Categorie: FILMFESTIVAL

IN-EDIT: vier dagen vol muziekdocumentaires

Posted on

IN-EDIT: vier dagen vol muziekdocumentaires 

door Alfred Bos

Op het filmfestival IN-EDIT staan muziekdocumentaires centraal. In 2003 voor het eerst georganiseerd in Barcelona, zijn er sindsdien edities in meerdere steden wereldwijd. Vorig jaar debuteerde IN-EDIT in Nederland op het terrein van de voormalige Westergasfabriek in Amsterdam. In Het Ketelhuis vindt van donderdag 4 tot en met zondag 7 april de tweede aflevering plaats.

Gewoon is saai, dus freaky is the new normal en IN-EDIT doet mee met die trend. Shine on, you crazy diamonds! – vrij naar Pink Floyd –  is het thema dit jaar. “In de tweede editie laat IN-EDIT het licht schijnen op mensen en artiesten die een strijd leveren met hun gekte of waanzin”, aldus het persbericht. The Devil and Daniel Johnston (vrijdag 5, 19:00) is een biografische documentaire uit 2005 van regisseur Jeff Feuerzeig over de Amerikaanse singer-songwriter met een bipolaire stoornis.

The Eyes Stop Growing

The Eyes Stop Growing

The Eyes Stop Growing (Ell Ulls s’aturen de Crèixe, 2018) van regisseur Javier García Lerín vertelt het verhaal van de post-rockmuzikant Miquel Serra, afkomstig van Mallorca. Die stelt dat hij nooit muziek zou zijn gaan maken zonder de zelfmoord van zijn schizofrene broer Joan. De film toont Serra tijdens de opnamen van zijn album Mystical Roses en behandelt thema’s als scheppen, de dood en Serra’s relatie met zijn broer. The Eyes Stop Growing won vorig jaar tijdens IN-EDIT Barcelona de Nationale Prijs voor beste muzikale documentaire en draait op zondag 7 april, aanvang 18:15 uur.

Punk en reggae
Een minder pathologische uitleg van IN-EDIT’s thema is non-conformisme en creativiteit. Het programma van zaterdag 6 april is grotendeels gevuld met documentaires over de muzikale revolutie van midden jaren zeventig: punk. (Dan luidt het thema, vrij naar Punk Floyd, shit on, you crazy fuckers!)

Punk in Paradiso (21:00 uur) toont beelden die Monica Kugel draaide tijdens het Eerste Nederlandse Punkfestival van 17 februari (met Flyin’ Spiderz, Ivy Green en Whizzguy) en 18 februari 1978 (Speedtwins, God’s Heart Attack, Blizz). In de geest van punk toont de film ongepolijste beelden van optredens en publiek, aangevuld met korte kleedkamerinterviews. Na afloop praten Joris Pelgrom (The Helmettes), Tony Leeuwenburgh (Nitwitz) en Beppy Viergever (indertijd in de Mokumse scene bekend als Broodje) in het Punk Panel over hun ervaringen van toen.

Punk en reggae gingen midden jaren zeventig in Londen een onwaarschijnlijke alliantie aan en Don Letts was erbij. Two Sevens Clash (Dread Meets Punk Rockers), samengesteld uit de beelden die Letts als deelnemer en ooggetuige destijds schoot met zijn super 8-camera, is zonder twijfel het klapstuk van IN-EDIT 2019. Veel dichter op cultuurgeschiedenis kun je niet komen. Letts zelf spreekt de voice-over van Two Sevens Clash (*****, 18:15 uur) en is in Amsterdam aanwezig om zijn film toe te lichten. Op zaterdagavond staat hij achter de draaitafels met een selectie rebel music.

Joan Jett

Joan Jett

Rudeboy: The Story of Trojan Records (**, 21:00 uur) vertelt het verhaal van een onafhankelijk label in Londen dat de muziek van Jamaica eind jaren zestig introduceerde bij de Engelse jeugd. Skinheads, laagopgeleide jongeren uit arbeiderskringen, omarmden ska en rocksteady als hun muziek en sloegen de eerste brug tussen de blank Britse bevolking en de immigranten uit de Caraïben. Opkomst, bloei en ondergang van Trojan wordt verteld met nagespeelde scènes, recente interviews met sleutelfiguren en (te) weinig authentiek filmmateriaal. Het resultaat is weinig diepgaand, de muziek geweldig. De driedelige BBC-documentaire Reggae: The Story of Jamaican Music (te vinden op YouTube) is breder van opzet en graaft tevens dieper.

Slechte reputatie
Het programma van zaterdag telt voorts een aantal films die tegen punk aanschuren. Into The Maelstrom (***, 14:15 uur) behandelt feitelijk, maar droog het verhaal van een aantal buitenbeetjes in Sydney. De protopunkband Radio Birdman haalde de inspiratie – anders dan de glamrockers van Skyhooks of de hardrockers van AC/DC – uit de nihilistische rock van The Stooges, Alice Cooper en The New York Dolls. Hun loopbaan is één lang gevecht tegen de muziekindustrie én zichzelf. Het is en passant ook het verhaal van punk in Oz.

Patti Smith geldt als de grootmoeder van de punk. Joan Jett (geboren Larkin) is haar Californische tegenhangster. Bad Reputation (****, 16:30 uur) laat met veel historisch filmmateriaal, aangevuld met recente interviews, zien hoe een introverte en van rock bezeten tiener langzaam uitgroeide tot symbool van kritisch denken en zelfstandig opereren. Via de baanbrekende meidenrockband The Runaways en een grillige solocarrière – I Love Rock ’n Roll stond in 1982 zeven weken nummer 1 in Amerika en haalde de top van de hitlijsten in Nederland, Zweden, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland – is Joan Jett inmiddels de grande dame van de alternatieve rock.

Gimme Shelter (****, 14:45 uur) is de klassieke concertfilm annex documentaire die Charlotte Zwerin en de broers Albert en David Maysles in het najaar van 1969 draaiden tijdens de Amerikaanse tournee van de Rolling Stones, hun eerste in drie jaar. De concertreeks leverde het live-album Get Yer Ya Ya’s Out en deze film op. Gimme Shelter concentreert zich op de pogingen van Mick Jagger om aan het slot van de tournee een free concert te organiseren, als bedankje voor de overweldigende ontvangst door het publiek. Het werd een nachtmerrie, Altamont staat te boek als het einde van de jaren zestig en hun hippie-idealisme. Hells Angels fungeerden als ordedienst en voor het oog van de groep – en de camera – werd de 18-jarige Meredith Hunter doodgestoken.

Studio 54

Studio 54

Het geheim van de mondharmonica
Naast de film over Daniel Johnston zijn er op vrijdag 5 april documentaires die inzoomen op randverschijnselen rond muziek. De botsing tussen de marketinggekte van de muziekindustrie en de onschuld van drie dertienjarige scholieren in Atlanta en hun deathmetalband Unlocking The Truth staat centraal in Breaking A Monster (17:00 uur). Studio 54 (21:00 uur) brengt het verhaal van de beroemde danscclub in New York, waar in de jaren zeventig muziekpioniers, cultuuriconen en jetset het hedonisme uitvonden. Vier vrouwen, van tiener tot bejaard, vertellen over hun fascinatie met boybands; I Used To Be Normal (19:15 uur) toont het fenomeen vanuit vrouwelijk perspectief.

