Redacteuren van InDeBioscoop gaan er zo nu en dan eens goed voor zitten. Op deze pagina een verzameling essays over de wonderlijke en fascinerende wereld van de film. Zo kan de lezer er ook eens goed voor gaan zitten.
Essays
De Roemeense filmmaker Corneliu Porumboiu bestudeert in zijn oeuvre altijd de grenzen tussen taal, fictie en realiteit, steeds vanuit een andere hoek. Essay van Michel Rensen.
Maar weinig films kennen zo'n krankzinnige geschiedenis als Kolberg (1945). De laatste nazi-propagandafilm, over een stadje dat stand houdt, moest het Duitse volk inspireren tot opoffering en heldenmoed.
Five Graves to Cairo neemt binnen Wilder’s oeuvre een ondergewaardeerde plaats in. Toch heeft dit vaak over het hoofd geziene pareltje een aantal sterke troefkaarten in handen.
Ook digitaal opgelapt is de eerste rol van Henry Fonda als schurk, 48 jaar na de eerste vertoning van Sergio Leone’s monumentale spaghettiwestern, nog steeds gedenkwaardig.
Casino (1995) is een van de films die het thema visualiseert dat als een rode draad door het werk van Martin Scorsese loopt: de overlevingsstrijd van het individu in een vijandige wereld.
Met Frankenstein schreef Mary Shelley de eerste moderne sciencefictionroman. Het boek stelt fundamentele vragen over wetenschap en vooruitgang; en over identiteit.
Kenji Mizoguchi (1898-1956) wordt met Yasujirō Ozu en Akira Kurosawa gerekend tot het gouden trio van de Japanse cinema uit de jaren vijftig, een tijd van ongekende bloei.
Alien van Ridley Scott verscheen veertig jaar geleden in de bioscoop. Het is een van de meest geliefde films aller tijden, die een breed spoor door de populaire cultuur heeft getrokken.
De snelle (technologische) ontwikkelingen rond animatiefilms zorgden ervoor dat dit medium steeds serieuzer genomen werd. In 1937 werd de eerste avondvullende tekenfilm in de bioscoop uitgebracht.
Steeds vaker klinkt in het kunst- en medialandschap de surreëel aandoende roep om oude en nieuwe films en series zorgvuldig te gaan etiketteren. Tim Bouwhuis legt uit waarom dit geen goed idee is.
De extravagante wereld van Federico Fellini is gevangen in weelderige, barokke beelden. In dat universum van herinneringen, illusies en verlangens ontmoeten we vrouwen in alle soorten en maten.
De synthesizer, het instrument met een stekker, begon eind jaren zestig aan zijn opmars in de filmmuziek. Sindsdien is de grens tussen filmmuziek en sound design vaag geworden.
Shutter Island kijkt als een metafoor, met subtiele odes aan meesters die Martin Scorsese voorgingen. Daarnaast is de film een belangrijke inspiratiebron voor latere films gebleken.
Sciencefictionfilms van weleer verbeeldden de toekomst ook in klank. De synthesizer, het instrument met een stekker, begon eind jaren zestig aan zijn opmars in de filmmuziek. Deel 1.
Het leven van twintigers is niet zo makkelijk. In Ilyich’s Gate krijgen we dat in geuren en kleuren geschetst. Einde van de vrijblijvendheid, begin van ‘het serieuze leven’. Hoe blijf je jezelf?
De laatste momenten van je leven maak je door in een wereld waarin alle logica ontbreekt, de waanzin je langzaam verlamt en al je gedachten stuk voor stuk uitdoven tot er niets meer overblijft.
De lotgevallen van Michael Corleone en co. in The Godfather raakten mij op een diep persoonlijk niveau. De veertienjarige ik vond er zijn blauwdruk in voor volwassenheid en mannelijkheid.
In onze maandspecial over Andrej Tarkovski kunnen we niet heen om Stalker, dat in feite een zoektocht naar het lot van de mens is. Hoe kunnen we leven met onze gemankeerdheid en onze tekorten?
In het eerste deel van dit tweeluik besprak ik de elfen in de IJslandse cinema. In dit tweede deel komen andere bovennatuurlijke wezens aan de orde: trollen, dwergen, spoken en zeemeerminnen.
Alleen de Britse films High Treason (1929) en Things to Come (1936) wisten de Tweede Wereldoorlog te voorspellen. Waren dit visionaire hoogstandjes of toevalstreffers? Eerste deel van 'Veilige sciencefiction in bang interbellum'.
De Britse auteur J.G. Ballard voorzag de spektakelmaatschappij. Als de werkelijkheid een filmset is geworden, is waanzin het laatste toevluchtsoord van de verbeelding – zoals David Cronenbergs verfilming van Ballards roman Crash illustreert.
