Redacteuren van InDeBioscoop gaan er zo nu en dan eens goed voor zitten. Op deze pagina een verzameling essays over de wonderlijke en fascinerende wereld van de film. Zo kan de lezer er ook eens goed voor gaan zitten.
Essays
Omhoog kijken naar de sterren, net als vroeger. Dat is Alvin Straights doel als hij op zijn oude grasmaaier stapt om nog eenmaal zijn broer te bezoeken. Zijn tocht raakt de harten van zonderlingen onderweg.
Is de zoektocht naar de oorspronkelijke natuurdocumentaire misschien wel tevergeefs? Dat vroeg Paul Rübsaam zich af toen hij dook in de geschiedenis van de natuurdocumentaire.
Op 30 oktober 1980 verscheen The Shining in de Nederlandse bioscoop, de film van Stanley Kubrick naar de roman van Stephen King. Cinema is echter een heel ander medium dan literatuur. Essay van Alfred Bos.
Bij het (her)kijken van Training Day (Antoine Fuqua, 2001) kun je je afvragen of Denzel Washington in zijn Oscarrol als corrupte rechercheur het absolute kwaad belichaamt.
Mijn fascinatie voor 2001: A Space Odyssey leg ik vast in een boek dat eind 2013 klaar moet zijn. Het beschrijft iedere scène in de film, tot aan de laatste naam in de closing credits.
Nadere kennismaking vraagt kennis van de cultuur en recente geschiedenis van het land. Overeind blijft de spot die de Esten drijven met de grote machten om hen heen, de Russen, Amerikanen en de EU.
Sommigen noemen hem agnost of juist (orthodox-)katholiek, anderen spreken over existentiële vraagstukken en spirituele zoektochten. Maar wat zegt Andrej Tarkovski er zelf over?
The Matrix was toen al een rare mix van nieuw en gedateerd. En is dat bij de hernieuwde kennismaking, nu hij twintig jaar later opnieuw wordt uitgebracht, nog meer dan toen.
In oude verhalen lees je regelmatig over elfen, trollen, dwergen en spoken. De IJslandse cinema staat bol van verwijzingen naar bovennatuurlijke wezens. In het eerste deel van dit tweeluik aandacht voor elfen.
Yasujirō Ozu maakte 54 films in 35 jaar. Die zijn door hun vorm uniek in de filmcanon. Door hun thematiek – familierelaties – algemeen herkenbaar. En door hun humanisme universeel geliefd.
Solaris is een diep-religieuze bespiegeling over de aard van het bestaan en de grenzen van de menselijke verbeelding. Vernietigt kennis het mysterie? Essay special Andrej Tarkovski.
De vijf romantische drama’s, die Martin Scorsese maakte in de eerste helft van zijn carrière, zijn nagenoeg onderbelicht gebleven, maar blijken essentieel voor zijn ontwikkeling als filmmaker.
Het begon als een idee voor een platenstudio. Het werd het meest beroemde, ophefmakende, historisch significante popfestival ooit. 'Vijftig jaar Woodstock' draait eenmalig in de bioscoop.
Bijna alle films van Mikio Naruse hebben sterke vrouwen als centraal personage en dat was in de jaren vijftig bepaald geen gesneden koek. Hij is de onbekende meester van de Japanse cinema.
Een tamelijk serieuze film met een verhaal over een journalist die over lijken gaat. Cynisme en sarcasme zitten in alle films van Wilder verstopt maar in Ace in the Hole maakte hij het wel het bontst.
Mulholland Drive is een van de meest bekende David Lynch-films. De in 2001 uitgebrachte film is zoals veel van zijn werken een in symbolen verpakt cynisch verhaal - tjokvol mysterie.
Op Valentijnsdag viert men de liefde middels de aanschaf van chocolaatjes of een bloemetje. Om de romantiek te verhogen is de vaak geridiculiseerde, maar stiekem onderhoudende Twilight Saga een optie.
Casino (1995) is een van de films die het thema visualiseert dat als een rode draad door het werk van Martin Scorsese loopt: de overlevingsstrijd van het individu in een vijandige wereld.
