IDFA 2017 Deel 1:
Onbekende helden
door Bob van der Sterre
Het is ó zo belangrijk dat je je als documentairemaker kunt laten verrassen door je onderwerpen. Dat blijkt weer uit de eerste documentaires van IDFA 2017. In ons eerste verslag: Italiaanse herinneringen, spoorloos op Texel, illegaal restaurant in China en lesbienne in Bhutan.
My Name is Nobody – Tussen de beroemdheden
Een documentaire over een jongetje dat op een klassenfoto uit 1937 staat afgebeeld tussen beroemdheden Sergio Leone en Ennio Morricone. Wie was die Crissanti?
Een bizar idee, bedacht door documentairemaakster Denise Janzee. Ze had naar het archief van de stad Rome kunnen lopen maar deze route is vele malen leuker. We lopen in en uit woonkamers van oudere Romeinse inwoners die deze Crissanti ergens van kenden. Prachtige karakters. Heel welwillend om te helpen, wat over hun leven te vertellen. Het portret van Crissanti levert zo een vermakelijk portret van de wijk Trastevere op.
De show wordt gestolen door B-acteur Willi Colombini. Een charmante oud-acteur (had wat bijrollen in giallo’s en westerns) die zijn dagen slijt met kletsen op de pleintjes van Trastevere. Frappant is hoe hij moeiteloos past in deze documentaire. Janzee kwam hem per toeval tegen in de vier dagen dat ze er filmden. Dat maakt het plot van de film erg sterk.
Documentaires charmeren juist vanwege dit soort serendipiteit. Kossakovsky zei al: ‘Je moet als documentairemaker niet precies kunnen vertellen wat je gaat maken.’ Voor Janzee is het trouwens helemaal niet zo’n rare film. Ze is de dochter van beroemdheid Willeke van Ammelrooy en haar stiefvader, de al even beroemde Marco Bakker.
My Name is Nobody is een aangename lichtgewicht film, die beter was geweest met de lengte van een uur, maar die ook fraai past in haar oeuvre als tegenhanger van de film Marco: De Weg Terug.
Piet is Gone – Verdwijning op Texel
Piet Beentjes was een gewone, bescheiden man, die sinds een bezoekje in 1987 aan Texel nooit meer is gesignaleerd. Voor de politie was het duidelijk: zelfmoord. Maar het lichaam is nooit gevonden. Zijn zus Toos wil nog steeds opheldering over wat er gebeurd is.
Allerlei vreemds aan deze zaak. Hij had niets met Texel, woonde in Den Helder, maar stapt op een dag op de pont naar Texel. Vervolgens stapt hij te vroeg van de pont, wordt nat in een tuintje gesignaleerd en zit de was te doen bij onbekenden in huis, die net als hij homoseksuelen waren, terwijl hij daar een eitje aan het bakken is. Ergens zegt hij tegen een getuige dat hij achterna werd gezeten.
Zelfmoord? Zijn vader had dat ook gedaan. Je denkt nog het meest aan een psychose. Een zaak waar iets vreemd aan is, dat is duidelijk.
Piet is Gone is vaardig gemaakt maar de film voelt een beetje onaf aan. Daarmee is de film wel iets minder dan Van Hoewijks zeer aan te bevelen Kill Your Darling uit 2012. In dat opzicht is het wel grappig dat nota bene tijdens deze IDFA er ineens nieuws over de zaak boven tafel kwam. Van Hoewijk reisde meteen naar Texel. De docu en het nieuwe plot zijn bij 2doc.nl te zien. De zaak wordt dankzij deze documentaire heropend door de politie.
24th Street – Non-conformist in China
Van Texel naar China. Su probeert aan de 24th Street in Hangzhou te overleven als illegaal restauranthouder. Daar zijn allerlei restaurantjes opgezet met bamboestokken. De uitbaters proberen te verdienen aan de arbeiders van de flats die daar worden gebouwd. Voor Su is handel simpel: ‘Die mensen moeten ook eten.’
We zien hoe Su ondanks zijn goede bedoelingen vaak tegen muren oploopt. Zo gaat zijn illegale restaurant meer dan een keer tegen de vlakte. En iedereen is pissig op hem. Zijn wettige vrouw is boos, zijn dochter is boos, zijn schoonzus en schoonmoeder zijn boos. Alleen zijn vriendin Qin niet, ook al kaffert hij haar geregeld uit.
De kettingrokende non-conformist Su is een mooie protagonist voor een film. Toch voelt de docu voorspelbaar aan. Hoe kan een docu voorspelbaar zijn als het leven zich niet laat scripten? Dat ligt niet aan de protagonisten, zou je denken. Misschien aan de aanpak van documentairemakers, die graag bepaalde thema’s vastleggen?
The Next Guardian – Dochter geboren als jongen
In Bhutan volgen we een familie. Vader heeft een tempel, zoon en dochter zijn aan het puberen. Papa wil dat zoon boeddhist wordt. De zoon heeft er niet veel trek in. ‘Hebben jullie hier internet?’, vraagt hij op een school voor monniken. ‘Ja, in je vrije tijd.’ ‘Dat nog wel’, verzucht hij.
En dochter is ‘geboren als een jongen’, zegt haar moeder. Het traditionele pad opgaan zit er ook bij haar niet in. Ze is de lesbienne-in-de-dop die al flirt met andere meisjes.
De twee millennials weten hun smartphone sneller te vinden dan een boeddhistisch boek. Folklore zegt hen niet zoveel. Ze zijn wel opgewekt van nature. Een schattige passage is als broer en zus op Facebook meisjes aan het bekijken zijn en zij zegt: ‘Als je haar knap vindt, like haar foto dan!’
Sympathieke film over een van de mooiste landen van de wereld (Bhutan, met eigenaardige fallische cultus). Toch is er iets merkwaardigs aan de hand. Scènes ogen te perfect. Hoe ‘toevallig’ soms moeilijke gesprekken worden gevoerd of de kinderen iets ‘typerends’ doen. Doet meer denken aan een arthousefilm dan aan een documentaire. De werkelijkheid is meestal een stuk weerbarstiger dan deze gladgestreken variant in The Next Guardian.
22 november 2017
IDFA 2017, deel 2
IDFA 2017, deel 3
IDFA 2017, deel 4
IDFA 2017, deel 5 (slot)