Film Fest Gent 2016
Deel 3

door Wim Meijer

De selectie van het Film Fest Gent is vooralsnog feilloos. Ook de drie goede films in dit derde verslag gaan nog uitkomen in Nederland. We zien Vlaamse hangjongeren die zich dood vervelen, een naargeestige Franse thriller van J-horror meester Kiyoshi Kurosawa en de bijzondere tocht van een donorhart in een fijn medisch drama.

Home
De zeventienjarige Luna maakt grappen over kinderen in de kelder van een leraar, haar vriendje Sammy post op Facebook dat hij wel eens iemand wil vermoorden om het gevoel te krijgen dat hij nog leeft. Kevin komt uit de bak na een grove mishandeling en John heeft het thuis zwaar te verduren. Het zijn deze hoofdrolspelers die opgroeien en hun onschuld verliezen, soms met grote gevolgen.

De vorige films van Vlaamse cineaste Fien Troch – Een ander zijn geluk, Unspoken en Kid – gaan over de problemen tussen kinderen en hun omgeving. Met Home neemt ze afscheid van die periode en richt ze zich op pubers. Seks, achteloos gedrag en verveling typeren de adolescenten. Ook de ouderen vervelen zich overigens in Home, bijvoorbeeld wanneer een man Jingle Bells speelt op een vorkheftruck. Deze Vlaamse prent is een mooie momentopname van de huidige jongerencultuur, waarmee van alles mis is. En dat ligt niet aan de jongeren, zo laat Troch zien.

Home werd geselecteerd voor de prestigieuze filmfestivals van Venetië en Toronto. Dat is begrijpelijk, gezien de overzichtelijke regie van Troch, het originele script dat ze schreef met haar man Nico Leunen en de intieme beelden van Trochs vaste cameraman Frank van den Eeden. Home is een familieproject dat met veel liefde en toewijding is gemaakt. Bovendien zit er een heerlijke soundtrack onder de beelden die verfrissend ogen met het ‘oude’ 4:3 formaat, afgewisseld met smartphone-opnamen.

Le secret de la chambre noire
De Japanse J-horror meester Kiyoshi Kurosawa verlegt zijn grenzen en maakt een film die volledig in Frankrijk is opgenomen, inclusief Franse cast. Hij gebruikt daguerreotypie, een Franse uitvinding, om onder de huid van de kijker te kruipen. Toen fotografie net ontstond was daguerreotypie de meest gebruikte manier om iemand te vereeuwigen, toen nog een op zilveren oppervlak dat later werd bewerkt met kwik. Afhankelijk van de hoeveelheid licht kon de sluitertijd oplopen tot wel twee uur, terwijl het model stil moest staan. Het uiteindelijke resultaat was een zilveren portret waarbij het lijkt of de gefotografeerde zweeft in de ruimte.

De excentrieke fotograaf Stéphane wil alleen nog de originele manier van fotograferen gebruiken. Hij wordt beschouwd als een genie. Zijn dochter Marie is het enige model dat hij gebruikt, letterlijk en figuurlijk. Urenlang moet ze poseren in een speciaal daarvoor gebouwde stellage. Soms valt ze flauw. Jean, Stéphane’s ingehuurde assistent, ziet meer en meer problemen en probeert Marie te verlossen uit de donkere krochten van haar vaders artistieke spookhuis.

Le secret de la chambre noire werkt op de zenuwen. De film begint onschuldig genoeg, maar al snel slaat de sfeer om. De Japanse cineast bouwt traag op naar een onhoudbare situatie met een naargeestige ambiance, waarin de kijker zich steeds onrustiger zal voelen. Na een tijdje weet niemand meer wat nu realiteit is, en wat niet. Kurosawa situeert zijn thriller in het uitzichtloze Frankrijk, waar de hoge jeugdwerkloosheid tot gekte leidt. De personages zweven – soms letterlijk – tussen fictie en realiteit net als in de zilveren platen, terwijl de kijker op de pijnbank ligt. Geen hele plezante ervaring. Wel een zorgvuldig gemaakte film voor de echte liefhebber.

Réparer les vivants
De in Ivoorkust geboren regisseuse Katell Quillévéré (Love Like Poison, Suzanne) maakt een mooi medisch drama over de tocht van een donorhart, en daarmee ook onlosmakelijk de dood.

