****
recensie Still Alice
Het leven glipt door de vingers
door Nanda Aris
Diep ontroerend drama over de worsteling van een vrouw van middelbare leeftijd die haar geheugen, en daarmee haar leven, verliest.
Richard Glatzer and Wash Westmoreland schreven en regisseerden Still Alice, gebaseerd op het boek van Lisa Genova. De film belicht tot op welke hoogte Alice zichzelf blijft tijdens de ziekte van Alzheimer. Hoeveel kan een mens verliezen, voordat de oorspronkelijke ‘ik’ er niet meer is?
Wat als een arts tegen je zegt: ‘Ik wil zien of de resultaten (van een PET scan) overeenkomen met Alzheimer. Dat zou zeldzaam zijn voor iemand zo jong als jij, maar je voldoet aan de criteria.’
Controle
Je wereld stort in. Toch voeren velen zo’n slechtnieuwsgesprek met een dokter. In Nederland zijn er zo’n 12.000 mensen met vroege dementie. Deze mensen staan vaak nog middenin de maatschappij, maar worden door hun ziekte ‘belachelijk, onbekwaam en komisch’, zo spreekt Alice Howland (Julianne Moore) op een bijeenkomst van de Alzheimervereniging. Terwijl ze haar verhaal met veel gevoel voorleest, arceert ze de gelezen tekst met een marker, zodat ze ziet waar ze gebleven is.
Ook Alice heeft last van deze typering. Ooit een belangrijke taalkundige professor aan de universiteit, met boektitels op haar naam, verliest ze langzaamaan de controle op haar geheugen, en dus op haar leven. Soms is ze zich niet bewust dat haar geheugen haar in de steek laat, bijvoorbeeld wanneer ze zich tweemaal voorstelt aan de nieuwe vriendin van haar zoon. Ze wenst dat ze kanker had, zodat ze zich niet zo beschaamd zou voelen.
In voor- en tegenspoed
De film begint bij de gelukkige viering van Alice haar vijftigste verjaardag in een restaurant. Haar man John (Alec Baldwin) en twee van de drie kinderen zijn daarbij aanwezig, alleen haar jongste dochter Lydia (Kristen Stewart) mist. Dat wordt haar kwalijk genomen vooral door haar zus. Misschien is Lydia in voorspoed afwezig, maar in tegenspoed blijkt ze later een grote steun. Ze is de dochter die dwarsligt, tot haar moeders ongenoegen niet wil studeren, maar graag theater speelt. Doordat zij het leven meer waardeert op gevoel, en niet op status, blijkt ze beter om te kunnen gaan met haar moeder en haar situatie dan de rest van de familie.
Ondanks deze sterke rol van Stewart, en andere goede acteurs in de film, is het natuurlijk Julianne Moore die de film draagt. Terecht heeft ze dit jaar de Oscar voor beste vrouwelijke hoofdrol ontvangen. Driemaal eerder kreeg ze deze nominatie (voor Boogie Nights (1997), The End of the Affair (1999), Far from Heaven (2002) én een nominatie voor beste vrouwelijke bijrol in The Hours (ook 2002).
Doordat de camera zo gefocust is op Moore zien we haar worsteling en aftakeling, en raakt het diep. Wanneer haar zicht vertroebelt, wordt het ook de kijker wazig voor de ogen, en beleven we hoe het is voor Alice. De beelden worden vergezeld van prachtige fragiele muziek. Vele close-ups van Moore wisselen elkaar af, we volgen echt háár leven.
Menselijk
Tegelijkertijd is dit ook het enige zwakke punt van de film. De andere personages worden niet erg belicht, waardoor het soms lastig inschatten is hoe het voor hen is om met de ziekte om te gaan. Een ding is duidelijk: ze zijn niet allen goed in het omgaan met de ziekte van Alice, maar zeker menselijk.
Allen zijn machteloos, inclusief Alice. ‘Mijn hele leven heb ik herinneringen opgebouwd. Ze zijn als het ware mijn meest kostbare bezittingen’, spreekt Alice tijdens de bijeenkomst, en juist die bezittingen worden haar afgenomen.
2 maart 2015