De slotdag, zondag 7 april, staat in het teken van non-conformisme uit (voor rock) exotische contreien, met onder meer films over M.I.A uit Sri Lanka (Matangi/Maya/M.I.A., 15:00 uur), de Rotterdammer van Deens/Curaçaose afkomst Mr. Probz (Against the Stream, 20:45 uur), de straatopera The Disciples (16:30 uur) van regisseur/scenarist Ramón Gieling en componist Boudewijn Tareskeen over een groep daklozen en de Nederlandse première van Ruben Blades is not My Name (17:15 uur), over activist en salsazanger Ruben Blades uit Panama.

IN-EDIT opent op donderdag 4 april met The Strange Sounds of Happiness (19:00 uur), Diego Pascal Panarello’s zoektocht, van Sicilië tot Siberië, naar het geheim van de mondharmonica. De film mengt documentaire met animatie en de regisseur is aanwezig voor nadere toelichting en een eigen voordracht op de mondharp.

IN-EDIT: van donderdag 4 tot en met zondag 7 april in Het Ketelhuis te Amsterdam.  Voorverkoop via de website. Toegang € 12,- per film, 3 films voor € 29,-. Naast een filmprogramma zijn er optredens en industry meetings.

 

2 april 2019


MEER FILMFESTIVAL

Movies that Matter Festival 2019 deel 4

Posted on

Movies that Matter Festival 2019 deel 4 (slot):
Racistische complotten

door Yordan Coban

Camera Justitia bracht twee documentaires over complotten tegen gekleurde mensen. De eerste ongeloofwaardig heftig in omvang en gradatie. De tweede, een bekender fenomeen, dat vandaag de dag nog steeds voorkomt.

 

Cold Case Hammarskjöld

Cold Case Hammarskjöld – verborgen complot in jungle Congo
De Franse filosoof Foucault schreef ooit dat nieuwe informatie niet lineair verworven wordt maar dat nieuw opgedane kennis al het voorheen geleerde beïnvloedt. Na het zien van Cold Case Hammarskjöld begin je als kijker dit effect te herkennen en te twijfelen aan je realiteit. Daarbij komt nog eens dat de documentaire continu balanceert op fictie, werkelijkheid en vermoedens. Als kijker verlies je op gegeven moment vertrouwen in het waarheidsgehalte van de documentaire om er toch elke keer weer terug in gezogen te worden.

De documentaire overspoelt haar kijkers met een belachelijke hoeveelheid aan informatie. Zoveel dat het bijna onrealistisch is om het gehele complot in één keer te begrijpen. Dit complot, waarmee de Deense documentairemaker Mads Brügger de kijker confronteert, is daarentegen wel betrekkelijk onbekend.

De Zweed Dag Hammarskjöld was een omstreden secretaris-generaal bij de Verenigde Naties. Zijn vliegtuig zou in 1961 zijn neergestort terwijl hij onderweg was naar de vredesonderhandelingen tussen Congo en Katanga. Er is nooit fatsoenlijk onderzoek naar het ongeluk gedaan. Er zijn een aantal merkwaardige aspecten aan zijn dood. Hammarskjöld was een idealistische man die opkwam voor de gedekoloniseerde Afrikaanse landen. Hij maakte daarmee tijdens zijn loopbaan veel vijanden. Een vergelijking met de moord op Kennedy en Oliver Stone’s JFK (1991) is daarom al snel gemaakt. Brügger stuit in zijn onderzoek op een groter kwaad dat zich achter de schermen van Hammarskjölds moord verschuilt. Een theorie die een enkeling wel eens vernomen heeft maar hoogstwaarschijnlijk als klucht afdoet.

De absurdistische wijze waarop Brügger zijn documentaire presenteert, helpt niet bij de geloofwaardigheid. Op momenten lijkt ze op een Wes Anderson-film. Dat dergelijke grote complotten wel degelijk bestaan, voedt de ziel met paranoia voor de medemens. Brügger presenteert de complotten expres over de top om de kijker argwanend op een verkeerd been te zetten om achteraf een extra lading verbazing los te weken. De tirannie van macht weet zich soms beangstigend goed verborgen te houden. We hebben documentairemakers als Mad Brügger nodig om het licht op de meest duistere zaken te laten schijnen.

Cold Case Hammarskjöld is nog te zien vrijdag 29 maart 12.30 uur in Theater aan het Spui.

 

Crime and Punishment

Crime and Punishment – hoeders van onrecht
Een aantal jaren geleden was er veel ophef in Amerika rond de moord op Eric Garner. De afschuwelijke beelden van zijn publiekelijke wurging zullen nog lang op het netvlies kleven. Er zijn meer van dit soort incidenten geweest. Een ander voorbeeld is de moord op Philando Castile, die zonder aanleiding doodgeschoten werd in het bijzijn van zijn vrouw en kinderen. Ook deze beelden gingen de wereld rond. Eigenlijk is racisme in Amerika nooit irrelevant geweest, maar is het niet slechts een Amerikaans probleem. Racisme is een lelijke kant van onze samenleving waarvan veel mensen naïef menen dat dergelijke schandalen niet meer tot de hedendaagse werkelijkheid behoren. Crime and Punishment laat zien dat racisme vandaag de dag nog steeds levend is. Zij die denken dat blanke jongeren in gelijke situaties even veel in aanraking met justitie komen als gekleurde jongeren staan waarschijnlijk ver van die werkelijkheid af. Twaalf politieambtenaren laten in deze documentaire de harde waarheid zien.

In deze klokkenluidersdocumentaire worden zij gevolgd in hun rechtszaak tegen het politiedepartement van New York. De twaalf agenten weigeren met quota te werken (wat ook bij wet verboden is). Quota verplichten de agenten om een minimumaantal verdachten te arresteren. Dit heeft tot gevolg dat een hele hoop onschuldige mensen lastiggevallen worden puur zodat de agenten efficiënt lijken. De buurten waarin de agenten vooral op zoek gaan, zijn achterstandsbuurten waarin voornamelijk minderheden wonen. Het quotabeleid leidt tot etnisch profileren bij de politie in New York.

Naast het racisme dat we in de documentaire zien, is er de strijd tussen werknemer en werkgever. Het verhaal van deze corruptie bestrijdende agenten toont veel overeenkomsten met Sidney Lumet’s Serpico (1973) en Curtis Hansons LA Confidential (1997). Agenten vechten tegen een systeem waaraan ze zelf uitgeleverd zijn. Een gevecht in de media, in de rechtszaal, op straat en op kantoor.

