IDFA 2017 – Deel 4

IDFA 2017 Deel 4:
Soms hoge verwachtingen, soms onverwachte verrassingen

door Suzan Groothuis

Het programma van IDFA doorspitten is nogal een klus. Ruim twintig zalen zijn er, de meeste in Tuschinski en Pathé Munt. En dan zijn er honderden documentaires om uit te kiezen. Van sommige heb je hoge verwachtingen, anderen verrassen onverwachts.

Zo zagen vrienden Lots of Kids, a Monkey and a Castle. Over een Spaanse vrouw die drie wensen had en er ook nog bepaalde gewoonten op na houdt. Met de belofte de ideale mix tussen komisch en tragisch te zijn, toch snel een kaartje gescoord. En inderdaad: een verrassing. Ook Filmworker, over de man die ruim 30 jaar met Stanley Kubrick heeft gewerkt, maakt indruk. In Quest volgen we het gezin Rainey uit Philadelphia in moeilijke tijden. En Habaneros van Julien Temple toont de geschiedenis van Havana in een duizelingwekkende 2 uur.

 

Lots of Kids, a Monkey and a Castle

Lots of Kids, a Monkey and a Castle – Voor en na de crisis
In dit intieme docudrama volgen we de 80-jarige Julia, een extraverte levensgenieter die drie wensen in vervulling zag gaan: heel veel kinderen, een aap en een kasteel. Geleidelijk aan vertelt ze haar verhaal aan de kijker, hoewel niet geheel van harte, want ze vraagt zich af waarom zoon Gustavo een film over haar wil maken. Ze is toch helemaal niet interessant? En waarom zou de kijker naar een stel homevideo’s van een Spaans gezin willen kijken?

Nou, misschien wel omdat het gezin van Julia niet alledaags is. Met de praatgrage Julia aan het roer, maken we kennis met haar man en haar zes kinderen. In Lots of Kids, a Monkey and a Castle is er een voor en een na de economische crisis. Julia en haar gezin hebben mooie tijden gekend, met als hoogtepunt de intrek in een kasteel. Een plek waar de verzamelgevoelige Julia al haar kostbare spullen kwijt kon – van een kunstgebit, zelfgemaakte poppenkleertjes tot de wervels van haar grootmoeder die in de Spaanse Burgeroorlog omkwam.  De crisis dwingt hen echter het kasteel te verlaten en elders hun intrek te nemen. Wat volgt is de ontruiming van een immense ruimte, wat leidt tot veel hilarische (waar zijn toch die wervels van oma?), mooie en ook verdrietige momenten en herinneringen.

Het is maar goed dat regisseur Gustavo Garciá Salmerón zijn project heeft doorgezet, ondanks de bezwaren van zijn moeder. Zijn film, in nonchalante stijl geschoten, is een mooi portret van een bijzonder gezin. En omvat ondertussen alle thema’s die het leven rijk is: van dromen en bezit tot liefde en de dood.

 

Filmworker

Filmworker – Een leven van toewijding
Stanley Kubrick kennen we allemaal. Maar wie heeft ooit van Leon Vitali gehoord? Buiten het feit dat hij in Kubricks film Barry Lyndon speelde, was hij jarenlang Kubricks assistent. Maar Leon noemt zichzelf liever filmworker. Na Barry Lyndon werd Leon een veelgevraagd acteur. Maar nieuwe acteerkansen sloeg hij af, want hij besloot zij aan zij met meesterfilmer Kubrick te werken. Na Barry Lyndon geen acteercarrière meer voor Leon, maar een dienstverband als assistent van Kubrick – van casting tot de restauratie van kopieën.

Leon was een mateloos bewonderaar van Kubrick. Zijn leven aan de zijlijn koos hij doelbewust, al was het er een van totale devotie: het was bijna 24-7 werken. Filmworker toont bijzondere opnames, zoals op de set van The Shining. Leon was degene die Danny castte. Ook koos hij voor de tweelingmeisjes Burns, terwijl het in eerste instantie om één rol zou gaan. Na het zien van Filmworker vraag je je af, wat Kubrick zonder Leon Vitali had gemoeten. De man heeft ongelooflijk veel kennis en inzicht als het gaat om film. Maar hij heeft al die jaren een bescheiden positie ingenomen – voor de opening van de Kubrick-expositie, na diens dood, was hij niet eens uitgenodigd.