Omhoog kijken naar de sterren, net als vroeger. Dat is Alvin Straights doel als hij op zijn oude grasmaaier stapt om nog eenmaal zijn broer te bezoeken. Zijn tocht raakt de harten van zonderlingen onderweg.
Nadat Tokyo Story het afgelopen jaar in digitaal gerestaureerde versie opnieuw in roulatie ging, verschijnen nu de eerste twee delen van Ozu’s befaamde ‘Noriko-trilogie’ in de bioscoop.
Een pen genereert niet betere of slechtere ideeën of scènes dan een laptop of schrijfmachine. Maar toch, er zijn een paar kanttekeningen te plaatsen. Schrijven is herschrijven, is een van de mantra’s van het scenariovak.
Een tamelijk serieuze film met een verhaal over een journalist die over lijken gaat. Cynisme en sarcasme zitten in alle films van Wilder verstopt maar in Ace in the Hole maakte hij het wel het bontst.
Op Valentijnsdag viert men de liefde middels de aanschaf van chocolaatjes of een bloemetje. Om de romantiek te verhogen is de vaak geridiculiseerde, maar stiekem onderhoudende Twilight Saga een optie.
De samenleving in de acid western is onbetrouwbaar en corrupt. De personages leven - denkbeeldig en in werkelijkheid - in een emotionele wildernis waarin alles ongewis is.
Waarom ontbraken de wereldoorlogen in andere sciencefictionfilms van het interbellum? In dit tweede deel aandacht voor dodelijke stralen, mechanische mannen, krankzinnige geleerden en uitzinnige decors.
Kirillov: "De tijd is geen ding, maar een idee. Het zal uitdoven in het verstand." Uit: Dostojevski – Duivels. Essay over De Verzegelde Tijd van Andrej Tarkovski: Bezield testament over de filmkunst.
Solaris is een diep-religieuze bespiegeling over de aard van het bestaan en de grenzen van de menselijke verbeelding. Vernietigt kennis het mysterie? Essay special Andrej Tarkovski.
De personages van Michelangelo Antonioni (1912-2007) blijken niet bij machte om hun persoonlijke mysteries op te lossen. Het gevolg is dat ze meestal vluchten, verdwijnen of doodgaan.
‘Copyright’ was dit jaar een logisch eerste deelonderwerp van This Is Film!, en een perfecte gelegenheid om Thom Andersens epische collagefilm Los Angeles Plays Itself (2003) te vertonen.
Zeven films maakte de Franse regisseur Claude Chabrol met Isabelle Huppert in de vrouwelijke hoofdrol. Haar Emma in Madame Bovary (1991) is uniek in die samenwerking.
Zijn de frappante overeenkomsten tussen La Dolce Vita (Federico Fellini, 1960) en La Notte Brava (Mauro Bolognini, 1959) louter toeval? Hoe die andere Italiaanse regisseur, Pasolini, de cinema veranderde.
Regisseur Guido van Driel zag als student geschiedenis het middeleeuwse epos Andrej Roebljov. Het was zijn kennismaking met Tarkovski en gaf hem een nieuwe fascinatie: filmregie.
De beroemdste pose uit de filmgeschiedenis is de opwaaiende witte jurk van Marilyn Monroe die op een ventilatierooster in New York staat. De broeierige nacht van 15 september 1954 in New York.
Blade Runner, Ridley Scotts scifi-meesterwerk uit 1982, speelt in de maand november van het jaar 2019. Op 1 november verschijnt de final cut uit 2007 opnieuw in de bioscoop.
Mijn fascinatie voor 2001: A Space Odyssey leg ik vast in een boek dat eind 2013 klaar moet zijn. Het beschrijft iedere scène in de film, tot aan de laatste naam in de closing credits.
Isabelle Huppert, twintig jaar oud ten tijde van de film, droeg maar voor een klein beetje bij aan de reputatie van de film, maar het opstandige karakter van de film bleek haar goed te liggen.
Ilse Werner was voor de Duitse film van de oorlogsjaren wat Ingrid Bergman voor de vrije wereld was. Na de oorlog werd ze in ´die Heimat´ een tv-ster.
The Matrix was toen al een rare mix van nieuw en gedateerd. En is dat bij de hernieuwde kennismaking, nu hij twintig jaar later opnieuw wordt uitgebracht, nog meer dan toen.
Bijna alle films van Mikio Naruse hebben sterke vrouwen als centraal personage en dat was in de jaren vijftig bepaald geen gesneden koek. Hij is de onbekende meester van de Japanse cinema.