In Réparer les vivants, gebaseerd op een boek van Maylis De Kerangal, lopen meerdere verhaallijnen door elkaar. Het begint met Sam, die uit het raam springt van z’n vriendin en via daken en wegen zijn vrienden ontmoet. Quillévéré verfilmt het als een ontsnapping na een kraak, met bijzonder stijlvolle tracking shots en close-ups. De jongens gaan surfen, wederom prachtig geschoten in super slow motion door cameraman Tom Harari. Speciale waterdichte dozen werden gefabriceerd om de zee tot leven te laten komen. Dezelfde zee veroorzaakt een scène later een auto-ongeluk.

Het tweede verhaal is dat van de medische staf in het ziekenhuis waar Sam wordt binnengebracht. Thomas (Tamir Rahim) voert samen met de arts het slechtnieuwsgesprek met Sams ouders: Sam is hersendood. De vraag over orgaandonatie stelt hij ook, waarmee Quillévéré impliciet de kijker hetzelfde vraagt. Met veel detail toont de film de sfeer in het ziekenhuis, waar humor en de dood elkaar dagelijks afwisselen. Door de vele persoonlijke details gaan de personages leven. Zo wil Thomas graag een zeldzame vogel en is de zuster heimelijk verliefd.

Het laatste verhaal is het minst goed gebracht, mede omdat Claire die leeft met een hartaandoening pas laat ten tonele verschijnt. Het is niet de meest sympathieke vrouw uit de film, met haar kinderachtige trekjes en het achterhouden van vitale informatie richting haar zoons. Quillévéré laat de aandacht even verslappen, maar herstelt zich met een emotioneel slot. Haar film, opgedragen aan haar moeder, is gepolijst, persoonlijk, gebalanceerd en meeslepend.

15 oktober 2016

 

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 4

 

MEER FILMFESTIVALS

Film Fest Gent 2016
Deel 2

door Wim Meijer

In deel twee van Film Fest Gent neemt Terence Davies ons mee naar Schotland dat aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog staat, zien we de nasleep van de Tweede Wereldoorlog wanneer Duitse krijgsgevangenen mijnen moeten ruimen, toont Oliver Stone ons Edward Snowden die gelooft een Derde Wereldoorlog te voorkomen én roept de nieuwste miskleun van Terrence Malick alleen maar vragen op.

Sunset Song
Regisseur Terence Davies adapteert het boek Sunset Song, het bekendste boek van de Schotse schrijver Lewis Grassic Gibbon. Davies maakt er een kostuumdrama van met een sterke vrouw in de hoofdrol. Chris Guthrie (de klassieke schoonheid en geweldig acterende Agyness Deyn) is de beste leerling van haar klas, maar moet stoppen met haar opleiding. Ze is thuis nodig. Terwijl haar streng religieuze en hardvochtige vader zijn gezin ten gronde richt in de naam van de Heer, ontwikkelt Chris zich tot een sterke, onafhankelijke vrouw.

Davies’ film is van oogstrelende schoonheid. Dromerige beelden met soepele, strakke cameravoering vermengen zich met frasen uit het boek van Gibbon. Shots duren soms een eeuwigheid zonder dat ze vertragen, terwijl de voice-over Schotse poëtische teksten opdraagt. Sunset Song is een Schots sprookje over moed, opgroeien en de waarde van een gezin. Maar vooral geeft het een prachtig beeld van het platteland van Schotland aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog.

Land of Mine
Nadat de Tweede Wereldoorlog is afgelopen, zijn er nog duizenden Duitse krijgsgevangenen buiten hun vaderland. Die mochten niet meteen naar huis. Een heel aantal Duitsers, veelal jonge broekies zoals in Land of Mine, werden gedwongen de mijnen te ruimen aan de Deense kust. Met hun blote handen. Er lagen er zo’n twee miljoen. Dit levert zenuwslopende beelden op. Land of Mine toont zo vaak het onschadelijk maken van een mijn dat je het na het zien van deze film zelf kunt. En elke keer is het weer bloedstollend spannend.

De film introduceert veertien jonge Duitse soldaten. Het duurt niet lang voor je je verbonden voelt met hun lot. Drillsergeant Carl Rasmussen, een beer van een vent, instrueert de jongens. Medelijden heeft hij niet, totdat het eerste slachtoffer valt. Langzaam raakt de Deense militair in de ban van de jonge Duitse knullen. Land of Mine is deprimerend, schokkend en toont de (on)menselijke kant van de oorlog in al haar bruutheid.

