Verslag IFFR 2017 Deel 4:
Grieks nihilisme, uitzichtloosheid, zure humor en petanque
door Suzan Groothuis
Het IFFR 2017 nadert zijn einde. Terwijl Moonlight en Heleen van Royens Het Doet Zo Zeer strijden om de publieksprijs, gaan we het laatste weekend in.
In dit verslag aandacht voor nihilisme in het Griekse Park, uitzichtloosheid in Katie Says Goodbye, zure humor in Lemon en petanque in The Giant. Overeenkomstig thema? Outsiders!
Grieks nihilisme in een grauw en kil Athene
In Park volgen we een groep jongeren die rondhangen bij het voormalige Olympische dorp. Van de glamour van weleer is weinig over: verlaten tribunes, alles roestig en in verval. Een troosteloze plek dus, waar jongeren bij elkaar komen, elkaar uitdagen, wat rondslingeren op hun brommer en de jongens de meiden uitchecken.
Park heeft een rauwe stijl. De camera volgt de jongeren dicht op de huid, waarmee een beklemmende sfeer beoogd wordt. De film wil toewerken naar een opbouwende spanning, wanneer een van de jongeren de confrontatie aangaat met Deense toeristen (een van hen is de bekende Deense acteur Thomas Bo Larsen uit Festen). Maar het werkt niet. Park is in zijn sociaalrealisme vooral saai. We leven niet mee met de personages, maar volgen hen in hun uitzichtloosheid. Zonder hen beter te leren kennen. We zien vlagen van persoonlijkheid, zoals de jonge Anna die de aandacht zoekt van jongens maar tegelijkertijd onzeker lijkt.
Meer verhaallijn en meer uitdieping van de karakters had van Park een interessantere film kunnen maken. Wellicht schotelt regisseuse Sofia Exarchou de kijker de situatie voor zoals die is (jongeren met weinig toekomstperspectief, terwijl vermogende toeristen hun geld uitgeven). Een aanklacht op het Griekenland van nu, maar niet een die blijft hangen.
Liever zonnigere toekomst in Californië
Van uitzichtloos Griekenland gaan we naar uitzichtloos Arizona in Amerika. Serveerster Katie (Olivia Cooke, Me and Earl and the Dying Girl) heeft een zonnigere toekomst voor ogen in Californië. Van haar situatie in Arizona word je als kijker niet vrolijk: samen met haar werkloze moeder woont ze in een trailerpark en om extra bij te verdienen heeft ze betaalde seks met mannen. Al het geld dat ze verdient wordt liefdevol gebundeld en op een geheim plekje weg gestopt. Want haar moeder heeft losse handjes als het gaat om geld uitgeven.
Katie Says Goodbye volgt het titelpersonage in haar wens te vertrekken en afscheid te nemen. Maar dat gaat niet zomaar. Ze wordt verliefd op de stille Bruno (Christopher Abbott, Charlie uit Girls) met wie ze het liefst samen naar Californië vertrekt. Maar Bruno wil dat ze stopt met haar bijverdiensten. Dan gaat het van kwaad tot erger: terwijl Katie haar best doet om op een zuivere manier geld te verdienen en haar plannen te verwezenlijken, keert alles en iedereen zich tegen haar.
Katie Says Goodbye is een soort Amerikaanse Dardenne-film. Sociaalrealisme in Arizona in plaats van Wallonië, met personages die worstelen om het hoofd boven water te houden. Maar echt mee voelen doe je niet. Misschien wel omdat Katie te lief is en alles gelaten over zich heen laat komen. Je zou willen dat ze meer van zich afbijt, zoals de hoofdpersoon in Moonlight die snoeihard afrekent met een van zijn belagers. De gebeurtenissen, die overigens voorspelbaar zijn, frustreren. En wat rauwere personages hadden van Katie Says Goodbye een geloofwaardiger film gemaakt. Neem Harmony Korines Gummo uit 1997, die uitzichtloosheid en eenzaamheid in een stadje in Ohio perfect weet te vangen.
Weinig te lachen in comedy
Lemon was dit jaar de openingsfilm en ontving gemengde reacties. Dat gold ook voor de voorstelling die ik bijwoonde. Voor een comedy werd er amper gelachen. Eerder onrustig heen en weer geschoven, of mensen liepen de zaal uit. Tja, wat moet je met Lemon? In deze zure komedie (zoet is er niet te halen) volgen we Isaac (Brett Gelman). Zijn blinde vriendin verlaat hem na tien jaar. En dus is Isaac terug geworpen op zichzelf en zijn werk in de theaterwereld. Dat dit niet zonder falen gaat kan je uit de titel halen: volgens regisseuse Janicza Bravo verwijst Lemon naar mensen die een deukje hebben opgelopen. Zo ook Isaac.
Helaas maakt haar film de pretenties niet waar: er valt bar weinig te lachen. Het grootste probleem zijn de personages, met Isaac met stip op één. Onsympathiek, zelfzuchtig en leeg. Er mist gevoel, empathie. Lemon resulteert in een zielloos, gortdroog portret met zowaar wat onderbroekenhumor. Waar het een serie als Transparent, die ook draait om mensen die zoekende zijn en eerder ongeluk dan geluk op hun pad vinden, wel lukt, faalt Lemon in de poging om bijtend en grappig te zijn. Tijdens de Q&A leggen Bravo en Gelman uit dat hun film een soort tegenreactie is op het hele Trump-gebeuren. Het zoete, waar zoveel Amerikaanse films patent op hebben, is er uit geknepen. Blijft over een zure, rare bijsmaak.
Tragikomedie in sprookjesvorm
Ieder jaar is er wel zo’n IFFR-film. Eén die hoog in de lijstjes terecht komt en scoort op originaliteit, humor en empathie. Het Zweedse The Giant past helemaal in dat plaatje. Origineel, door een sport als petanque als uitgangspunt te nemen. Wat? Petanque is een soort jeu de boules en is een stuk moeilijker dan het lijkt. En Rikard Boberg is er weg van. Ondanks zijn beperking (Rikards uiterlijk is te vergelijken met de Elephant Man) is de kleine man met goed gevoel voor humor een ster in deze sport. Samen met zijn vriend en teamgenoot Roland besluiten ze aan een belangrijke wedstrijd mee te doen. Voor Rikard is er een achterliggende motivatie: door de wedstrijd te winnen hoopt hij weer herenigd te worden met zijn moeder.
The Giant, waarin een denkbeeldige reus Rikard op weg helpt zijn dromen te verwezenlijken, is een tragikomedie in de vorm van een sprookje. Mooie film, creatief vorm gegeven, met een lach en een traan en het hart op de juiste plek.
4 februari 2017
IFFR 2017 DEEL 1
IFFR 2017 DEEL 2
IFFR 2017 DEEL 3
IFFR 2017 DEEL 5
IFFR 2017 DEEL 6