 

28 maart 2019

 

Deel 1
Deel 2
Deel 2


MEER FILMFESTIVAL

Movies that Matter Festival 2019 deel 3

Posted on

Movies that Matter Festival 2019 deel 3:
Een ongenuanceerd tegengeluid

door Ries Jacobs

Skinheads, links-radicalen, jihadisten en anticommunisten, in iedere samenleving zijn er tegenbewegingen van activisten met vaak extreme opvattingen en soms een voorkeur voor geweld. Wat zijn hun drijfveren? Hoe organiseren ze zich? Een Noorse, een Zweedse en een Russische filmmaker proberen het wezen van deze groeperingen te doorgronden.

 

Exit

Exit – de neerwaartse spiraal
De behoefte om ergens bij te horen en een hang naar actie zijn alle ingrediënten die je nodig hebt om een rechts-extremist te worden. Dit zeggen de voormalige neonazi’s die aan het woord komen in Exit. De documentaire is een solide bouwwerk van interviews en archiefbeelden uit de jaren negentig.

De Noorse filmmaakster Karen Winther onderzoekt haar eigen neonazi-verleden door zichzelf en andere gelijkgezinden onder de loep te leggen. Ze laat ook voormalige extremisten met andere denkbeelden hun verhaal doen. Het is ironisch dat die mensen zich om dezelfde redenen, de behoefte aan een groepsgevoel en actie, aansluiten bij radicaal linkse of jihadistisch bewegingen.

Alle verhalen zijn doordrenkt van spijt en angst. Spijt van hun intolerante houding tegenover anderen, alleen maar vanwege hun geloof, huidskleur of denkbeelden. Angst voor represailles van de extremistische groep die ze hebben achtergelaten. Want wat doe je als je tot het inzicht komt dat je denkbeelden niet stroken met de werkelijkheid, dat die anderen helemaal zo erg niet zijn? Als je deel uitmaakt van een rechts-extremistische groepering, is het moeilijk om eruit te stappen. Dit zijn mensen die geweld niet schuwen. Dreigementen, kogelbrieven, alles doen de neonazi’s om hun privélegertje van gelijkgezinden bijeen te houden.

Maar ook radicaal linkse of jihadistische denkbeelden kun je niet zomaar achter je laten. “Als je de ideologie achter je laat, is het de uitdaging waar je de leegheid door wilt vervangen”, zegt voormalig jihadist David. Bovendien kampen veel voormalige extremisten met een trauma vanwege het leed dat ze anderen hebben aangedaan. Exit toont extremisme als neerwaartse spiraal die vaak eindigt in een orgie van geweld, maar ook iets dat je moeilijk achter je kunt laten.

Exit is nog te zien in Filmhuis Den Haag woensdag 27 maart 17.15 uur en vrijdag 29 maart 12.45 uur.

 

Stieg Larsson: The Man Who Played With Fire

Stieg Larsson: The Man Who Played With Fire – journalistieke workaholic
Het succes van zijn romans heeft de Zweedse schrijver Stieg Larsson niet meer mogen meemaken. Na zijn dood in 2004 liet hij drie voltooide manuscripten achter, later bekend als de Millennium-trilogie. De boeken Mannen die vrouwen haten, De vrouw die met vuur speelde en Gerechtigheid zijn op het eerste gezicht thrillers. Maar schijn bedriegt, de goed uitgewerkte journalistieke hoofdpersonages en de gedetailleerde beschrijving van het rechts-extremisme maakt zijn boeken tot meer dan een typische whodunit.

In Stieg Larsson: The Man Who Played With Fire laat filmmaker Henrik Georgsson zien waar Larsson de mosterd vandaan haalde. Al in de jaren 70, toen rechts-extremisme in Zweden nog niet meer was dan een minuscule bende skinheads, zag Larsson het gevaar. Hij bracht het neonazisme in Zweden gedetailleerd in kaart en werd een autoriteit op het gebied van rechts-extremisme. Dit alles deed hij in de avonduren, want overdag werkte hij voor het persbureau Tidningarnas Telegrambyrå.

Larsson was een typische onderzoeksjournalist. Hij kon zich ergens in vastbijten en dan tot drie uur in de nacht doorwerken. Met een groep gelijkgezinden wilde hij achterhalen wie de cd’s van White Power Bands uitgaf, in die tijd een belangrijke inkomstenbron voor extreemrechtse bewegingen. Op de hoezen was niets over een platenmaatschappij te vinden, maar aan de onderkant van ieder schijfje vonden ze een code. Het bleek dat iedere cd-oplage een specifiek nummer heeft. Uiteindelijk kwamen de journalisten uit bij een Italiaanse fabrikant met nazisympathieën.

Toen de rechts-extremisten hiervan lucht kregen, leidde dit tot bedreigingen. Hieraan was Larsson gewend, maar ditmaal was het wel heel serieus. Om zijn geest te verzetten ging hij een roman  schrijven. Uiteindelijk werden het drie dikke pillen. Het misschien wel meest succesvolle literaire werk van deze eeuw is dus het resultaat van schrijverij ter ontspanning.

Stieg Larsson: The Man Who Played With Fire is nog te zien zaterdag 30 maart 20.00 uur in Theater aan het Spui.

 

Leto

Leto – liefde voor muziek
De nieuwste film van regisseur Kirill Serebrennikov is een schets van de muzikale underground in de nadagen van het Sovjetrijk. Je zou denken dat dit een loodzwaar drama is, vol onderdrukking en infiltratie van geheim agenten. Maar niets van dit alles. Leto is een lichtvoetige weergave van een muzikale zomer van enkele vrienden.

De biopic geeft de beginjaren van zanger Viktor Stoï weer, zijn eerste onzekere stappen in de muzikale scene van Leningrad en de oprichting van zijn band Kino. Voordat de band mag optreden, moeten de teksten worden goedgekeurd en als de band eenmaal op het podium staat, mag het publiek niet dansen. Bands en publiek houden zich braaf aan de codes die de Sovjetmagistraten opleggen.

Maar onderhuids broeit de spanning. De muzikanten kunnen met hun liedjes niet uitdrukken wat ze willen zeggen. In experimentele muzikale intermezzo’s komt de soms gewelddadige fantasie van de muzikanten tot uiting. Dan zie je hoe ze eigenlijk willen leven. Wat dat betreft is er weinig verschil tussen de Sovjet-Unie en het huidige Rusland. De inwoners gaan nu gebukt onder de onderdrukking van een ander regime. De arrestatie van regisseur Serebrennikov illustreert dit. Tijdens de vertoning van Leto in Cannes, waar de film in de race was voor de Gouden Palm, was hij niet op het filmfestival aanwezig omdat hij onder huisarrest stond.

Bovenal is Leto een ode aan de muziek. De zanger van de gevestigde rockband Zoopark helpt Stoï simpelweg omdat hij gek van zijn liedjes is. De mannen willen gewoon muziek maken en passen zich daarom aan de wensen van het Sovjetregime aan. Je kunt de film daarom zien als een weergave van de gefrustreerde en tegelijkertijd berustende Russische ziel, maar ook als een weergave van de Russische Summer of Love.