Alleen de Britse films High Treason (1929) en Things to Come (1936) wisten de Tweede Wereldoorlog te voorspellen. Waren dit visionaire hoogstandjes of toevalstreffers? In dit laatste deel volgt het antwoord.
Films van Arnold Fanck, Leni Riefensthal en Luis Trenker waren met hun impressies van de woeste natuur en beelden van alpinisten en skiërs in actie in cinematografisch opzicht hun tijd vooruit.
Cinema en geweld. Geweld op het scherm heeft een complexe relatie met de werkelijkheid. Regisseurs denken er genuanceerd over. “Als je teveel geweld gebruikt, verliest het zijn kracht.”
The Private Life of Sherlock Holmes lijkt op het eerste gezicht een buitenbeentje in Billy Wilders oeuvre. De film deed het ook niet goed in de bioscoop en werd lauwtjes onthaald door critici.
Waar ze in Estland hoge met middelmatige kwaliteit afwisselen en in Letland nog in de kinderschoenen staan, laat men in Litouwen een duidelijk hoger niveau zien. En dat in meerdere genres.
Lost Highway van David Lynch is een film over depressie, jaloezie en verdwalen in de werkelijkheid. Een mysterieuze filmpuzzel. Deze kijkgids helpt om de stukjes goed neer te kunnen leggen.
Films over dubbelgangers - en gespleten persoonlijkheden, door wetenschappers vervaardigde monsters en demonen zonder spiegelbeeld - waren troef in de beginjaren van de cinema.
Als we het over die massa’s hebben, noemen we in onze business vaak het gemiddelde bioscoopbezoek. Dat kroop de afgelopen tien jaar van een krappe 1,5 naar 1,8 verkochte bioscoopkaartjes per Nederlander in 2013.
Binnen de muren van de ouderwetse Airbnb voltrekt zich een subversieve romantische komedie, die duistere thema’s als eenzaamheid en depressie tackelt op Wilders kenmerkende cynische wijze.
Alleen het uiterlijk vertoon, de egomanie en de oppervlakkigheid van een 'disco' bood een uitweg aan het einde van die afschuwelijke, politiek correcte jaren zeventig. Saturday Night Fever (1977) was niet te missen voor Paul Rübsaam.
Het begon als een idee voor een platenstudio. Het werd het meest beroemde, ophefmakende, historisch significante popfestival ooit. 'Vijftig jaar Woodstock' draait eenmalig in de bioscoop.
Er zijn opmerkelijke overeenkomsten tussen het Duits Expressionisme en de Nieuwe Zakelijkheid in de films van de jaren 20: de rol van psychiaters en dromen. Lees het in dit vierdelige essay van Paul Rübsaam.
De themareeks ‘Nature Strikes Back!’ (Imagine Film Festival 2020) besteedt met sprekende titels als Waterworld en Sea Fever aandacht aan projecties van ecologische doem en rampspoed.
De componist moet zich richten naar een gegeven onderwerp en zijn ego wegcijferen – want elke producent die ontdekt dat de eindmontage geen goede film oplevert, wijt dat aan de score.
Films en tv-series worden alsmaar realistischer. Niet de acteerprestaties doen ertoe, maar hoe realistisch het wel is wat je ziet. Hyperrealisme, zo noem ik zelf dit fenomeen. Waar komt dit vandaan en moeten we er blij mee zijn?
Nadere kennismaking vraagt kennis van de cultuur en recente geschiedenis van het land. Overeind blijft de spot die de Esten drijven met de grote machten om hen heen, de Russen, Amerikanen en de EU.
Hij schudt zijn vervreemding van zich af en vindt de naastenliefde na een afspraak met God om alles op te geven als deze de tijd terugdraait naar hoe het was. Special Andrej Tarkovski.
De filmstijl die bekend is geworden als film noir is schatplichtig aan Duitstalige regisseurs die het naziregime van Hitler ontvluchtten en hun expressionistische aanpak meenamen naar Hollywood.
Naast het epicentrum van de romantiek is de stad ook een existentialistisch labyrint waar antihelden worstelen met hun bestaan. Drie boekverfilmingen die gaan over eenzaamheid en depressie in Parijs.
De vijf romantische drama’s, die Martin Scorsese maakte in de eerste helft van zijn carrière, zijn nagenoeg onderbelicht gebleven, maar blijken essentieel voor zijn ontwikkeling als filmmaker.
Met de dreiging van de Derde Wereldoorlog kan het geen kwaad om een kritisch licht te werpen op de westerse beeldvorming, vooral ook omdat de oorlog met Rusland voornamelijk een propagandaoorlog is.