De mooiste en beste films over en in Parijs lees je in de eerste aflevering van de serie Camera Obscura Special over films in wereldsteden. Parijs is al sinds mensenheugenis een bron van inspiratie voor regisseurs.
Sciencefictionfilms van weleer verbeeldden de toekomst ook in klank. De synthesizer, het instrument met een stekker, begon eind jaren zestig aan zijn opmars in de filmmuziek. Deel 1.
De themareeks ‘Nature Strikes Back!’ (Imagine Film Festival 2020) besteedt met sprekende titels als Waterworld en Sea Fever aandacht aan projecties van ecologische doem en rampspoed.
Shutter Island kijkt als een metafoor, met subtiele odes aan meesters die Martin Scorsese voorgingen. Daarnaast is de film een belangrijke inspiratiebron voor latere films gebleken.
De lotgevallen van Michael Corleone en co. in The Godfather raakten mij op een diep persoonlijk niveau. De veertienjarige ik vond er zijn blauwdruk in voor volwassenheid en mannelijkheid.
Waar ze in Estland hoge met middelmatige kwaliteit afwisselen en in Letland nog in de kinderschoenen staan, laat men in Litouwen een duidelijk hoger niveau zien. En dat in meerdere genres.
In de donkere, laatste dagen van het jaar wordt mijn huiskamer gedomineerd door stapels dvd’s van zo’n zeventig voor het Movies that Matter Festival geselecteerde speelfilms en documentaires.
De kracht van Mean Streets zit hem in die beelden van New York en Little Italy, met shots van morsige New Yorkse straten. De karakters zijn er bijgehaald om dat in te kleuren, niet andersom.
De extravagante wereld van Federico Fellini is gevangen in weelderige, barokke beelden. In dat universum van herinneringen, illusies en verlangens ontmoeten we vrouwen in alle soorten en maten.
Muziek is een belangrijk onderdeel van Martin Scorsese’s oeuvre, niet alleen op de geluidsband van zijn speelfilms. Muziek verklankt het innerlijk van zijn personages. Muziek IS het personage.
Het werkt natuurlijk enorm goed dat we in een donkere ruimte de buitenwereld achter ons laten en de spirituele, mystieke wereld van een tijdloos kunstenaar binnenstappen.
Films van Arnold Fanck, Leni Riefensthal en Luis Trenker waren met hun impressies van de woeste natuur en beelden van alpinisten en skiërs in actie in cinematografisch opzicht hun tijd vooruit.
Een pen genereert niet betere of slechtere ideeën of scènes dan een laptop of schrijfmachine. Maar toch, er zijn een paar kanttekeningen te plaatsen. Schrijven is herschrijven, is een van de mantra’s van het scenariovak.
Isabelle Huppert, twintig jaar oud ten tijde van de film, droeg maar voor een klein beetje bij aan de reputatie van de film, maar het opstandige karakter van de film bleek haar goed te liggen.
De Britse auteur J.G. Ballard voorzag de spektakelmaatschappij. Als de werkelijkheid een filmset is geworden, is waanzin het laatste toevluchtsoord van de verbeelding – zoals David Cronenbergs verfilming van Ballards roman Crash illustreert.
Kirillov: "De tijd is geen ding, maar een idee. Het zal uitdoven in het verstand." Uit: Dostojevski – Duivels. Essay over De Verzegelde Tijd van Andrej Tarkovski: Bezield testament over de filmkunst.
Alien van Ridley Scott verscheen veertig jaar geleden in de bioscoop. Het is een van de meest geliefde films aller tijden, die een breed spoor door de populaire cultuur heeft getrokken.
Na een desastreus verlopen preview in december 1958 gooide de gevierde cineast Billy Wilder het over een andere boeg: hij vertoonde de film gewoonweg voor een jonger publiek.
Speelfilmkolos Titanic lijkt als publiekstrekker tegen alle stormen bestand. Ter gelegenheid van de 25e verjaardag van de film wordt deze nu in 4K HDR 3D uitgebracht.