Leto is nog te zien dinsdag 26 maart 21.00 uur en vrijdag 29 maart 12:30 uur in Filmhuis Den Haag en zaterdag 30 maart 21.30 uur in Theater aan het Spui.

 

26 maart 2019

 

Deel 1
Deel 2
Deel 4


MEER FILMFESTIVAL

Movies that Matter Festival 2019 deel 2

Posted on

Movies that Matter Festival 2019 deel 2:
De menselijke maat in overweldigende tijden

door Sjoerd van Wijk

In een tijd waarin de klimaatspijbelaars er achter komen dat volwassenen geenszins van plan zijn de klimaatcatastrofe in te perken, is de geëngageerde film urgent. Transitie betekent niet de valse profetie van zonnepanelen, maar een drastische vermindering van de huidige levensstandaard. 

Business as usual is namelijk failliet. Voor kunst de uitdaging de te verwachten spanningen die het verval met zich meebrengt te duiden en verbroedering te vinden in de puinhoop. Zo bezien is het Movies that Matter Festival een geschikt podium hier de dialoog over te starten.

Een programmakeuze als BlacKkKlansman lijkt meer begaan met een discussie wie de boot op de ijsberg mag laten botsen in plaats van met zijn allen het roer te keren. Er is voldoende ruimte voor films als Anthropocene: The Human Epoch en The Miseducation of Cameron Post die de menselijke maat in overweldigende tijden weten te vinden.

 

Anthropocene: The Human Epoch

Anthropocene: The Human Epoch – de invloed van de mens op het klimaat
De menselijke maat in overweldigende tijden vinden, geldt met name voor Anthropocene: The Human Epoch. Op bedachtzame wijze deelt deze essayfilm de gruwelen van de hedendaagse ecocide mee.

Actrice Alicia Vikander (Ex Machina) vertelt in thematisch los met elkaar verbonden hoofdstukken over de impact van de mens op de aarde. Een onder geologen aan populariteit winnend begrip is dat van het Anthropoceen: een nieuw geologisch tijdperk dat zich kenmerkt door de buitensporige invloed van de mens. De redenen daarvoor doet Anthropocene: The Human Epoch uit de doeken. Van afvalhopen tot ijzerwinning weten de regisseurs de taferelen te abstraheren tot imposante totaalbeelden. In combinatie met Vikanders stoïcijnse uiteenzetting van feiten is de destructie een ontnuchterende ervaring. De zakelijkheid is hier een passende emotie bij de efficiënte exploitatie.

Het trekt de hedendaagse mythe van vooruitgang en neutraliteit van technologie in twijfel. Het is welhaast een kalme versie van Koyaanisqatsi, een essayfilm die expliciet de invloed van technologiecritici als Jacques Ellul benoemde. In tegenstelling tot de opzwepende ritmiek van laatstgenoemde blijft deze film immer bedaard en brengt daarmee de menselijke maat terug. De abstractie wordt concreet dankzij de onderzoekende houding, die leidt tot innemende verhalen van Kenianen strijdend tegen stropers tot en met Duitsers die hun huis uit moeten door de kolenindustrie. Zo is Anthropocene: The Human Epoch een doordringende illustratie van mensen die zich staande proberen te houden in een wereld die de productiviteit tot het hoogste goed heeft verheven.

Anthropocene: The Human Epoch is nog te zien woensdag 27 maart 17.15 uur in Theater aan het Spui en zaterdag 30 maart 16.45 uur in Filmhuis Den Haag.

 

BlacKkKlansman

BlacKkKlansman – dansen naar broekspijpen
BlacKkKlansman danst echter braaf naar de broekspijpen van het establishment en draagt zo bij aan de polarisatie tussen ‘deplorables’ en liberalen in de Verenigde Staten. Het leverde regisseur Spike Lee voor het eerst een Oscar op. Gebaseerd op een waargebeurd verhaal vertelt de film over de jonge Ron Stallworth die als eerste zwarte agent start bij de politie van Colorado Springs. Op goed geluk belt hij de Ku Klux Klan op naar aanleiding van een advertentie voor nieuwe leden en weet zowaar deze organisatie te infiltreren door zijn overtuigende telefonische bravoure. Het leidt tot komische situaties over de stupiditeit van wit nationalisme, waarbij zelfs de bekende racist David Duke Stallworths leugens voor zoete koek slikt. 

Dat de KKK een vrij makkelijk doelwit is om racisme aan de kaak te stellen, mag de pret niet drukken. Helaas weet Spike Lee dit gegeven niet uit te buiten. Het opgezwollen relaas, inclusief irrelevant liefdesverhaal, krijgt een dito behandeling waarin de prikkelende agitatie van Do The Right Thing mist. Dat Stallworths witte collega (de populaire Adam Driver) de fysieke ontmoetingen voor zijn rekening neemt, doet verder afbreuk aan de premisse, ondanks dat die trouw is aan de werkelijkheid. 

Stuitender is echter de finale, waar Spike Lee gemakzuchtig punten wilt scoren met opzwepende beelden van de Charlottesville-rellen en Trumps verdediging van racisten als ‘very fine people’. In een tijd waarin de media van elke Trumptweet een olifant maken en oorlogscrimineel George W. Bush rehabiliteert als nobele leider is meegaan in Trumphysterie niet de weg voorwaarts. Meedoen in dit mediacircus maakt Lee niet tot een clown maar een donderpredikant. Het staat in contrast tot Clint Eastwoods aimabele boef in het recent verschenen The Mule. Die film ontwapent over racisme waar deze film bewapent. BlacKkKlansman gooit op neerbuigende wijze olie op een vuur dat gedoofd kan worden met wederzijds begrip tussen gefrustreerde Trumpstemmers van de Rust Belt en andere gemarginaliseerde groepen. 

BlacKkKlansman is nog te zien woensdag 27 maart 16.00 uur in Filmhuis Den Haag.

 

The Miseducation of Cameron Post

The Miseducation of Cameron Post – gevoelig portret van verwarring
In tegenstelling tot de grotere thema’s houdt The Miseducation of Cameron Post het bescheiden. Chloë Grace-Moretz weet als opstandige lesbienne Cameron de film te redden van aanmodderen met de gekunstelde premisse. 

Camerons vriendje betrapt haar tijdens het schoolbal terwijl ze zoent met haar beste vriendin. Aangezien het een streng Christelijke gemeenschap betreft, is dit zondig gedrag en haar pleegouders leveren haar dan ook af bij een kamp om weer hetero te worden. De vriendelijke doch verstikkende begeleiders weten echter niet een slaatje te slaan uit Camerons tienerverwarring. Tijdens haar verblijf schippert ze tussen verschillende begrijpelijke emoties, onder invloed van gemotiveerde kamergenoot Erin (Emily Skeggs) aan de ene kant en rebellen Jane (Sasha Lane, American Honey) en Adam (Forrest Goodluck) aan de andere kant. 