Snowden
Wanneer Edward Snowden (Joseph Gordon-Levitt) bij de Special Forces zit, breekt hij zijn been. Zijn lijf is niet bestand tegen alle oefeningen en lopen met bepakking. ‘You’re discharged, but don’t worry, there are other ways to serve your country’. Dat hebben ze geweten. Tien jaar later zou Edward Snowden staatsgeheimen publiceren.

Na zijn periode bij de Special Forces zien we Ed werken bij de CIA, de NSA en wederom bij de CIA. Hij doet locaties aan als Genève, Kyoto en Hawaii, na in opleiding te zijn geweest in het CIA techlab ‘The Hill’. Daar krijgt hij les van Crobin O’Brien (Rhys Ifans) en Hank Forrester, een nodeloze rol gespeeld door Nicolas Cage. O’Brien vertelt hem de noodzaak van de grootschalige afluisteroperaties en waarom deze niet openbaar mogen zijn: ‘Secrecy is security, and security is victory’. Het technisch wonderkind werkt voor Corbin aan allerlei projecten, waar hij niks over mag zeggen tegen zijn paaldansende vriendin Lindsay Mills (Shailene Woodley). Maar het gaat knagen, al die mensen die de Amerikaanse overheid in de gaten houdt.

In Snowden vertelt Oliver Stone het verhaal dat je in Citizenfour niet zag. Laatstgenoemde is de betere film, maar eigenlijk zou je deze films samen moeten zien. Het vormt een mooi totaalbeeld van de klokkenluider. Beide films gebruiken de beruchte series van interviews op een hotelkamer in Hong Kong als rode draad. Waar Citizenfour uitblinkt in het journalistieke proces en het uitleggen wat er zoal mis is met de Amerikaanse overheid, laat het Snowdens persoonlijke leven vrijwel onberoerd. Juist dit aspect probeert Snowden te tonen en te dramatiseren. Stone lijkt er haast vanuit te gaan dat je Citizenfour al kent, zo naadloos sluiten de twee films op elkaar aan.

Snowden is een gestroomlijnde productie met een sterke cast en een goede dosis spanning. De film duurt ruim twee uur, maar de tijd vliegt voorbij. Gordon-Levitt lijkt knulliger en meer nerdy in Snowden dan Edward Snowden in Citizenfour, maar speelt desondanks overtuigend. De rapmuziek en snelle beats vallen wat uit de toon. De film schiet wel tekort qua plot. Nooit krijg je het gevoel Edward Snowden te leren kennen. De operaties zijn te vluchtig, zijn romance met Lindsay matig uitgewerkt. Wat de protagonist drijft blijkt beter uit Citizenfour. Jammer dat Oliver Stone er in 135 minuten niet in slaagt om Snowden echt bloot te leggen.

Voyage of Time
Geef Terrence Malick een IMAX-camera en vraag of hij even wil uitbeelden hoe het universum is ontstaan. Nou, dan weet je het wel hè? Voyage of Time dus. Naar eigen zeggen werkte Malick veertig jaar aan deze documentaire. Het is vooral het bewijs dat Malick het spoor nog altijd bijster is sinds Tree of Life.

Voyage of Time is een bijzonder project met adembenemende beelden, waarin hij prachtige shots afwisselt met gruizige camcorderopnamen van rellen, zwervers en dierenleed. Malick is een meester in het mysterieus uitbeelden van abstracte zaken. Maar beelden alleen zijn niet genoeg. Hij strikte Cate Blanchett om een voice-over te verzorgen. Dat gaat ongeveer zo: ’Born. (stilte) Oh Mother. (stilte) I am. (stilte) Restless. (stilte) Unsatisfied. (stilte) I thirst. (stilte)’. Pretentieuze poëzie die de kijker geen steek verder helpt.

Met enige regelmaat heb je geen idee waar je naar kijkt. Malicks beelden kunnen zowel een stofwolk, hersenactiviteit, op hol geslagen bacteriën of een datastroom uitbeelden. Context ontbreekt volledig. Het is dat er vooraf in het programmaboekje wat informatie stond, waardoor het geheel enigszins te plaatsen is. Anders duurt het gerust een uur eer je snapt dat Malick het ontstaan van het universum poogt te tonen.

