Aftermath

****

recensie  Aftermath

Het verleden laten rusten?

door Cor Oliemeulen 

De terugkomst van een dorpsbewoner veroorzaakt een spannende, tumultueuze nasleep van een oorlogsperiode waarin je ‘goed’ of ‘fout’ was.  

Aftermath (Poklosi) is gebaseerd op Jedwabne in het noordoosten van Polen. In 1939 werd het dorp door de Sovjets bezet en twee jaar later waren de nazi’s er de baas. Er werden meer dan 1.600 Joden vermoord. Het filmdrama van regisseur Wladyslaw Pasikoswki, in eigen land bekend van succesvolle misdaadthrillers, laat zien hoe het zover kwam. Hij neemt in het eerste uur ruim de tijd voor karakterduidingen en het schetsen van achtergronden om vervolgens alle puzzelstukjes in elkaar te schuiven en af te sluiten met een gebeurtenis, die even controversieel is als zijn film sinds de Poolse première twee jaar geleden.

Recensie Aftermath

Joodse grafstenen
Twintig jaar geleden emigreerde Franciszek Kalina (Ireneusz Czop) naar Amerika, totdat hij in 2005 onaangekondigd terugkeert in het ouderlijke huis. De vrouw van zijn broer Józef (Maciej Stuhr) bleek ook naar Amerika vertrokken, maar wilde niet vertellen waarom ze haar man heeft verlaten. Aldus komt Franciszek poolshoogte nemen en wordt door zijn broer met gemengde gevoelens onthaald. Józef neemt het zijn broer kwalijk dat hij hem destijds alleen heeft achtergelaten om het land te bewerken en dat hij niet is komen opdagen op de begrafenissen van hun ouders. Niet veel later vliegt er een steen door een keukenruit en blijkt snel dat de familie Kalina niet populair is in deze contreien.

Józef heeft dan ook een typische bezigheid: hij verzamelt Joodse grafstenen, zet ze op zijn land en maakt ze schoon. Als blijkt waarom hij dit doet, gaat Franciszek op onderzoek uit en ontdekt beetje voor beetje, geïntimideerd en bedreigd, waarom zijn broer een Jodenbegraafplaats bouwt en wat de rol is van de plaatselijke kerk, politie en bewoners. Gewone, katholieke mensen die niets hebben met politiek, keuzes hebben gemaakt en zwijgen omdat je het verleden toch niet kunt – en wilt – veranderen.

Recensie Aftermath

Tijd staat hier stil
De tijd lijkt hier sinds de Tweede Wereldoorlog stil te staan, enige moderniteiten zijn nergens te bespeuren. De boerenbevolking is chagrijnig, het is grauw en modderig. Maar als je verder kijkt, zie je mooie landschappen en breekt zelfs soms de zon door, waarna je wordt terug geworpen op zoek naar resten uit het verleden en komt op duistere plaatsen die voorheen werden gemeden. Alles kundig in beeld gebracht door Pawel Edelman, die zijn sporen verdiende bij de Poolse topregisseurs Roman Polanski (Oscarnominatie fotografie The Pianist, 2002) en Andrzej Wajda.

De beelden en de schokkende historische ontdekkingen worden gepast begeleid door ingehouden, klassieke muziek van Zbigniew Preisner, in de jaren ’90 huiscomponist van Krzysztof Kieslowski (Dekalog, La double vie de Véronique en de Trois Couleurs-trilogie). Vooral de broers acteren goed en zijn volkomen geloofwaardig in hun rollen. Aftermath bouwt traag op en blijft mysterieus tot aan de tikkeltje pathetische, religieus symbolische finale. Een geslaagd filmdrama over een vergeten geschiedenis, realistisch en onwerkelijk tegelijk.

15 mei 2014

MEER RECENSIES