Vanaf het begin is het al duidelijk dat Cameron niks zondig vindt aan haar gedrag. Regisseuse Desiree Akhavan weet samen met co-scenariste Cecilia Frugiuele echter niet op andere wijze dramatisch conflict in het verhaal te brengen. De rebellen omarmen wat de gelovigen verloochenen en daarmee is de kous af. Waarom de rebellen überhaupt maanden in het kamp zijn, komt daarom gemaakt over. En waar Camerons onzekerheden vandaan komen, blijft door de raadselachtigheid aan de oppervlakte. 

Toch maakt Grace-Moretz deze mondaine beproeving tot een innemend geheel door haar ingetogen onschuld. Akhavan gaat wij-zij-geschreeuw in ieder geval uit de weg, wat de sensuele en gevoelige benadering ten goede komt. Zo is The Miseducation of Cameron Post een weliswaar vaag maar indringend portret vol begrip voor jongeren die zichzelf vinden op een onwaarschijnlijke plek.

The Miseducation of Cameron Post is nog te zien maandag 25 maart 19.15 uur en donderdag 28 maart 20.30 uur in Theater aan het Spui en zaterdag 30 maart 12.30 uur in Filmhuis Den Haag.

25 maart 2019

 

Deel 1
Deel 3
Deel 4

MEER FILMFESTIVAL

Movies that Matter Festival 2019 deel 1

Posted on

Movies that Matter Festival 2019 deel 1:
Mens én dier in lastig parket 

door Cor Oliemeulen

Het Movies that Matter Festival in Den Haag opent de ogen voor mensenrechten en zet film in voor het stimuleren van een dialoog over rechtvaardigheid in een duurzame wereld. We trappen ons vierdelige verslag af met de ombudsvrouw van Zuid-Afrika, een tienermeisje dat opgroeit tijdens de revolutie van de jaren zeventig en een weggelopen hondje dat de grens niet mag oversteken.

 

Whispering Truth to Power

Whispering Truth to Power – ombudsvrouw in Zuid-Afrika
Wie dacht dat er na de officiële afschaffing van de Apartheid en de invloed van Nelson Mandela als eerste zwarte president veel is veranderd in de rassenongelijkheid in Zuid-Afrika komt bedrogen uit als hij Whispering Truth to Power heeft gezien. De documentaire volgt het laatste jaar van nationaal ombudsvrouw Thuli Madonsela, die met volle inzet de belangen van de gewone, onmondige zwarte burger verdedigt tegen mismanagement en corruptie van de overheid.

We zien Madonsela’s strijd tegen president Jacob Zuma, die zij nog steunde toen hij in 2009 namens het African National Congres (ANC) aan de macht kwam, maar hem kritisch gaat bejegenen nadat zij narigheid heeft geroken. Dit cumuleert in een aanklacht tegen Zuma in 2012 als blijkt dat hij een slordige twintig miljoen euro gemeenschapsgeld voor diens privéwoning heeft gebruikt. Vanaf dat moment beweegt de ombudsvrouw zich in een politiek mijnenveld en is haar een soortgelijk lot beschoren als Winnie Mandela: verguisd door een deel van haar achterban (omdat zij te weinig voor elkaar zou hebben gebokst) en het ANC, terwijl ze in sommige media wordt neergezet als opruier en CIA-spion. Vanwege verdenking van meerdere corruptiepraktijken en de toenemende protesten tegen zijn economische wanbeleid zou Zuma uiteindelijk in 2017 eieren voor zijn geld kiezen.

Hoewel het kundige en kalme optreden van Thuli Madonsela duidelijk in het oog springt, zien we hoe haar studerende dochter een stuk minder relaxt in het leven staat. In het ‘beloofde’ land waar de hele economie nog steeds wordt gedomineerd door blanken en waar soms op rigoureuze wijze land van grootgrondbezitters is en wordt afgepakt, mag de fysieke kloof tussen zwart en wit zijn gedicht – de beelden van onderlinge haat en onbegrip van de toekomstige generatie op het universiteitsterrein spreken vooral boekdelen van frustratie.

Whispering Truth to Power is nog te zien in Filmhuis Den Haag, maandag 25 maart 21.45 uur en vrijdag 30 maart 19.45 uur.

 

Unremember

Unremember – opgroeien in een tijd van revolutie
In een appartement in Parijs verscheurt het veertienjarige meisje Joana haar paspoort en spoelt het door de wc. Haar Braziliaanse moeder en Chileense stiefvader willen emigreren naar Rio en zij wil beslist geen afscheid van haar vriendinnen nemen. Het is 1979 als zij met haar twee stiefbroertjes de oceaan oversteekt en langzaam de motieven van haar ouders ontdekt.

Net als op het halve continent gloeit de revolutie en vooral Joana’s stiefvader blijkt bereid – geïnspireerd door de Sandinisten in Nicaragua en de marxistische rebellen in El Salvador – ook elders in het ondergronds verzet te gaan, bijvoorbeeld in het Chili van dictator Pinochet. Terwijl het tienermeisje op het strand verliefd wordt op een gitaar spelende jongen met wie ze jointjes rookt en tegelijkertijd een band opbouwt met haar Pink Floyd minnende oma, leert Joana ook langzaam het hoe en waarom van de verdwijning van haar biologische vader tijdens de militaire dictatuur in Brazilië toen zij nog klein was. De flarden van dromerige flashbacks en de groeiende twijfels of Joana misschien onbewust schuldig is aan het lot van haar vader maken van Unremember een gedegen en sympathiek opgroeidrama in een tijd van revolutie.

Het debuut van filmmaakster Flávia Castro, die eerder een documentaire over haar vermiste vader maakte, is gebaseerd op haar eigen jeugdherinneringen en laat zien dat er naast politieke strijd ook in de thuissituatie nog genoeg overwinningen zijn te behalen.

Unremember is nog te zien in het Filmhuis Den Haag dinsdag 26 maart 16.30 uur, donderdag 28 maart 16.45 uur en vrijdag 29 maart 12.00 uur.

 

Smuggling Hendrix

Smuggling Hendrix – verboden voor honden
Dat politieke conflicten ook tot vrolijkheid kunnen stemmen, bewijst Smuggling Hendrix, een publieksfavoriet op tal van filmfestivals. Inderdaad, de titel verwijst naar de gitaarheld met de naam Jimi, het leuke hondje van muzikant Yannis die woont in het Griekse deel van Cyprus. Na de breuk met zijn vriendin Kika verkoopt hij zijn motor en is van plan om binnen drie dagen naar Nederland te verhuizen. Maar het loopt anders. In een onbewaakt ogenblik glipt Jimi weg, over de grens, naar het Turkse deel van Noord-Cyprus. Gelukkig vindt Yannis zijn viervoeter, maar die mag van de autoriteiten niet terug omdat het vervoeren van dieren over de grens niet is vastgelegd in de Europese regels c.q. het bezette deel van het eiland niet als bestaand land wordt beschouwd.

