Kenau

***

recensie  Kenau

Feeks temt furie, voor even

door Alfred Bos 

De aandacht voor de historische figuur Kenau Simonsdochter Hasselaer – boeken, tentoonstellingen, zelfs een opera – mondt uit in een filmepos rond een legendarische episode uit de vaderlandse historie. Op zijn Hollands gebracht, dat ook. 

De vaderlandse geschiedenis zit vol met meeslepende verhalen die smeken om vertelling via het filmdoek, maar het duurde tot 2011 eer een regisseur – Reinout Oerlemans – zich eraan waagde. Diens Nova Zembla is om uiteenlopende redenen niet helemaal je dat, dus Kenau kon op voorhand, bij deze kijker althans, rekenen op hoopvolle belangstelling. Zou er een jeugddroom, een spannend filmepos over (een episode uit) de Tachtigjarige Oorlog, in vervulling gaan? 

Recensie Kenau

Niet helemaal. De film is er en Kenau doet een gooi naar allure – en mist. Het gegeven is spectaculair: het Beleg van Haarlem door Fadrique Álvarez de Toledo, zoon van de infame landvoogd Alva. Het is de meest spraakmakende episode van de Spaanse veldtocht van 1572-73, die als de Spaanse Furie (bloedbad in Zutphen, Naarden uitgemoord) bekend is geworden. Haarlem hield lang stand, maar werd uiteindelijk opgeofferd om Alkmaar te redden, waar vervolgens de victorie begon. Politieke intrige, massale vechtscènes, duivelse dilemma’s, persoonlijke offers – daar zit een megafilm in. Maar daar moet je dan wel het budget voor hebben. 

Gelaagd personage
Aan de acteurs ligt het niet. Monic Hendrickx doet wat ze in de tv-serie Penoza eerder deed: ze speelt een sterke vrouw met gewonde ogen die door omstandigheden wordt gedwongen van zich af te bijten. Haar Kenau is een mengeling van woede en mededogen, een gelaagd personage dat Hendrickx ondanks de beperkingen van het scenario – zo zijn veel scènes nogal karig met dialoog bedeeld – overtuigend neerzet. Barry Atsma vertolkt adequaat de gezant van de Prins van Oranje, Wigbolt Ripperda, terwijl betrekkelijke nieuwkomer Sallie Harmsen als Kenau’s oudste dochter Kathelijne de camera als het ware naar zich toe zuigt. 

De makke van Kenau, dat om kostenredenen werd gefilmd in Hongarije, zit hem in het gat tussen pretentie en realisering. Regisseur Maarten Treurniet oogstte veel lof voor De Heineken ontvoering (2011), maar het voor een historisch epos schamele budget van (naar verluidt) zes miljoen euro slaat hem de middelen uit handen om zijn bedoelingen recht te doen. De computerbeelden van het beleg en de zestiende-eeuwse binnenstad ogen onaf en zijn niet overtuigend in de live action geïntegreerd. Ook valt het op dat alle stadscènes maar op twee of drie locaties zijn gedraaid. En dan de dialogen, als ze er al zijn: zo praten mensen alleen op papier. 

Recensie Kenau

Overval op het ijs
Er valt ondanks die beperkingen het een en ander te genieten. Al is het niet optimaal in beeld gebracht – je moet er niet aan denken wat een Ridley Scott met zo’n scène had gedaan – de episode waarin de vrouwen tijdens de barre winter van 1573 een Spaans voedseltransport op de bevroren Haarlemmermeer, in het wit gekleed en op de schaats, slinks beroven is origineel en nog niet eerder op het witte doek vertoond. Dan weten regisseur en scenaristen met beperkte middelen wel te verrassen en bij de kijker diens ‘suspension of disbelief’ te activeren. Er hadden meer van zulke momenten mogen zijn. 

Kenau biedt geen geschiedenisles, maar romantische verdichting rond een historisch gegeven. Zo werd Kenau in werkelijkheid door de Spanjolen niet in het Spaarne gekieperd, een lot dat veel Oranje-soldaten wel ondergingen. Ook komt de boertige scène rond Kenau’s vrouwenleger op de stadswallen waar, om de Spaanse soldaten af te leiden, de rokken omhoog en de buizen uit gaan, uit de verbeelding van de schrijvers. We kijken naar de zestiende eeuw met eenentwintigste-eeuwse ogen. Was Kenau een feministe avant la lettre? Om het pedante slotwoord van de filmmakers te citeren: wij weten beter.

 

3 maart 2014

 

MEER RECENSIES