**
recensie Vitalina Varela
De vrouw die achterbleef
door Yordan Coban
De vrouw die achterbleef. Zo beschrijft regisseur Pedro Costa zijn nieuwe film Vitalina Varela. Een persoonlijk verhaal dat zich afspeelt in duisternis en stilte. Stilleven zonder concessies maar daardoor ook bijzonder ontoegankelijk.
Vitalina Varela is als een begrafenis. Dat klinkt misschien niet als een aantrekkelijke ervaring, maar het is op zijn minst een met authentieke intimiteit doordrongen beleving. Treffend genoeg is het in de film ook te doen om het verwerken van een overleden ex-geliefde. Het is het echte verhaal van Vitalina, die zelf ook de hoofdrol speelt. Pedro Costa benadrukt dan ook dat dit haar film is en dat hijzelf slechts faciliteerde.
De tijd nemen
Een film is een intiem geheim, vindt Costa. Een geheim waar je niet te veel over moet zeggen. De regisseur ziet het als zijn taak een verhaal zo trouw en rauw mogelijk te vertellen, een verantwoordelijkheid waarmee hij niet licht omspringt.
Geïnspireerd door de beroemde foto’s van de Deense fotograaf Jocob Riis schotelt Costa zijn publiek een film voor die de tijd neemt. Want hij vindt het belangrijk om de tijd nemen om het leven te filmen en zijn subjecten te doorgronden. Personages bewegen langzaam in shots die onheilspellend voorbijgaan als een sombere fotocollage.
Een wereld vol schaduw
In een straatarme wijk van Lissabon hult Vitalena zich in een wereld vol schaduw. Ze is alleen, verdronken in haar verdriet. Haar ex-geliefde liet haar ooit in de steek met de belofte terug te komen. De jaren gingen voorbij en alles werd eigenlijk alleen maar minder. Zo ook haar liefde, die nu bij het graf van haar man nog eenmaal tiert.
De film is tragisch poëtisch, maar om eerlijk te zijn ook tragisch saai. De kracht van de cinematografie grijpt de aandacht van de kijker in het begin maar is halverwege de film uitgewerkt. Het plot lijkt op dat moment neergedaald te zijn en neemt geen verdere wending meer. Maar misschien is dat ook iets wat je niet snel moet verwachten bij een film van Pedro Costa. In het surreële Vitalina Varela mag dan misschien niet veel gebeuren, het drama won in 2019 wel het Gouden Luipaard en de prijs voor Beste Actrice op het festival van Locarno.
De schrijnende armoede van de in Portugal wonende Kaapverdiërs refereert naar een politieke schaduw. Een schaduw die in deze tijd van raciale spanningen en activisme doemend op de achtergrond aanwezig is. Aan alles zie je dat Costa – geboren in Kaapverdië en sinds 25 jaar woonachtig in Portugal – politiek geëngageerd is, maar in zijn vak speelt het een secundaire rol. Liever heeft Costa het over de pijn en verdriet van Vitalena terwijl hij haar omringt met de duisternis van een koloniaal verleden.
7 juli 2020