Eigenwijze meisjes

Eigenwijze meisjes

door Bob van der Sterre

Das Schrecklichen Mädchen ♦ All Men are Liars ♦ Galls

 

Meisjes en vrouwen: vaak problematisch in cinema. Te perfect, te oppervlakkig, te stoer. Waar zien we eerlijke portretten van leuke en eigenwijze vrouwen? Er zijn een paar voorbeelden in de obscure hoek. 

In Das Schrecklichen Mädchen uit 1989 is de brave Sonja een modelleerling. Ze schrijft een essay, wint een prijs, versiert de leraar en haar broers en zussen krijgen aldoor te horen: Schrijf ook een boek zoals Sonja.

Foute burgemeester
Haar tweede essay heeft een lastiger onderwerp: haar dorp Pfilzing in de Tweede Wereldoorlog. Ze maakt heel wat los in haar zoektocht naar de waarheid achter de foute burgemeester Zumtobel. Daarbij prikt ze op een plekje waar de lokale oudere Duitsers niet graag geprikt willen worden: oorlogsgeschiedenis. Ze loopt het ene archief in en het andere uit. Het krijgen van twee kinderen stopt haar niet om verder te werken aan dit project.

Het leuke van Das Schrecklichen Mädchen is dat het verhaal totaal niet voorspelbaar is. Het is typisch Duits in de zin dat het gaat over geschiedenis en politiek. Bijna een whodunnitmysterie over wat er veertig jaar eerder in de oorlog gebeurd is. Haar strijd voor de waarheid levert veel negatieve reacties en bedreigingen op.

Ook is de stijl van deze namaakdocumentaire niet zo gewoon als je denkt: het is erg losjes en bevat volop komische knipoogjes, zoals dat Charlie Zumtobel – afstammeling van een in de oorlog foute Zumtobel – een chocoladefabriek heeft. Héél losjes is de bank met tafel die om een markt rijdt (alsof ze in hun huiskamer zitten). De truc schiet zijn doel voorbij maar laat zien dat de makers wel lef hadden. Of denk aan de persmensen die in haar huiskamer op haar afspringen. Of het enorme tempo. In veertig minuten zie je al meer dan in menig complete speelfilm.

Een leuk portret van een getalenteerde, eigenwijze vrouw. Zo zie je maar dat het best goed kan komen met je stoutheid als anderen je de stuut van de klas noemen. Eigenwijsheid zit aan de binnenkant. Bovendien is deze satire van 1989 nu nog steeds van toepassing.

Alle mannen liegen
In All Men are Liars uit 1995 zijn er een aantal eigenwijze meisjes. Ze vormen een toerende meisjesband. Op een dag komen ze aan in een klein stadje. De meisjesband ontslaat daar de enige man (hij loog en ging met twee bandleden tegelijk) en zoekt een vrouw, om voor eens en voor altijd van die mannen af te zijn.

De meisjes in de band hebben geen man nodig. Hoewel natuurlijk niet iedereen lesbisch is, en sommigen toch de aanrakingen wensen van een man, zoals bijvoorbeeld de zachtaardige Angela.

In het stadje woont de even zachtaardige Mick, die vrouwelijke trekken heeft. Zijn moeder neemt de benen (voor de zoveelste keer). De druppel: zijn vader die zonder wat te zeggen de piano heeft verkocht.

De meisjesband biedt kansen voor Micks muziekcarrière. Maar een man willen ze dus niet meer. Opgejut door zijn broertje verkleedt hij zich als Michelle en dringt tot de band door. Maar natuurlijk niet tot het hart van het Angela, die juist een beetje haar ‘wilde’ kant aan het ontdekken was. Ze datet Micks vader en kust Mick als Michelle. Maar alle mannen liegen, komt ze achter.

Ik hou van Australische films. Ze zijn niet zo hemelbestormend of origineel. Wel hebben ze meer het hart op de juiste plaats dan de meeste Amerikaanse films. Een maf hart meestal – je moet ervan houden – maar dat is beter dan film als een herhaalbare truc te benaderen.

Ze gaan zo vaak over halvegaren – zoals Barry in deze film ook weer is. Niet alleen idioten spelen vaak een grote rol. Ook travestie. Denk aan Priscilla, Queen of the Desert of Dame Edna. Van die onderwerpen waar we in Nederland al decennia eerder stopten met om te moeten gniffelen.

Frappant is dat juist deze schattige ninetiesfilm een carrièrekiller was voor iedereen, op John Jarratt (vader Barry) na. Regisseur Gerard Lee schreef pas twintig jaar later weer een filmscript (en niet lang daarna de populaire serie Top of the Lake). Hoofdpersonen Toni Pearen en David Price hadden met hun charmante spel en knappe gezichten een mooie loopbaan in het vooruitzicht. Maar speelden nooit meer in een film!

Een hut, aardappelsoep en liefde
In Gals (1961) komt Tosya, een zeldzaam eigenwijs meisje, aan in een Siberisch gehucht. Jonge mannen hakken daar hout, vrouwen bereiden het eten. Dat staat in het Sovjetplan. ‘Van 1 kubieke meter hout kun je 200 kilo papier maken. Jouw handschoenen zijn niet van wol… maar van dennenhout.’

In dit sneeuwrijke Sovjetdorp is het hard werken voor Tosya. Het is haar eerste baan. ‘Heb je geen kussen mee? Wat kom je hier doen dan?’ Ze moet takken rapen in het bos en ze is de kok.

Tosya is flink eigenwijs. Ze gaat tekeer tegen apparatsjiks, laat zich door niemand iets aanpraten. ‘We laten je niet gaan.’ ‘O, je hebt geen recht, ik ben oud genoeg, ik heb een paspoort, ik loop wel blootsvoets door de sneeuw!’

Dat trekt de aandacht van jongens. Ilya, topdammer, wedt er een bontmuts om dat ze binnen een week de zijne zal zijn. Maar hij gaat meer voelen.

Een charmante, mooi gefilmde en ook volslagen oubollige komedie over meisjes en jongens. Zegt in zijn oubolligheid veel over deze tijd in Sovjet Rusland. Dit is een Sovjetideaal (maar goed, romcoms zijn per definitie romantisch, en dit blijft natuurlijk een communistische productie). Een hut, aardappelsoep en liefde, meer heb je niet nodig.

De rolpatronen zijn wel even een stap terug voor mensen in onze tijd en maatschappij. Vrouwen doen het simpele werk, mannen zijn hardcore. En ze drinken bier (maar altijd iets minder dan in de werkelijkheid).

Het eigenwijze kind is ook wel onuitstaanbaar, doet alles gehaast en emotioneel. Anfisa geeft alleen haar eerlijke mening (liefde bestaat niet) en Tosya slaat er meteen op los! De flirtles die daarop volgt van Anfisa is indrukwekkend… De film vergeet daar even zijn braafheid.

Kortom: eigenwijsheid is leuk maar zoals met alles…  met mate!

 

18 januari 2020

 

All Men are Liars

 

 
Alle Camera Obscura