****
recensie Widow of Silence
Slechts een halve vrouw
door Ries Jacobs
Niet vaak opent een film met een beeld zo confronterend als de openingsscène van Widow of Silence. Een oude vrouw wordt vastgebonden in een stoel. Ze zegt geen woord, maar haar doorleefde gelaat verraadt een immense pijn.
Aasia woont samen met haar elfjarige dochter Inaya en schoonmoeder in een armoedige bovenwoning. Haar man verdween tijdens politieke schermutselingen in de al decennia door burgeroorlog geteisterde Indiase deelstaat Kahmir en sinds zijn verdwijning praat Aasia’s schoonmoeder niet meer. Voordat ze de deur uitgaat, bindt ze de oude zwakke vrouw vast in een stoel.
Als half-weduwe, getrouwd met een nooit uit de oorlog teruggekeerde en daardoor officieel nog levende man, kan Aasia geen juridische beslissingen maken of beschikken over de bezittingen van haar man. Al jaren probeert ze zijn overlijdensakte te bemachtigen. Alleen dit stukje papier kan haar status van half-weduwe veranderen in die van officiële weduwe, alleen dan kan ze weer beslissen over haar eigen lot. Om het document te bemachtigen, moet zij de bureaucratische mallemolen door. Een lokale ambtenaar wil het certificaat alleen afgeven in ruil voor een gunst en heeft daardoor Aasia’s toekomst in zijn handen.
Levend op de brandstapel
Widow of Silence is een drama over een, door loyaliteit aan haar al dan niet overleden man, verscheurde vrouw. Aasia kan de vloek die als half-weduwe op haar rust opheffen door met een nieuwe man te trouwen en heeft zelfs een aanbidder die haar haar status en menselijkheid kan teruggeven. Maar het voelt als verraad aan haar man om opnieuw te trouwen en ze blijft in de maalstroom van armoede en onrecht ronddraaien.
Tegelijk brengt regisseur Praveen Morchhale de positie van de vrouw in India realistisch in beeld. Volgens de heersende traditie is de taak – de enige échte taak – van de vrouw om haar man en gezin te dienen. Nog steeds komt voor dat een weduwe op de brandstapel van haar overleden echtgenoot klimt en zichzelf levend in de vlammenzee gooit. Een ongehuwde vrouw is hier slechts een halve vrouw. Omdat Aasia geen echtgenoot heeft, noch levend noch dood, ziet de samenleving haar niet als een volwaardige vrouw. Haar omgeving keert haar de rug toe waardoor ze in haar eentje de kost verdient, Inaya opvoedt en voor de oude vrouw zorgt.
Gargamel
De enige kritiek op de film is dat de karakters niet voldoende tot leven komen. De in- en inslechte naamloze ambtenaar die misbruik maakt van onschuldige en rechteloze vrouwen, het komt enigszins over als de kwaadaardige Gargamel, de eeuwige vijand van de smurfen. Dat Morchhale de personages opoffert voor het verhaal en het maatschappelijke punt dat hij wil maken, komt het acteerwerk niet ten goede.
Dit maakt de maatschappelijke urgentie van Widow of Silence niet minder, want armoede, ongelijkheid, vrouwenonderdrukking, oorlog en een corrumperende bureaucratie komen in het India van nu, vooral op het platteland, nog steeds voor. Het land dat zich in de afgelopen decennia ontwikkelde tot een grootmacht die vooroploopt op het gebied van informatietechnologie, blijft in maatschappelijke opzichten hopeloos ouderwets. Het is aan kunstenaars als Morchhale om dit in beeld te brengen.
Widow of Silence is sinds 20 mei te zien op Picl.
21 mei 2021