***
recensie Mistaken for Strangers
Portret van een zelfsaboteur
door Alfred Bos
Het idiote jongere broertje van een rockster gaat als assistent mee op tournee en filmt alles met zijn videocamera. Zijn verslag is geen rockdocumentaire, maar een hilarisch en ontroerend zelfportret van een onzeker talent en de invloed van familie.
Matt Berninger is zanger van de Amerikaanse rockband The National, die melancholieke muziek maakt in het stramien van Nick Cave en Leonard Cohen. Na meer dan tien jaar voornamelijk voor dovemansoren te hebben gespeeld werd hun zesde album, Trouble Will Find Me, een onvervalste millionseller.Tom Berninger is zijn negen jaar jongere broer en in veel opzichten het tegendeel van Matt, een geboren loser. Althans, zo ziet hij zichzelf.
Waar Matt dagelijks in het spotlicht staat maakt Tom – dikkig, een fan van metal en horror – amateurspeelfilms over seriemoordende holenmensen die niemand wil zien. Matt huist met vrouw en kinderen in het hippe Brooklyn, Matt woont weer thuis bij zijn ouders in Cincinnati, Ohio. Dan vraagt Matt aan Tom om met de band op tournee te gaan door Europa, als assistent van de toermanager. Hij moet handdoeken klaar leggen, drankjes regelen, dat soort werk. Tom stemt in en neemt zijn videocamera mee.
Chemie tussen broers
Het resultaat is Mistaken for Strangers, geen documentaire over een groep op tournee maar een egodocument over twee broers – de underdog en de alpha-man – en hun chemie. De film herinnert in dat opzicht aan Crumb, de documentaire uit 1994 over de befaamde striptekenaar Robert Crumb en diens getalenteerde, maar gefnuikte broers Charles en Maxon.
Tom is als toerhulpje geen succes. De toermanager mag hem duidelijk niet, hij krijgt te horen dat hij in het team zit ‘omdat je zijn broer bent’ en zijn draaiende camera irriteert menigeen. Bovendien verslonst hij de simpelste klusjes en laat de pret regelmatig prevaleren boven zijn taak als majordomus.
Net als piloten moeten rockmusici op tournee blind kunnen vertrouwen op de technici en het personeel aan de grond – het is hun kop die op het hakblok ligt – en voor Tom is die verantwoordelijkheid een maatje te groot. In plaats dat kleine broer grote broer verzorgt is het andersom. Maar ook Matts geduld is eindig en na de zoveelste flater wordt Tom naar huis gestuurd. Hij heeft zijn zoveelste mislukking gescoord.
Ontmoedigd door pech
Mistaken for Strangers gaat niet over Matt de rockster, maar over Tom de zelfsaboteur die diep in zichzelf graaft en, geholpen door Matt en diens vrouw, uit de honderden uren aan beeldmateriaal een onthullend en geestig zelfportret monteert. Hij interviewt zijn ouders over zijn broer tegen wie hij altijd heeft opgekeken en hun onderlinge relatie. Van zijn moeder, een schilderes, hoort hij dat hij van de twee ‘het meest getalenteerde kind’ was. Pa zegt dat Matt meer zelfvertrouwen heeft, Tom huilde altijd. “Je wilde altijd opgeven.” En jeugdtekeningen, door moeder bewaard, tonen inderdaad een talent.
Tom heeft zich altijd uit het veld laten slaan en alsof de duvel ermee speelt, de voorpremière van zijn film, door Matt geregeld, mislukt dankzij technische problemen. Maar deze keer laat Tom zich niet door pech ontmoedigen en Mistaken for Strangers eindigt met een triomf; er is een film, deze film. Grappig, confronterend, ontroerend en boven alles menselijk. Zit er een plan achter de film? Is hij geënsceneerd? Het maakt niet uit, want na zich aanvankelijk te hebben verbaasd over het narcistische geklungel stapt de kijker na anderhalf uur met een warm gevoel uit de bioscoop.
8 juni 2014