Deze Cypriotische komedie van Marios Piperides legt met een ogenschijnlijk simpel gegeven de zere vinger op de absurde situatie in een republiek die geografisch gezien tot Azië behoort en cultureel en politiek (sinds 2004 lid van de EU) tot Europa wordt gerekend. Yannis moet opmerkelijk genoeg hulp vragen aan een Turkse man die woont in zijn ouderlijke huis dat zijn familie moest verlaten na de bezetting van Turkije in 1974. Dat is niet zijn schuld, zegt de Turk, want hij is nu eenmaal op die plek geboren.

Terwijl ze samen hun heil zoeken bij een louche Turkse crimineel – de scène in de sauna is een heerlijke parodie op maffiafilms – om Jimi over de grens te smokkelen, wordt Yannis belaagd door zijn bazige huisbazin en twee onsympathieke Grieken die allemaal nog geld van hem tegoed hebben. Het avontuur krijgt een extra dimensie nadat Yannis ook aan de verleidelijke Kika, die Jimi erg heeft gemist, hulp moet vragen.

Smuggling Hendrix is nog te zien in Theater aan het Spui donderdag 28 maart 20.15 uur, vrijdag 29 maart 21.15 uur en zaterdag 30 maart 12.00 uur.

 

24 maart 2019

 

Deel 2
Deel 3
Deel 4

MEER FILMFESTIVAL

Preview Movies that Matter Festival 2019

Posted on

Preview Movies that Matter Festival 2019
Volop films die verschil maken 

door Cor Oliemeulen

Goldie opent vrijdag 22 maart het Movies that Matter Festival in Den Haag. Negen dagen lang films (25) en documentaires (36) over zaken die er toe doen, zoals mensenrechten, milieu, minderheden alsook politieke en juridische kwesties. Verder virtual reality, vraaggesprekken en festivalfavorieten. InDeBioscoop doet verslag.

De Nederlandse regisseur Sam de Jong zette zich in 2015 op de kaart met zijn verrassende debuutfilm Prins. Opvolger Goldie is het verhaal van een zwarte New Yorkse tiener die beroemd wil worden, maar schetst tegelijkertijd een beeld van de rauwe werkelijkheid van kinderen in Amerikaanse achterstandswijken. Goed acteerwerk van hoofdrolspeelster Slick Woods, schreven wij na de wereldpremière op de Berlinale 2019, maar ook een film die wat in de goede bedoelingen blijft hangen.

Goldie

Publiekstrekkers
Zoals ieder jaar programmeert Movies that Matter publiekstrekkers die al een Nederlandse première hebben gehad en nog in een aantal bioscopen draaien. Zo zie je in The Children Act een vrouwelijke rechter worstelen met een tiener die een bloedtransfusie weigert op religieuze gronden.

Het is ook goed te zien dat drie absolute topfilms van het afgelopen jaar tijdens het festival worden vertoond. In het activistische misdaaddrama BlacKkKlansman van Spike Lee infiltreert een (zwarte!) politieagent begin jaren zeventig in de Ku Klux Klan. Bij het kijken van The Florida Project begrijp je al snel waarom sommige kinderen gedoemd zijn kansloos op te groeien, terwijl in het wonderschone zwart-witdrama Cold War van de Poolse cineast Pawel Pawlikowski een onmogelijke liefde is gedoemd te mislukken.

Veelbelovende films
We zetten enkele veelbelovende films en documentaires op een rijtje, te beginnen met het visuele meesterwerk Aquarela van Victor Kossakovsky dat al tijdens het afgelopen IDFA hoge ogen gooide. Niet alles hoeft te draaien om Trump en Poetin, zei de Russische filmmaker in Amsterdam na afloop, want dit is simpelweg cinema met een ode aan het water die aantoont dat de mens niet boven de natuur staat.

Antropocene: The Human Epoch laat nog evidenter zien hoe de mens zich soms desastreus verhoudt tot de natuur. Actrice Alicia Vikander loodst ons in twintig landen op zes continenten door prachtige natuur. Van de ivoorhandel in Kenia tot de marmermijnen in Italië, en van een gigantische betonnen zeedijk in China tot het grote barrièrerif in Australië. Ecosystemen blijken aangetast en diersoorten sterven uit. Wat Trump en Poetin er ook van mogen vinden…

Cold Case Hammarskjöld zal het nodige opzien baren tijdens een speurtocht naar de doodsoorzaak van de gelijknamige secretaris-generaal van de VN die in 1961 met een vliegtuig neerstortte. Terwijl de Deense regisseur Mads Brügger en de Zweedse privédetective Göran Bjorkdahl samen het mysterie proberen te ontrafelen, raken ze op een spoor dat nog misdadiger is dan de moord op Hammarskjöld. Soms zijn documentaires spannender dan films.

Cold Case Hammarskjöld

Camera Justitia-competitie
Laatstgenoemde documentaire is een van de acht deelnemers aan de traditionele Camera Justitia-competitie van het Movies that Matter Festival. Zo behoort de eveneens onthullende klokkenluidersdocumentaire Crime + Punishment bij voorbaat tot een van de favorieten. We volgen hierin twaalf politieagenten van de New York Police Department die in 2010 hun krachten bundelden en hun bazen aanklaagden wegens corruptie, onrechtmatige arrestaties en etnisch profileren.

Naast vier documentaires draaien er in deze competitie vier speelfilms. Vooral in het oog springend is de psychologische thriller Screwdriver over de Palestijn Ziad die na vijftien jaar Israëlische gevangenis terugkeert naar Palestina en tegen zijn zin als held wordt ontvangen omdat hij destijds werd veroordeeld voor de moord op een Israëlische kolonist, terwijl de Cypriotische komedie Smuggling Hendrix, die gaat over een hondje dat wegloopt over de Grieks/Turkse grens en volgens de wet niet mag terugkeren, voor de broodnodige vrolijke noot zal zorgen.

Het Movies that Matter Festival zal worden gehouden van vrijdag 22 maart tot en met zaterdag 30 maart 2019 in Filmhuis Den Haag en het naastgelegen Theater aan het Spui. Houd onze website in de gaten voor onze festivalverslagen!

 

18 maart 2019


MEER FILMFESTIVAL

CinemAsia: Fatale obsessies en dodelijke ambities

Posted on

CinemAsia crime:
Fatale obsessies en dodelijke ambities 

door Alfred Bos

Het programma van Cinemasia 2019 telt veel films over voedsel en identiteitspolitiek. Dat zijn trendy topics, maar misdaad is van alle tijden. 

De crimethrillers op het menu van CinemAsia dit jaar passen evenzeer in een trend, die van ‘gebaseerd op een waargebeurd verhaal’. Dat ze draaien rond verongelijkte mannen die het hebben voorzien op vrouwen is in MeToo-tijden mooi meegenomen. Wat ook is meegenomen: ze variëren op de bekende genreconventies en zoeken, met wisselend succes, naar een nieuwe invulling.

De debuterende regisseur Kim Tae-gyoon – hij schreef tevens het scenario – werkte naar verluidt vijf jaar aan de voorbereiding van Dark Figure of Crime (Zuid-Korea, 2018), een psychologische thriller rond een rechercheur die door een veroordeelde moordenaar op een vossenjacht wordt gestuurd. De boef (Ju Ji-Hoon) bekent in het gevang tegen de speurder (Kim Joon-Seok) dat hij meer op zijn kerfstok heeft dan de autoriteiten weten.