In de cinema van de jaren zestig waren computers een nieuw en intimiderend fenomeen. Sindsdien is de sprekende computer in sciencefictionfilms geëvolueerd van dictator tot verleidster.
Cinema en geweld. Geweld op het scherm heeft een complexe relatie met de werkelijkheid. Regisseurs denken er genuanceerd over. “Als je teveel geweld gebruikt, verliest het zijn kracht.”
Zijn de frappante overeenkomsten tussen La Dolce Vita (Federico Fellini, 1960) en La Notte Brava (Mauro Bolognini, 1959) louter toeval? Hoe die andere Italiaanse regisseur, Pasolini, de cinema veranderde.
Een bijzondere film, Guess Who's Coming to Dinner. Gemengde relaties als onderwerp van de film? Gewaagd! Maar is de film echt goed? En hoe zit het met de tranen van Katharine Hepburn?
Binnen de muren van de ouderwetse Airbnb voltrekt zich een subversieve romantische komedie, die duistere thema’s als eenzaamheid en depressie tackelt op Wilders kenmerkende cynische wijze.
Alleen de Britse films High Treason (1929) en Things to Come (1936) wisten de Tweede Wereldoorlog te voorspellen. Waren dit visionaire hoogstandjes of toevalstreffers? In dit laatste deel volgt het antwoord.
Alleen de Britse films High Treason (1929) en Things to Come (1936) wisten de Tweede Wereldoorlog te voorspellen. In dit derde deel aandacht voor pacifistische boodschappen en nazicensuur.
Films en tv-series worden alsmaar realistischer. Niet de acteerprestaties doen ertoe, maar hoe realistisch het wel is wat je ziet. Hyperrealisme, zo noem ik zelf dit fenomeen. Waar komt dit vandaan en moeten we er blij mee zijn?
In het eerste deel van dit tweeluik besprak ik de elfen in de IJslandse cinema. In dit tweede deel komen andere bovennatuurlijke wezens aan de orde: trollen, dwergen, spoken en zeemeerminnen.
Ook digitaal opgelapt is de eerste rol van Henry Fonda als schurk, 48 jaar na de eerste vertoning van Sergio Leone’s monumentale spaghettiwestern, nog steeds gedenkwaardig.
De beroemdste pose uit de filmgeschiedenis is de opwaaiende witte jurk van Marilyn Monroe die op een ventilatierooster in New York staat. De broeierige nacht van 15 september 1954 in New York.
De mens zou zich bij zijn natuurverkenningen kunnen gedragen met de terughoudendheid van een gast in het leefgebied van andere levensvormen. Laatste deel essay natuurdocumentaires.
Regisseur David Lynch, een liefhebber van het bizarre en surreële, kiest voor een grotendeels realistische benadering van het buitengewone verhaal over de 'olifant-man' Joseph Merrick.
De laatste momenten van je leven maak je door in een wereld waarin alle logica ontbreekt, de waanzin je langzaam verlamt en al je gedachten stuk voor stuk uitdoven tot er niets meer overblijft.
De snelle (technologische) ontwikkelingen rond animatiefilms zorgden ervoor dat dit medium steeds serieuzer genomen werd. In 1937 werd de eerste avondvullende tekenfilm in de bioscoop uitgebracht.
Alleen het uiterlijk vertoon, de egomanie en de oppervlakkigheid van een 'disco' bood een uitweg aan het einde van die afschuwelijke, politiek correcte jaren zeventig. Saturday Night Fever (1977) was niet te missen voor Paul Rübsaam.
Alleen de Britse films High Treason (1929) en Things to Come (1936) wisten de Tweede Wereldoorlog te voorspellen. Waren dit visionaire hoogstandjes of toevalstreffers? Eerste deel van 'Veilige sciencefiction in bang interbellum'.
Films over dubbelgangers - en gespleten persoonlijkheden, door wetenschappers vervaardigde monsters en demonen zonder spiegelbeeld - waren troef in de beginjaren van de cinema.
Waarom ontbraken de wereldoorlogen in andere sciencefictionfilms van het interbellum? In dit tweede deel aandacht voor dodelijke stralen, mechanische mannen, krankzinnige geleerden en uitzinnige decors.
