Wind Rises, The

*****

recensie  The Wind Rises

De mens en zijn machines

door Alfred Bos

Steven Spielberg roemde zijn debuutfilm en gebruikte het als inspiratie voor Raiders of the Lost Ark. Vijfendertig jaar en tien speelfilms later neemt de Japanse animator Hayao Miyazaki, 73 inmiddels, afscheid van het vak. Met een meesterwerk.  

Al heeft hij reeds vijf maal eerder zijn pensioen aangekondigd, ditmaal schijnt het Hayao Miyazaki menens te zijn. De Japanse tekenfilmlegende rondt een meesterlijk oeuvre af met een film die zijn reputatie recht doet. The Wind Rises heeft alle kwaliteiten die hem – en de Ghibli-studio – de afgelopen dertig jaar deden uitgroeien tot een reus in zijn vak, de tekenfilm voor een leeftijdsloos publiek. Wat deze keer anders is: Miyazaki heeft de sprookjesfantasieën van De reis van Chihiro (2001, Oscar) en Howl’s Moving Castle (2004) verruild voor realisme.

Recensie The Wind Rises

The Wind Rises is een geromantiseerde biografie van Jiro Horikoshi, de visionaire vliegtuigingenieur die in de puberjaren van het gemotoriseerde vliegen menige vindingrijke oplossing bedacht en de Zero, de Japanse jager berucht van Pearl Harbor, concipieerde.

De kleine Jiro droomt ervan om piloot te worden, maar hij is bijziend. Zijn grote voorbeeld wordt de Italiaanse ingenieur Caproni, die tijdens de Eerste Wereldoorlog de gelijknamige bommenwerpers ontwierp. Door omstandigheden gaat Horikoshi ook revolutionair oorlogstuig maken.

Elementen prominent aanwezig
Het verhaal van Jiro speelt zich af tegen grote historische gebeurtenissen: de Kanto-aardbeving van 1923 die Tokio en Yokohama verwoestte, de militarisering van de Japanse samenleving in de jaren dertig en de tuberculose-epidemie van de depressiejaren. Jiro’s persoonlijke leven heeft Miyazaki gefictionaliseerd via zijn romance met Nahoho Satomi, die hij na een toevallige ontmoeting jaren later weer terugziet en de liefde van zijn leven blijkt. Het is het contrapunt in een verhaal over vliegtuigen en treinen.

Een flink deel van Jiro’s geschiedenis wordt verteld via droomscènes en daarin bereikt The Wind Rises spectaculaire hoogtes. Het geeft Miyazaki de ruimte veelvuldig te variëren met afwijkende perspectieven: menig shot is van boven gezien en geeft de kijker een gevoel van gewichtsloosheid. Daar tegenover staan de elementen; in The Wind Rises zijn wind en regen prominent aanwezig en wat Miyazaki met vallende sneeuw doet grenst aan magie. Zo hebt u nog nooit witte vlokken over het witte scherm zien dwarrelen.

The Wind Rises

Fraaie luchten
In zijn oeuvre heeft Miyazaki blijk gegeven van een grenzeloze fantasie en een groot inlevingsvermogen, in zijn laatste film lijkt hij de mensheid op het hart te willen drukken humaniteit niet op te offeren voor technologische vooruitgang.

Het vliegthema loopt als een rode draad door zijn werk (Porco Rosso, Kiki’s vliegende koeriersdienst, Nausicaä, Castle In The Sky), maar The Wind Rises is een stuk serieuzer van toon, zonder door te slaan naar drukkende ernst of klef sentiment. De boodschap is luchtig verpakt, niemand kan de sensatie van ruimte zo fraai verbeelden als Miyazaki.

In Nederland draait de ondertitelde versie met de oorspronkelijke Japanse dialogen en daar moeten we blij om zijn, want de Amerikaanse dub (met stemmen van onder meer Emma Blunt en William Macy) is naar verluidt nogal magertjes. Wie meende dat Disney’s recente kaskraker Frozen het summum van animatie is moet vooral deze film zien, want beter worden ze niet gemaakt. Deze kijker stapte zachtjes tollend uit de filmzaal. Betoverend.

 

29 april 2014

 

MEER RECENSIES