Dark Figure of Crime

Verborgen moorden
De film is gebaseerd op een aflevering van een populair en langlopend tv-programma over misdaad, de Zuid-Koreaanse Opsporing Verzocht, en de oorspronkelijke filmtitel laat zich vertalen als ‘verborgen moorden’. Naast de ongemakkelijke waarheid dat er meer onopgeloste moordzaken zijn dan gevallen waarin de dader achter de tralies verdwijnt, zijn er de moorden die nimmer als zodanig zijn herkend. Het is een origineel uitgangspunt.

Dark Figure of Crime draait om de confrontatie van de rechercheur en de moordenaar. Het is een psychologisch steekspel tussen een man met moreel besef die obsessief naar de waarheid graaft (dat laatste soms letterlijk), ook al kost het hem zijn reputatie en zijn baan, en een nihilistische manipulator die de waarden van zijn opponent gebruikt om zijn eigen situatie te verbeteren. Hij strooit met nepnieuws, een actueel thema.

Het onderzoek naar de restanten en identiteit van de al dan niet fictieve slachtoffers vormt het vlees van deze politieprocedurefilm rond het skelet van de clash tussen twee attitudes. Het mysterie is intrigerend, maar de film slaagt er slechts gedeeltelijk in om de kijker te engageren. Dark Figure of Crime (***) presenteert zich als karakterstudie, maar de personages blijven, ondanks uitstekende vertolkingen, vreemdelingen voor de toeschouwer. Wie ze zijn en wat hen drijft, blijft ongewis.

Het jaar van de ommekeer
The Looming Storm, het regiedebuut van de cinematograaf Dong Yue, op basis van een eigen script, gebruikt de kapstok van de misdaadfilm om sociaal drama aan op te hangen. The Looming Storm (China, 2017) plaatst scherp getekende karakters in een historische context die binnen China zelf is weggemoffeld en in de westerse media onderbelicht is gebleven: de omslag van communisme naar staatskapitalisme en de teloorgang van de zware industrie. En de sociale ellende die daaruit voortkwam.

De film is gesitueerd in de zuidelijke provincie Hunan, niet ver gelegen van Hong Kong. Het jaar is 1997: Hong Kong wordt door Engeland overgedragen aan China en de nieuwe leider Jiang Zemin, opvolger van Deng Xiaoping, sluit onrendabele staatsbedrijven. Daartoe behoort Smelt Factory Nr. Four in een naamloos provinciestadje waar het altijd regent en het leven even grauw is als de vervuilde woonomgeving.

The Looming Storm opent in 2008, wanneer Hunan een extreme winter doormaakt. De hoofdpersoon, Yo Guowei (Duan Yi-Hong), is uit de gevangenis ontslagen en vraagt een identiteitskaart aan. In zijn naam zit de thematiek van de film verscholen: ‘yu’ betekent ‘overbodige restanten’, ‘guo’ is ‘natie’ en ‘wei’ staat voor ‘roemrijk’. Waarom hij heeft vastgezeten, leert een lange flashback, de film.

The Looming Storm

Sfeervolle film noir
Guowei ontmaskert als veiligheidsmedewerker van de staalfabriek stelende arbeiders. Daarvoor wordt hij in een schitterende – en zwaar ironische – scène door de directie beloond als Werknemer van het Jaar. Tijdens zijn dankwoord voor de zaal met het braaf applaudisserende personeel begint het opeens te sneeuwen: de verouderde koelinstallatie heeft het begeven. ‘Don’t rain om my parade’ zingt een bekende Broadway-klassieker, hier is het ‘Don’t snow on my parade’.

Maar eigenlijk wil Guowei bij de politie werken. Hij dringt zich op aan de vermoeide en ongeïnteresseerde chef Zhang (Du Yuan), die een reeks moorden op jonge vrouwen onderzoekt, maar hem afwijst. Hij gaat met zijn assistent Xiao Liu (Wei Zheng) zelf op onderzoek en begint een relatie met een prostituee, Yanzi (Jiang Yiyun), die fantaseert over een kapsalon in Hong Kong. Maar de realiteit is een maatje te groot voor de dromen van de aspirant-speurder en zijn werkelijkheid desintegreert in crescendo. Hij raakt alles kwijt, inclusief zijn baan en zijn vrijheid. Zijn toekomst dus.

Lang weet de debuterende regisseur te imponeren. De psychologie is ijzersterk: ambitie maakt blind, Guowei’s obsessie kost levens. De humor is fijntjes en gitzwart. Context en plot vullen elkaar naadloos aan. Sociaal en psychologisch drama gaan hand in hand. De cinematografie is fraai en er zijn meer dan een paar ijzersterke scènes, met als hoogtepunt een achtervolging – in de stromende regen – op een verlaten rangeerterrein. Maar op driekwart glipt de film hem uit handen, de romance is te zwaar aangezet en het contrast tussen fantasie en realiteit wordt schimmig.

The Looming Storm (****) lijkt bij oppervlakkige beschouwing op de geniale Zuid-Koreaanse misdaadfilm Memories of Murder uit 2003 – de film die de tv-serie True Detective en de perfecte Spaanse genrefilm La Isla Minima inspireerde – maar doet iets heel eigens met het gegeven van een seriemoordenaar die het in de verre provincie op jonge vrouwen heeft gemunt. Het is een intense en sfeervolle film noir die, ondanks zijn gebreken, de komst van een oorspronkelijk talent verkondigt.

Dark Figure of Crime: zaterdag 9 maart, Kriterion (21:50)

The Looming Storm: zondag 10 maart, Rialto (16:30)

 

9 maart 2019


MEER FILMFESTIVAL

CinemAsia 2019 toont diversiteit

Posted on

CinemAsia 2019 toont diversiteit
De twaalfde editie van CinemAsia, dat wordt gehouden in de Amsterdamse bioscopen Kriterion en Rialto, trapt dinsdag 5 maart af met de roadmovie Aruna & Her Palate waarin een uitbraak van vogelgriep in Indonesië wordt onderzocht.

Epidemioloog Aruna wordt uitgezonden om een uitbraak van de vogelgriep in Indonesië te onderzoeken. Haar koksvriend Bono gaat mee op reis vanwege zijn culinaire zoektocht naar een nasi goreng-recept. De situatie wordt ongemakkelijk wanneer Aruna’s oude geliefde Farish zich bij hen voegt om Aruna’s werk te evalueren en ze ontdekken dat de overheid geen zuiver spel speelt.

Aruna & Her Palate

Kans
“Ik wil dat mensen andere ideeën krijgen over film uit Azië”, zei artistiek directeur Maggie Lee bij haar aantreden twee jaar geleden in een interview met InDeBioscoop. “Veel Europeanen kennen de Aziatische cinema alleen van films die draaien op festivals als Berlijn, Cannes, Venetië en IFFR. Daarbuiten zijn er veel films en regisseurs die ook een kans verdienen om gezien te worden.”