We zien Earth-achtige taferelen, maar de zalvende stem van David Attenborough ontbreekt. Later lopen de dinosauriërs en mensen op de Aarde rond. Een preutse Malick toont ze naakt, maar wanneer de mannen gehurkt rondom een vuurtje zitten en van achteren worden gefilmd, bungelt er niks tussen de benen. Wellicht is dit Malicks visie op hoe het zou moeten zijn. Geen voortplanting. Dan hadden we nu ook geen last gehad van al die nare gebeurtenissen die hij het publiek toont middels de camcorder footage. En ook niet van dit gedrocht van een documentaire.

14 oktober 2016

 

DEEL 1

DEEL 3

DEEL 4

EPILOOG

 

 

MEER FILMFESTIVALS

Film Fest Gent 2016
Deel 1

door Wim Meijer

Gent, de vierde stad van België, is nummer een wanneer het aankomt op gezelligheid, ook al refereert de zuiderbuur liever aan termen als ‘goesting’. Naast Het Lam Gods zijn er deze dagen ook prachtige andere prenten te zien. Het Film Fest Gent is namelijk begonnen, met een aantal interessante concoursen. Zo is er aandacht voor internationale arthouse, Japanse en Koreaanse cinema en ook Scandinavië komt aan bod middels het thema Nordic Cinema. Indebioscoop reist af naar het land van de fijnste goudgele pretcilinders ter wereld en doet verslag.

In deel een van Film Fest Gent een ijzersterke koddige animatiefilm met serieuze ondertoon, een langdradig liefdesdrama van de regisseur van The Place Beyond the Pines, een Roemeens protest tegen de corruptie die het land teistert en een Vlaams portret over een prostituee die haar dochter probeert op te voeden terwijl ze het bordeel draaiende houdt.

Ma vie de Courgette
Het leven als een courgette is niet makkelijk. Icare, negen jaar oud, wil ‘Courgette’ genoemd worden. Zijn oude leven heeft hij achter zich gelaten, net als zijn alcoholverslaafde moeder. Hem wacht het weeshuis. Courgette is introvert en verlegen. Pestkop Simon ziet hem meteen als pispaaltje. Lang duurt het echter niet voordat de weeskinderen goed met elkaar overweg kunnen, mede door de mooie sfeer die heerst in het weeshuis. Geen Matilda-praktijken, maar een beschermde omgeving voor kinderen die het moeilijk hebben.

De kleipoppetjes – Tim Burton had ze kunnen maken – doen koddig aan in deze stop-motion animatiefilm, maar de film kent een serieuze ondertoon en lijkt in dat opzicht meer op Coraline. Thema’s als seksueel misbruik, terrorisme, verslaving en nalatigheid komen aan bod. Sterk hierbij is dat de film alles verfilmt vanuit het oogpunt van de negenjarige Courgette. Het geeft de film iets onschuldigs. Tegelijkertijd overvalt je een gevoel van machteloosheid als de kids luchtig spreken over wat hen is overkomen. Wanneer de kinderen op wintersport gaan zijn ze niet het meest onder de indruk van de Franse Alpen, maar van een moeder die haar zoontje troost. Een mooi debuut van Claude Baras.

The Light Between Oceans
De Eerste Wereldoorlog is afgelopen. Michael Fassbender speelt Tom Sherbourne, een man die zoveel dood en ellende zag dat hij emotioneel is afgestompt en een baan accepteert op het verlaten eiland Janus. Even bezinnen. Het eilandje ligt tussen de Grote en Atlantische oceaan en er staat een vuurtoren op – vandaar de titel. Aan Sherbourne de taak om de vuurtoren up en running te houden, terwijl hij peinst en tuurt op het desolate, eenzame eiland.

Alicia Vikanders personage Isabel Graysmark brengt licht in het leven van Sherbourne. Een mooie romance bloeit op, gesterkt door een aanstekelijke chemie tussen de protagonisten. Gestileerde shots en mooi gecomponeerde muziek voeren de kijker mee in het zoetsappige plot. The Light Between Oceans kent prachtig acteerwerk. Alicia Vikander als wanhopige moeder toont een heel ander personage dan de gewetenloze, berekenende AI uit Ex Machina. Fassbender is top als vader die in gewetensnood komt.

