***
recensie A Touch of Sin
Getergde tijgers en vreemde eenden
door Alfred Bos
Vierluik uit China over gewone mensen die moeten overleven in een web van corruptie; als antwoord op vernedering grijpen ze naar geweld. Gebaseerd op waar gebeurde incidenten.
In A Touch of Sin verknoopt de Chinese regisseur Jia Zhang-Ke een viertal verhalen over de dagelijkse beslommeringen van ‘kleine luyden’ in een wereld die geen boodschap aan hen heeft. Het decor is de bijkans van economische dynamiek exploderende Chinese samenleving, die in twintig jaar tijd een sprong van twee eeuwen heeft gemaakt en bijgevolg volstrekt uit zijn voegen is gegroeid. Daarin geldt de moraal van de jungle. Zoals een van de personages het verwoordt: ‘Je leeft maar één keer, zorg niet voor de anderen’.
A Touch of Sin (Tian zhu ding) is de vijfde speelfilm van Jia Zhang-Ke die sinds zijn internationale debuut, Zhantai (Platform, 2000), in de Nederlandse bioscopen draait; net als zijn voorlaatste, 24 City (2008), is hij eerst te zien geweest op het International Film Festival Rotterdam. Wie beelden wil zien bij de krantenartikelen over de economische reus met groeiproblemen zal niet worden teleurgesteld. Zowel de moderne metropool als de verre provincie komen langs.
Estafettefilm
Zhang-Ke maakt naast speelfilms documentaires en kortfilms en dat zie je aan A Touch of Sin af. Het is een estafettefilm, waarin op zichzelf staande verhalen rond een centraal thema – geweld als het middel van machtelozen – op losse wijze aan elkaar worden geknoopt. Al zijn films handelen over de transformatie van de Chinese samenleving en de gevolgen voor het individu, gedraaid in een rauw-realistische stijl die verwant is aan het Italiaanse neorealisme van na de Tweede Wereldoorlog.
Ook A Touch of Sin (de titel verwijst bewust naar A Touch of Zen, de martial arts klassieker van King Hu) is sociaal bewogen, maar ditmaal schroomt de regisseur niet om de uitwassen van het staatskapitalisme schrijnend – en soms onbedoeld zwart-komisch – te tonen. De vier segmenten, gebaseerd op waar gebeurde incidenten, verhalen over een eenzame wreker, een migrantenarbeider die kiest voor criminaliteit, een verstoten maîtresse en een jongen die een sweatshop ontvlucht. Elk van hen grijpt, in uiteenlopende omstandigheden en elk om eigen redenen, naar grof geweld als oplossing voor hun machteloosheid. Als het systeem hen niet vernietigt, dan doen ze het zelf wel.
Klappen met flappen
Naast geweld vormt schaamteloze corruptie de rode draad door A Touch of Sin, of het nu op het platteland is, waar het dorpshoofd de mijn verkwanselt, of de grote stad, waar een ambtenaar illegaal tolgelden int. Ronduit grotesk maar wel zo treffend is de scène waarin een saunamedewerkster weigert seks te hebben met een klant, die haar vervolgens afranselt met een bundel bankbiljetten. Alles is te koop, toch? Mensen behandelen elkaar als dieren of, nog erger, als wegwerpproducten. Op de titelrol is het vergeefs zoeken naar de disclaimer ‘voor deze film zijn geen dieren beschadigd’, want er zijn staaltjes van stuitende dierenmishandeling.
De vier verhalen bestrijken heel China, van het kille noorden tot het subtropische zuiden. Naast troosteloze betonsteden op kaalgeslagen vlaktes en krotten van golfplaat met uitzicht op een woud van wolkenkrabbers zijn er drukbevolkte winkelstraten. Terloops tipt de film problemen aan als milieu (zandstormen) en incompetentie (treinongelukken), terwijl er even terloops straattoneel opduikt; het staat voor traditie.
Aan het slot van deze merkwaardig rijke film over getergde tijgers en vreemde eenden lijkt de regisseur zich direct tot de verantwoordelijken te richten: ‘Erken je schuld’. Welke partijfunctionaris zou deze schoen willen passen?
9 februari 2014