De kracht van Mean Streets zit hem in die beelden van New York en Little Italy, met shots van morsige New Yorkse straten. De karakters zijn er bijgehaald om dat in te kleuren, niet andersom.- Janus Films brengt dit najaar de gerestaureerde versie van Stalker (1979) van Andrei Tarkovsky uit. Eén van de meest essentiële films ooit gemaakt. Persoonlijke beschouwing van Ralph Evers.
Herleeft de roman Fahrenheit 451 van Ray Bradbury door de gelijknamige films van François Truffaut (1966) en Ramin Bahrani (2018) óf richten deze adaptaties in figuurlijke zin de vlammenwerper op het boek?
Muziek is een belangrijk onderdeel van Martin Scorsese’s oeuvre, niet alleen op de geluidsband van zijn speelfilms. Muziek verklankt het innerlijk van zijn personages. Muziek IS het personage.
Mulholland Drive is een van de meest bekende David Lynch-films. De in 2001 uitgebrachte film is zoals veel van zijn werken een in symbolen verpakt cynisch verhaal - tjokvol mysterie.
Op 30 oktober 1980 verscheen The Shining in de Nederlandse bioscoop, de film van Stanley Kubrick naar de roman van Stephen King. Cinema is echter een heel ander medium dan literatuur. Essay van Alfred Bos.
Er zijn ook films die ik minder vaak zie. Die ik nooit meer zal vergeten. Films die maanden en soms zelfs jaren beklijven, die telkens weer in mijn hoofd terugschieten en die bij elke herinnering van betekenis veranderen.
Als er een thema terugkeert in deze films is het wel de sociale condition humaine in Letland. Vergeleken met haar buurlanden staat de Letse cinema in de kinderschoenen en is hij minder productief.
Sommigen noemen hem agnost of juist (orthodox-)katholiek, anderen spreken over existentiële vraagstukken en spirituele zoektochten. Maar wat zegt Andrej Tarkovski er zelf over?
Alleen de Britse films High Treason (1929) en Things to Come (1936) wisten de Tweede Wereldoorlog te voorspellen. In dit derde deel aandacht voor pacifistische boodschappen en nazicensuur.
Als editor ben je de hele dag keuzes aan het maken, vanaf het moment dat je de gedraaide rushes binnenkrijgt en alle shots gaat monteren. Daarom wordt mijn vriendin altijd gek als ik in het weekend thuis geen keuzes kan maken.
In oude verhalen lees je regelmatig over elfen, trollen, dwergen en spoken. De IJslandse cinema staat bol van verwijzingen naar bovennatuurlijke wezens. In het eerste deel van dit tweeluik aandacht voor elfen.
Ik ben mislukt, mislukt als schrijver, journalist, mens. Ik bevind me op de laagste sport van de culturele ladder, mijlenver verwijderd van alle creatievelingen, promotors en facilitators binnen de filmwereld.
Yasujirō Ozu maakte 54 films in 35 jaar. Die zijn door hun vorm uniek in de filmcanon. Door hun thematiek – familierelaties – algemeen herkenbaar. En door hun humanisme universeel geliefd.
Errol Morris begon zijn loopbaan in 1978 met een portret van dierenbegraafplaatsen. De IDFA-gast van dit jaar heeft altijd een voorkeur gehad voor aparte onderwerpen en kleurrijke karakters.
Na een desastreus verlopen preview in december 1958 gooide de gevierde cineast Billy Wilder het over een andere boeg: hij vertoonde de film gewoonweg voor een jonger publiek.
Regisseur David Lynch, een liefhebber van het bizarre en surreële, kiest voor een grotendeels realistische benadering van het buitengewone verhaal over de 'olifant-man' Joseph Merrick.
Onze tweede filmbespreking van IFFR Unleashed is een Engelse rariteit die qua vorm, aankleding en psychologie de geest van de vroege jaren zeventig in een momentopname vangt.
Het werkt natuurlijk enorm goed dat we in een donkere ruimte de buitenwereld achter ons laten en de spirituele, mystieke wereld van een tijdloos kunstenaar binnenstappen.
De score past de film als een handschoen. Wie beweert dat er niet genoeg kunstliefde uit de film zou blijken, heeft slecht geluisterd. Alexandre Desplat heeft de gevoeligheid voor de schoonheid benadrukt.
In de cinema van de jaren zestig waren computers een nieuw en intimiderend fenomeen. Sindsdien is de sprekende computer in sciencefictionfilms geëvolueerd van dictator tot verleidster.
In de donkere, laatste dagen van het jaar wordt mijn huiskamer gedomineerd door stapels dvd’s van zo’n zeventig voor het Movies that Matter Festival geselecteerde speelfilms en documentaires.