Janus staat niet alleen voor een geografische locatie, maar ook voor de Romeinse god met de twee gezichten. Die twee gezichten komen op allerlei manieren terug in de film. Fassbender kijkt terug naar de oorlog en vooruit naar de toekomst, terug op de dood en vooruit naar het leven. Ook zijn vrouw wil nieuw leven creëren, maar op natuurlijke wijze lukt dat niet. Na twee miskramen spoelt een baby aan, die het echtpaar besluit te houden. Er ontstaan wederom twee gezichten, want de buitenwereld mag van niets weten.

Waar Derek Cianfrance’s The Place Beyond the Pines meer ruimte liet voor interpretatie, met een introverte Ryan Gosling, gooit de regisseur hier alle registers open. Het maakt de boekverfilming van M.L. Stedman sentimenteel en dramatisch. Met name de uiteindelijk flashforward van 1922 naar 1950 voelt geforceerd aan, vertraagt onnodig en doet de film geen recht. Fassbender en Vikander redden het geheel enigszins.

Bacalaureat
De titel beschrijft het felbegeerde papiertje waarmee de Roemeense Eliza internationaal kan gaan studeren. Het is haar uitweg uit Roemenië, het land dat haar vader Romeo zo haat. Hij gaat tot het uiterste om zijn dochter te laten slagen en gebruikt methoden waar hij normaliter tegen ageert. Magda, zijn depressieve vrouw, bekritiseert haar man en verwijt hem zelfverloochening. Bacalaureat is hierdoor een indringend familieportret over foute keuzes, machteloosheid en liefde.

Wat begint als iets onschuldigs, is uiteindelijk onhoudbaar. Corruptie is geen probleem, het is een omgangsvorm. Regisseur Cristian Mungiu (4 Months, 3 Weeks and 2 Days) is een meester in het verfilmen van de interne rot die het land teistert. Makkelijk identificeer je je met de vader en zijn keuzes. Want wie wil niet het beste voor z’n kinderen? Met trage scènes, mooie dialogen, ingetogen karakters en sombere beelden zet Mungiu Roemenië op realistische wijze neer. Hij veroordeelt niet, maar protesteert.

La Ciel Flamand
Regisseur Peter Monsaert (Offline) belicht het leven van de prostituee Sylvie (Sara Vertongen) die haar bordeel draaiende probeert te houden terwijl ze haar dochtertje opvoedt. Constant zit de kleine, blonde Eline van amper zes jaar oud te wachten in de auto tot haar moeder klaar is met werken. Af en toe gaat ze naar haar oom – de lieve, sullige Dirk (Wim Wellaert). Ze stelt lastige vragen aan Sylvie. ‘Wat doe je, mama?’ ‘Waarom geef je mensen knuffels?’ Eline’s nieuwsgierigheid leidt haar op een dag het hoerenkot in, waar het noodlot toeslaat en ze wordt verkracht. Vanaf dat moment is het stil.

La Ciel Flammand (de Vlaamse hemel) is een mooi Vlaams stukje cinema over schuld, moraal en wraak. Vertongen speelt Sylvie met pit, venijn en weinig emotie. Dirk is haar evenknie op emotioneel vlak. Hij probeert te redden wat er te redden valt, op zijn eigen vertederende manier. Het levert een bijzonder naturel portret op, met intense vertolkingen en subtiel acteerwerk. Sylvie vreet zichzelf op van binnen wegens een schuldgevoel, maar uiterlijk vertoon blijft veelal achterwege. De politieagent die het onderzoek naar het voorval leidt, smeert het er nog maar eens in: ‘Vindt u een bar een geschikte plek voor een zesjarige?’

La Ciel Flammand hoort thuis in het rijtje van The Broken Circle Breakdown en Het Vonnis: intens Vlaams familiedrama op prachtige wijze verfilmd. Monsaert gebruikt net als in zijn vorige film Offline de prostitutie om een neerslachtige sfeer te scheppen. De kwaliteit zit hem in de details en de dingen die Monsaert niet toont. Zo speelt hij met de gedachten van het publiek. Bijvoorbeeld wanneer Dirk een strop lijkt te maken, wat enkele seconden later een schommel blijkt te zijn. Eline heeft dan al meerdere malen geschommeld in de achtergrond.

12 oktober 2016

 

DEEL 2

DEEL 3

DEEL 4

EPILOOG

 

MEER FILMFESTIVALS