendin Lindsay Mills (Shailene Woodley). Maar het gaat knagen, al die mensen die de Amerikaanse overheid in de gaten houdt.
In Snowden vertelt Oliver Stone het verhaal dat je in Citizenfour niet zag. Laatstgenoemde is de betere film, maar eigenlijk zou je deze films samen moeten zien. Het vormt een mooi totaalbeeld van de klokkenluider. Beide films gebruiken de beruchte series van interviews op een hotelkamer in Hong Kong als rode draad. Waar Citizenfour uitblinkt in het journalistieke proces en het uitleggen wat er zoal mis is met de Amerikaanse overheid, laat het Snowdens persoonlijke leven vrijwel onberoerd. Juist dit aspect probeert Snowden te tonen en te dramatiseren. Stone lijkt er haast vanuit te gaan dat je Citizenfour al kent, zo naadloos sluiten de twee films op elkaar aan.
Snowden is een gestroomlijnde productie met een sterke cast en een goede dosis spanning. De film duurt ruim twee uur, maar de tijd vliegt voorbij. Gordon-Levitt lijkt knulliger en meer nerdy in Snowden dan Edward Snowden in Citizenfour, maar speelt desondanks overtuigend. De rapmuziek en snelle beats vallen wat uit de toon. De film schiet wel tekort qua plot. Nooit krijg je het gevoel Edward Snowden te leren kennen. De operaties zijn te vluchtig, zijn romance met Lindsay matig uitgewerkt. Wat de protagonist drijft blijkt beter uit Citizenfour. Jammer dat Oliver Stone er in 135 minuten niet in slaagt om Snowden echt bloot te leggen.
Voyage of Time
Geef Terrence Malick een IMAX-camera en vraag of hij even wil uitbeelden hoe het universum is ontstaan. Nou, dan weet je het wel hè? Voyage of Time dus. Naar eigen zeggen werkte Malick veertig jaar aan deze documentaire. Het is vooral het bewijs dat Malick het spoor nog altijd bijster is sinds Tree of Life.
Voyage of Time is een bijzonder project met adembenemende beelden, waarin hij prachtige shots afwisselt met gruizige camcorderopnamen van rellen, zwervers en dierenleed. Malick is een meester in het mysterieus uitbeelden van abstracte zaken. Maar beelden alleen zijn niet genoeg. Hij strikte Cate Blanchett om een voice-over te verzorgen. Dat gaat ongeveer zo: ’Born. (stilte) Oh Mother. (stilte) I am. (stilte) Restless. (stilte) Unsatisfied. (stilte) I thirst. (stilte)’. Pretentieuze poëzie die de kijker geen steek verder helpt.
Met enige regelmaat heb je geen idee waar je naar kijkt. Malicks beelden kunnen zowel een stofwolk, hersenactiviteit, op hol geslagen bacteriën of een datastroom uitbeelden. Context ontbreekt volledig. Het is dat er vooraf in het programmaboekje wat informatie stond, waardoor het geheel enigszins te plaatsen is. Anders duurt het gerust een uur eer je snapt dat Malick het ontstaan van het universum poogt te tonen.
We zien Earth-achtige taferelen, maar de zalvende stem van David Attenborough ontbreekt. Later lopen de dinosauriërs en mensen op de Aarde rond. Een preutse Malick toont ze naakt, maar wanneer de mannen gehurkt rondom een vuurtje zitten en van achteren worden gefilmd, bungelt er niks tussen de benen. Wellicht is dit Malicks visie op hoe het zou moeten zijn. Geen voortplanting. Dan hadden we nu ook geen last gehad van al die nare gebeurtenissen die hij het publiek toont middels de camcorder footage. En ook niet van dit gedrocht van een documentaire.
14 oktober 2016