Blade Runner, Ridley Scotts scifi-meesterwerk uit 1982, speelt in de maand november van het jaar 2019. Op 1 november verschijnt de final cut uit 2007 opnieuw in de bioscoop.
Als we het over die massa’s hebben, noemen we in onze business vaak het gemiddelde bioscoopbezoek. Dat kroop de afgelopen tien jaar van een krappe 1,5 naar 1,8 verkochte bioscoopkaartjes per Nederlander in 2013.
Regisseur Guido van Driel zag als student geschiedenis het middeleeuwse epos Andrej Roebljov. Het was zijn kennismaking met Tarkovski en gaf hem een nieuwe fascinatie: filmregie.
De componist moet zich richten naar een gegeven onderwerp en zijn ego wegcijferen – want elke producent die ontdekt dat de eindmontage geen goede film oplevert, wijt dat aan de score.
Zeven films maakte de Franse regisseur Claude Chabrol met Isabelle Huppert in de vrouwelijke hoofdrol. Haar Emma in Madame Bovary (1991) is uniek in die samenwerking.
Nadat Tokyo Story het afgelopen jaar in digitaal gerestaureerde versie opnieuw in roulatie ging, verschijnen nu de eerste twee delen van Ozu’s befaamde ‘Noriko-trilogie’ in de bioscoop.
Er zijn ook films die ik minder vaak zie. Die ik nooit meer zal vergeten. Films die maanden en soms zelfs jaren beklijven, die telkens weer in mijn hoofd terugschieten en die bij elke herinnering van betekenis veranderen.
Errol Morris begon zijn loopbaan in 1978 met een portret van dierenbegraafplaatsen. De IDFA-gast van dit jaar heeft altijd een voorkeur gehad voor aparte onderwerpen en kleurrijke karakters.
Maar weinig films kennen zo'n krankzinnige geschiedenis als Kolberg (1945). De laatste nazi-propagandafilm, over een stadje dat stand houdt, moest het Duitse volk inspireren tot opoffering en heldenmoed.
Steeds vaker klinkt in het kunst- en medialandschap de surreëel aandoende roep om oude en nieuwe films en series zorgvuldig te gaan etiketteren. Tim Bouwhuis legt uit waarom dit geen goed idee is.
Het leven van twintigers is niet zo makkelijk. In Ilyich’s Gate krijgen we dat in geuren en kleuren geschetst. Einde van de vrijblijvendheid, begin van ‘het serieuze leven’. Hoe blijf je jezelf?
Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw werden natuurdocumentaires niet zelden in serie en in toenemende mate voor de televisie vervaardigd.
Als er een thema terugkeert in deze films is het wel de sociale condition humaine in Letland. Vergeleken met haar buurlanden staat de Letse cinema in de kinderschoenen en is hij minder productief.
Hij schudt zijn vervreemding van zich af en vindt de naastenliefde na een afspraak met God om alles op te geven als deze de tijd terugdraait naar hoe het was. Special Andrej Tarkovski.
Naast het epicentrum van de romantiek is de stad ook een existentialistisch labyrint waar antihelden worstelen met hun bestaan. Drie boekverfilmingen die gaan over eenzaamheid en depressie in Parijs.
De filmstijl die bekend is geworden als film noir is schatplichtig aan Duitstalige regisseurs die het naziregime van Hitler ontvluchtten en hun expressionistische aanpak meenamen naar Hollywood.
‘Copyright’ was dit jaar een logisch eerste deelonderwerp van This Is Film!, en een perfecte gelegenheid om Thom Andersens epische collagefilm Los Angeles Plays Itself (2003) te vertonen.
Als editor ben je de hele dag keuzes aan het maken, vanaf het moment dat je de gedraaide rushes binnenkrijgt en alle shots gaat monteren. Daarom wordt mijn vriendin altijd gek als ik in het weekend thuis geen keuzes kan maken.
Onze tweede filmbespreking van IFFR Unleashed is een Engelse rariteit die qua vorm, aankleding en psychologie de geest van de vroege jaren zeventig in een momentopname vangt.