Filmworker is een portret van een man die zich voor de volle honderd procent inzette voor zijn vak. Een film over adoratie en toewijding, met bijzonder beeldmateriaal dat laat zien hoezeer Leon Vitali betrokken was bij Kubricks projecten. Ondanks dat Leon niet rijk en beroemd is geworden en hij amper thuis bij zijn gezin was, heeft hij nooit spijt gehad van zijn besluit. Filmworker brengt Leon Vitali terecht voor het voetlicht – maar heeft ook oog voor het vak film maken. Een inclusief inkijkje vol anekdotes in de wereld van een meesterfilmer en zijn devote filmworker. Een must voor Kubrick-fans en voor wie van film houdt.

 

Quest

Quest – The streets of Philadelphia
Vanaf 2008 volgen we, slechts met één camera gefilmd, Christopher en Christine Rainey en hun jongste dochter PJ.  Ze wonen in een buurt waar geweld en criminaliteit aan de orde van de dag zijn. Is er nog hoop op verbetering met de inauguratie van Obama, dan wordt die teniet gedaan wanneer PJ plots in een gruwelijke schietpartij belandt.

Filmmaker Jonathan Olshefski volgt het gezin tot de verkiezingscampagne van Trump. De Raineys zien er op toe hoe scholen plaats maken voor casino’s en hoe criminaliteit een bepalende rol heeft in hun wijk. Maar ze geven niet op: samen met buurtgenoten besluiten ze hun stem te laten horen. Letterlijk gebeurt dat in hun muziekstudio, hun veilige thuishaven, alwaar muzikanten samenkomen en gedachten en gevoelens gedeeld worden. Maar Christopher heeft als radiopersoonlijkheid ook een belangrijke rol in de wijk – en na het ongeluk met zijn dochter laat hij alleen maar meer van zich horen.

Een rauw, eerlijk portret van mensen die het niet makkelijk hebben en moeten opboksen tegen de harde bureaucratie en leidende politiek. Ook is Quest een mooi, indringend portret van de Raineys, die er ondanks de tegenslagen het beste van maken. Woeste ernst versus streetwise humor.

 

Habaneros

Habaneros – Havana breed uitgemeten
In Julien Temples (bekend van The Filth and the Fury) twee uur durende documentaire volop aandacht voor de geschiedenis van Havana in Cuba. De regisseur grijpt terug op eind negentiende eeuw, ten tijde van de afschaffing van de slavernij, tot nu. We zien hoe Havana als welvarende, maar corrupte wereldstad onder het bewind van generaal Batista verwordt tot de stad van de revolutionairen onder Fidel Castro.

Temple roept de vraag op wat de geschiedenis, en dan met name Castro’s revolutie, de stad gebracht heeft. Het antwoord is tweestrijdig, zoals ook veel inwoners gemengde gevoelens hebben over Castro. Er kwam meer gelijkheid, de zorg verbeterde en mensen (zowel mannen als vrouwen) werden gestimuleerd om te studeren. Maar veel idealen gingen ook verloren door de invloed van Rusland en de VS. Het Amerikaanse embargo dat sinds 1962 aan Cuba is opgelegd, zorgde voor veel moeilijkheden onder de Cubaanse inwoners, zoals restricties om te reizen.

Habaneros is met zijn ruim twee uur een daverende historische rit, vergezeld van een dynamische soundtrack van salsa, jazz en Cubaanse hiphop. Toch valt de film richting einde in herhaling (wat brengt de toekomst?) en doet met zijn speelduur te lang aan. Bovendien is de film volgestopt met beelden – interviews, archiefmateriaal, animaties en fragmenten uit speelfilms. Een overdaad voor het oog. Maar wie meer van Havana en de geschiedenis van Cuba wil weten, een leerzame blik op een unieke stad.
 

27 november 2017

 
IDFA 2017, deel 1
IDFA 2017, deel 2
IDFA 2017, deel 3
IDFA 2017, deel 5 (slot)

 
 
MEER FILMFESTIVAL