****
recensie La pazza gioia
Twee vrouwen om van te houden
door Cor Oliemeulen
Luxe eten zonder te betalen, joyriden, drank en valium stelen, stelselmatig een rechter bedreigen, je ex beroven en George Clooney in je bellijst. Zomaar wat gekke vreugde in het komische drama La pazza gioia.
Bijna net zo leuk als schrijven over films is het praten over films. Een Duitse vriendin die in Turkije woont mag ook graag veel kijken en regelmatig worden meningen en tips uitgewisseld. Maar met de filmtitels gaat het soms mis. Toen op een dag de klassieker der klassiekers Gone with the Wind (1939) voorbij kwam, duurde het even voordat duidelijk werd dat het ging om Vom Winde verweht. De onverwachte Franse succeskomedie Intouchables (2011) heet in Duitsland Ziemlich beste Freunde. En Turken noemen The Godfather (1972) simpelweg Baba.
Nasynchronisatie
Nasynchronisatie hoor je overal ter wereld. De originele stemmen van meer films dan je misschien denkt worden later in de studio opnieuw ingesproken. Aziatische films voor de globale markt verschijnen ook in de Engelse taal, oudere Italiaanse en Spaanse films met een internationale rolbezetting worden eentalig, terwijl in Rusland en Polen een voice-over commentaar geeft bij de oorspronkelijke stemmen. Dat in Nederland nauwelijks wordt nagesynchroniseerd – uitgezonderd jeugdfilms en tekenfilms (Spongebob Squarepants is hier zelfs leuker dan het origineel) – is niet enkel een kwestie van geld: wij houden kennelijk van het authentieke stemgeluid en vragen ons bovendien af wie dan wel een schmierende Al Pacino zou moeten nabootsen.
De Nederlandse distributeurs zijn consequenter dan ooit door veel oorspronkelijke filmtitels onberoerd te laten, terwijl gemakkelijke vertalingen misschien beter blijven hangen en dus voor meer bezoekers zorgen. Enkele gloedvolle recente voorbeelden: Kiki, el amor se hace en El botón de nácar (Spaans), La meglio gioventù en In Grazia di Dio (Italiaans), Les Ogres en Les chevaliers blancs (Frans). En aangezien ‘de Nederlander wel bestaat’ is het maar goed dat we middels het medium film kunnen blijven genieten van de internationale taalcultuur, al moeten we daarvoor soms de bek breken.
De uitbundige en de stille
Naast het feit dat vertaalde filmtitels dus tot spraakverwarring kunnen leiden, zijn ze soms moeilijk te vertalen. Dit geldt ook voor La pazza gioia, letterlijk vertaald als Gekke Vreugde en na de staande ovatie tijdens het Filmfestival van Cannes internationaal gelanceerd onder de titel Like Crazy. De oorspronkelijke titel van deze jongste film van Paolo Virzì (samen met Paolo Sorrentino: La grande bellezza en Nanni Moretti: Mia Madre behorend tot de huidige generatie toonaangevende Italiaanse regisseurs) strookt natuurlijk veel beter met het prachtige kleurrijke landschap van Toscane en het schilderachtige onderkomen waarin vrouwelijke psychiatrische patiënten op een zo humaan mogelijke manier worden voorbereid voor een eventuele terugkeer in de maatschappij.
Paolo Virzì centreert zijn komische drama rond twee actrices met wie hij eerder succesvol werkte: Valeria Bruni Tedeschi (Il capitale umano) en Micaela Ramazzotti (Virzì’s echtgenote die doorbrak in La prima cosa bella). Tedeschi speelt Beatrice, wiens bipolaire stoornis beduidend meer manisch dan depressief is, wat zich uit in een voortdurende spraakwaterval, onbeschaamde bemoeizucht en pathologisch liegen. Vanaf het moment dat de stille, uitbundig getatoeëerde Donatella (Ramazotti) de instelling betreedt, ontluikt zich een vriendschap tussen deze twee tegenpolen: het lekker gestoorde wijf versus de mistroostige automutilant die uit de ouderlijke macht is gezet. Beide vrouwen, met het hart op de goede plaats, gaan na een spontane ontsnapping op avontuurlijke wijze confrontaties met het verleden aan, waardoor er uiteindelijk veel begrip en genegenheid voor elkaar ontstaat.
La pazza gioia bereikt in het respectvol relativeren van psychische aandoeningen een uitstekende balans tussen drama en komedie, zonder te vervallen in karikaturen. Valeria Bruni Tedeschi is met haar tomeloze energie en onafscheidelijke parasol de ideale actrice om de film tot grote hoogte te laten stijgen en vormt samen met de meer ingetogen acterende Micaela Ramazzotti een ongekende Italiaanse womance. Twee aandoenlijke vrouwen om van te houden.
22 augustus 2016