Er zijn opmerkelijke overeenkomsten tussen het Duits Expressionisme en de Nieuwe Zakelijkheid in de films van de jaren 20: de rol van psychiaters en dromen. Lees het in dit vierdelige essay van Paul Rübsaam.
Met Frankenstein schreef Mary Shelley de eerste moderne sciencefictionroman. Het boek stelt fundamentele vragen over wetenschap en vooruitgang; en over identiteit.
Ilse Werner was voor de Duitse film van de oorlogsjaren wat Ingrid Bergman voor de vrije wereld was. Na de oorlog werd ze in ´die Heimat´ een tv-ster.
De score past de film als een handschoen. Wie beweert dat er niet genoeg kunstliefde uit de film zou blijken, heeft slecht geluisterd. Alexandre Desplat heeft de gevoeligheid voor de schoonheid benadrukt.
Janus Films brengt dit najaar de gerestaureerde versie van Stalker (1979) van Andrei Tarkovsky uit. Eén van de meest essentiële films ooit gemaakt. Persoonlijke beschouwing van Ralph Evers.
Ik ben mislukt, mislukt als schrijver, journalist, mens. Ik bevind me op de laagste sport van de culturele ladder, mijlenver verwijderd van alle creatievelingen, promotors en facilitators binnen de filmwereld.
Herleeft de roman Fahrenheit 451 van Ray Bradbury door de gelijknamige films van François Truffaut (1966) en Ramin Bahrani (2018) óf richten deze adaptaties in figuurlijke zin de vlammenwerper op het boek?- In onze maandspecial over Andrej Tarkovski kunnen we niet heen om Stalker, dat in feite een zoektocht naar het lot van de mens is. Hoe kunnen we leven met onze gemankeerdheid en onze tekorten?
De synthesizer, het instrument met een stekker, begon eind jaren zestig aan zijn opmars in de filmmuziek. Sindsdien is de grens tussen filmmuziek en sound design vaag geworden.
De personages van Michelangelo Antonioni (1912-2007) blijken niet bij machte om hun persoonlijke mysteries op te lossen. Het gevolg is dat ze meestal vluchten, verdwijnen of doodgaan.
De Roemeense filmmaker Corneliu Porumboiu bestudeert in zijn oeuvre altijd de grenzen tussen taal, fictie en realiteit, steeds vanuit een andere hoek. Essay van Michel Rensen.
De samenleving in de acid western is onbetrouwbaar en corrupt. De personages leven - denkbeeldig en in werkelijkheid - in een emotionele wildernis waarin alles ongewis is.
Van 1948 tot 1960 verschenen Walt Disney's True Life Adventures. Een reeks van veertien natuurdocumentaires, aanvankelijk met een lengte van ongeveer een half uur, later met speelfilmlengte.
Met de dreiging van de Derde Wereldoorlog kan het geen kwaad om een kritisch licht te werpen op de westerse beeldvorming, vooral ook omdat de oorlog met Rusland voornamelijk een propagandaoorlog is.
Five Graves to Cairo neemt binnen Wilder’s oeuvre een ondergewaardeerde plaats in. Toch heeft dit vaak over het hoofd geziene pareltje een aantal sterke troefkaarten in handen.
Kenji Mizoguchi (1898-1956) wordt met Yasujirō Ozu en Akira Kurosawa gerekend tot het gouden trio van de Japanse cinema uit de jaren vijftig, een tijd van ongekende bloei.
Hoog tijd voor een beschouwing van Damnation (Kárhozat, 1988). De vraag is wat er valt toe te voegen aan de beeldtaal, die zich zo idiosyncratisch en krachtig opwerpt aan de kijker.
The Private Life of Sherlock Holmes lijkt op het eerste gezicht een buitenbeentje in Billy Wilders oeuvre. De film deed het ook niet goed in de bioscoop en werd lauwtjes onthaald door critici.
Lost Highway van David Lynch is een film over depressie, jaloezie en verdwalen in de werkelijkheid. Een mysterieuze filmpuzzel. Deze kijkgids helpt om de stukjes goed neer te kunnen leggen.