****
recensie A Ciambra
Overleven in Italië
door Ries Jacobs
Het zuidelijke departement Calabrië is de armste regio van de Italiaanse laars. In het noorden van het land is het gemiddelde inkomen twee maal zo hoog. Hoe lukt het Roma’s en Afrikaanse vluchtelingen om hier te overleven?
‘We eten net als Italianen’. De familie Amato zit aan tafel en eet pasta als de oudste zoon dit zegt. Deze zin vat de film samen. De Amato’s wonen in Italië en spreken een Italiaans dialect, maar voelen zich niet Italiaans. Eens trok de Roma-familie rond, nu wonen ze in het plaatsje Gioia Tauro in Calabrië. De film speelt zich grotendeels af in de wijk Ciambra, een allegaartje van half afgebouwde huizen, autowrakken en heel veel afval. Hier leven de mensen van diefstal en andersoortige criminaliteit.
Als de vader en broer van de veertienjarige Pio voor langere tijd naar de gevangenis moeten, voelt hij zich als zelfverklaard pater familias verplicht om brood op de plank te brengen. Niet alleen ondervindt hij hierbij dat de familie hem nog steeds als een kind ziet, hij leert ook dat het genereren van een inkomen in Ciambra gepaard gaat met bedrog en verraad.
Landbouwplastic
Regisseur Jonas Carpignano heeft eerder samengewerkt met de hoofdrolspelers Pio Amato en Koudous Seihon. Beiden speelden in de film Mediterranea, over twee Afrikaanse vluchtelingen, en in een korte film over een dag in het leven van Pio die ook A Ciambra heet. Aanvankelijk wilde Pio en zijn familie niet in de lange versie van A Ciambra spelen. Hun wantrouwen tegenover de rest van de wereld was hiervoor te groot.
Uiteindelijk wist Carpignano de Amato’s over te halen. De familie speelt in de film zichzelf. De regisseur maakte tijdens het filmen nauwelijks gebruik van professionele acteurs. Ook decors ontbreken geheel. Alle beelden zijn in en om Ciambra geschoten; op straat, in huizen en in een vluchtelingenkamp gemaakt van voornamelijk landbouwplastic. Dit geeft de beelden een realisme dat je in weinig andere films ziet. Soms lijkt het alsof je naar een documentaire kijkt.
Martin Scorsese
Italiaanse filmmakers tonen vaker linkse denkbeelden in hun werk. Maar niet vaak wist een filmmaker armoede en de strijd om te overleven zo overtuigend in beeld te brengen. Het lukt Carpignano zonder de film vol te stoppen met pathetiek en valse romantiek, valkuilen waar menig geëngageerd voorganger ingetrapt is.
Jammer is de inconsistente en soms trage plot. Te vaak bewandelt Carpignano zijwegen die weinig aan het verhaal toevoegen. De film duurt bijna twee uur, maar had ook in anderhalf uur verteld kunnen worden. Toch wordt A Ciambra naarmate hij dichter bij het einde komt steeds indrukwekkender. Niet voor niets is de film genomineerd om Italië te vertegenwoordigen bij de Oscars van 2018. Dit is wellicht mede te danken aan Martin Scorsese. Hij was als executive producer bij de film betrokken en drukte met name tijdens de montage zijn stempel op de film.
A Ciambra heeft alle ingrediënten van een coming of age-drama, maar het zijn de rauwe beelden van de achterbuurt en het vluchtelingenkamp die beklijven. ‘Ik wilde deze wereld alleen maar laten zien zoals hij is’, zegt Carpignano over zijn film. Hierin is hij meer dan geslaagd.
2 januari 2017