****
recensie Menino
Kleurrijke heldenreis
door Ralph Evers
Het jongetje Cuca groeit op in een hemels paradijs op aarde. Liefdevolle ouders, maagdelijke natuur, en een en al verwondering met flora en fauna. Deze utopische wereld komt op zijn kop te staan wanneer de vader van Cuca vertrekt naar de grote stad. Hiermee begint Cuca’s zoektocht naar zijn vader, waarmee hij tevens uit zijn droomwereld ontwaakt.
Wat hij nog onthouden heeft is de melodie, die zijn vader op zijn fluit speelt. De wereld ontvouwt zich in een veelvoud aan percussieklanken. Aansluitend bij de belevingswereld van jonge kinderen, die meer gericht zijn op klank, kleur en fantasie. Zo ook de trein waarmee zijn vader naar de grote, verre stad gaat om geld te verdienen, die in de ogen van Cuca als een duizendpoot is.
Polariteiten
Wat direct opvalt aan Menino (volledige titel O Menino e o Mundo, vertaald als The Boy and the World) is de volstrekt eigen (teken)stijl. Met potlood en krijt, uitbundige kleuren en een effectieve interactie tussen vormen en kleur, zien we een volwassen verhaal. De film is grotendeels 2D, waarbij via handige trucjes een 3D-gevoel gegenereerd wordt. Daarnaast doet de stijl her en der denken aan het dadaïsme. Voornamelijk de scènes van de grote stad en de industrialisering. Ook popart elementen komen hierin terug. Dit is animatie pur sang. In de betekenis van bezieling.
Het knappe is dat regisseur Alê Abreu ondanks zijn eigen stijl heel herkenbaar blijft. We zien steden als bergen, machines als dieren en steden in de lucht. De moderniteit wordt vanuit de positie van de katoenplukker verteld. Daarmee is de film te zien als metafoor voor de snelle economische verandering in Brazilië (maar eigenlijk elk zich ontwikkelend land). De kloof tussen arm en rijk gaat in een rap tempo, versneld door het WK 2014 en de opkomende Olympische Spelen.
Een ander verrassend gegeven is het feit dat er praktisch niet gesproken wordt (en als dat wel gebeurt is het onverstaanbaar). Als tegenhanger van de uniforme Pixar- en Disney-blockbusters, waarin alles kan praten en uitgelegd wordt… want stel je voor dat je de uitgekauwde Hollywood-waarden niet zou begrijpen!
De mythe van het kapitaal
Daarnaast zouden genoemde studio’s nooit de ballen hebben om op een schrijnende manier rijkdom en armoede naast elkaar te plaatsen. Of technologische vooruitgang en ecologische vernietiging. Hierin wordt de film uitgesproken duister. Temeer wanneer de kleurrijke vogel die de vrijheid van het volk symboliseert door een zwarte vogel vernietigd wordt en daarmee de overwinning van het kapitalisme symboliseert. De boodschap is helder: verkies de mythe van het kapitaal, ook al eindig je als arme sloeber of dakloze. Deze mythe is altijd beter dan die van uw voorouders, die nog in harmonie leefden met hun omgeving, namen wat nodig is en de balans respecteerden. Of…?
De atypische verhaallijn is gepuzzel voor volwassenen, maar voor kinderen vooral zinnenprikkelend en verrassend. De contrasten tussen het onbezorgde kinderleven en de boze buitenwereld, zijn krachtig neergezet, doch gedoseerd. Zo blijft de film in haar kinderlijke harmonie. De soundtrack hierbij is perfect afgestemd, waardoor zowel een te grote vrolijkheid als een te zware melancholie nimmer de overhand krijgt.
9 februari 2015