Volgens Lee zijn grote Aziatische succesfilms zelden in de Europese bioscoop te zien. “Bovendien vallen artistieke kwaliteit en arthouse lang niet altijd samen. Daarom staan er ook blockbusters uit Azië op het programma van CinemAsia.”

CinemAsia 2019 vindt plaats van dinsdag 5 maart tot en met zondag 10 maart in Kriterion en Rialto te Amsterdam.

 

3 maart 2019


MEER FILMFESTIVAL

Filmfestival Berlijn 2019 deel 2

Posted on

Filmfestival Berlijn 2019 deel 2 (slot):
Omstreden winnaar Gouden Beer

door Bert Goessen

Het 69ste Filmfestival van Berlijn 2019 is zaterdagavond 16 februari afgesloten met de uitreiking van de Gouden Beer aan Synonymes van de Israëlische regisseur Nadav Lapid. Zowel bij publiek als critici een omstreden toekenning, omdat de film niet door iedereen even hoog werd gewaardeerd.

De in Israël geboren Lapid heeft begin deze eeuw zijn land verlaten omdat hij Israël een weerzinwekkend, vulgair en obsceen land vindt. Dat zijn slechts enkele synoniemen waarmee de hoofdpersoon in de film zijn geboorteland karakteriseert. De autobiografische satire gaat voornamelijk over de problemen die een jood ondervindt bij de intergratie in zijn nieuwe thuisland Frankrijk. De wijze waarop Lapid het verhaal vertelt, doet denken aan vroegere films van de Franse regisseur Jean-Luc Godard. Bewust provoceren, weerstand oproepen, schuren en choqueren zijn superlatieven die van toepassing zijn op SYNONYMES.

Synonymes wint Berlinale

Chinese film had moeten winnen
De film die in mijn ogen het meeste recht had op een Gouden Beer was het bijna drie uur durende familie epos SO LONG, MY SON van de Chinese regisseur Wang Xiaoshuai. De 54-jarige Wang won in 2001 al eens de Zilveren Beer in Berlijn met zijn film BEIJING BYCICLE.

“We zijn nog steeds bang om dood te gaan.“ Met deze zin vatten Yaoyun en zijn vrouw Liyun op het einde van de film hun leven kort samen. Ze waren ooit een gelukkig gezin. Totdat hun zoon Xingxing verdronk bij een stuwmeer. Ze verlaten hun dorp en duiken onder in de grote stad, waar niemand hen kent en zij het lokale dialect zelfs niet begrijpen. Hun geadopteerde zoon Liu Xing biedt hen niet het geluk waarop ze hadden gehoopt. Hij accepteert zijn ‘buitenlandse’ ouders niet en verdwijnt op een dag. Het echtpaar is herhaaldelijk verstrikt in hun herinneringen.

Uiteindelijk besluiten ze terug te keren naar het dorp van hun verloren hoop. In dit familie-epos dat drie decennia van de Chinese geschiedenis beslaat, raken privé en politieke ontwikkelingen met elkaar verbonden. Bovendien worden individuele keuzes steeds meer bepaald door een maatschappij die voortdurend aan verandering onderhevig is. Deels als melodrama, deels als kritiek op de tijd, geeft de film ons een beeld van de ontreddering van China in de jaren tachtig na de Culturele Revolutie tot het bloeiend turbo-kapitalisme van vandaag. Met prachtige beelden en in een uitgekiend tempo worden de diepe littekens zichtbaar die zich onder het oppervlak van een ogenschijnlijk onafgebroken succesverhaal bevinden.

So long, my son

Een andere Chinese film in competitie, ONE SECOND van Zhang Yimou, werd op het laatste moment teruggetrokken. Officieel vanwege technische problemen, maar doorgaans betekent dit gecensureerd door de Chinese autoriteiten. Niet ondenkbaar want Yimou’s film speelt zich af tijdens de Culturele Revolutie. Een periode in de Chinese geschiedenis waaraan de huidige machtshebbers niet graag herinnerd willen worden. Op die manier werd het festival beroofd van een potentiële winnaar.

Satire tussen woede en melancholie
De overige films in de tweede helft van de competitie maakten een matige indruk. Zo was er voor het eerst een film uit Macedonië te bewonderen met de eigenaardige titel GOD EXSIST, HIS NAME IS PETRUNYA. Petrunya is de 32-jarige hoofdpersoon in een film waarin religieuze tradities op de hak worden genomen en de achtergestelde positie van de vrouw in een traditioneel ingestelde maatschappij aan de kaak wordt gesteld. Tijdens haar zoektocht naar werk stuit Petrunya op een processie. Na het uitspreken van de zegen gooit een priester vanaf een brug een kruis in het water. De traditie wil dat alleen mannen in het water duiken om het kruis op te vangen. Als Petrunya ook in het water springt en toevallig het kruis opvangt zijn de poppen aan het dansen. Dat is het begin van een aantal tragikomische ontwikkelingen, want een vrouw in bezit van het kruis kan natuurlijk niet. Petrunya verdedigt het kruis met hand en tand tegen het traditionele mannenbolwerk. Een satire tussen woede en melancholie die roept om democratische veranderingen bij kerk, staat en media.

REPERTOIRE DES VILLES DISPARUES van de Canadese regisseur Denis Côté is een mistige film over schimmen die opduiken in een klein, afgelegen dorp in het Canadese Quebec. In het dorp wonen slechts 215 mensen. Als de jonge Simon Dubé door een auto-ongeluk om het leven komt, valt er een grauwsluier over de inwoners. Hun functioneren wordt belemmerd door algehele apathie en de vraag of Simon misschien zelfmoord geeft gepleegd. Alles wordt nog geheimzinniger als er mysterieuze gestalten uit de mist opduiken. De film is op 16mm gedraaid. Het grofkorrelige beeld moet bijdragen aan de geheimzinnige sfeer. Helaas is de fantasie van regisseur Denis Côté een beetje op hol geslagen. Het kunstmatig gecreëerde spanningsveld is té bedacht om tot een geloofwaardige film te komen.

Bert GoessenMoeilijk verteerbaar
De Turkse film A TALE OF THREE SISTERS van Emin Alper is een vrij theatraal vormgegeven verhaal over de drie zussen Reyhan (20), Nurhan (16) en Havva (13) die met hun vader samenwonen in een klein dorp op het Turkse platteland. Alle drie hebben ze als dienstmeisje in de stad gewerkt, maar zijn ze om verschillende redenen gedwongen teruggekeerd naar hun geboortedorp. Daar is echter weinig hoop op een betere toekomst. Niet alleen de somberheid van het verhaal maar vooral de zware manier waarop het verhaal verteld wordt, maken de film tot een moeilijk verteerbaar geheel. De theatraal aandoende scènes worden aan elkaar geregen met mooie shots van het prachtige Anatolische berglandschap. Dat schaft af en toe lucht in een verder vrij donkere, hybride film.

De enige Italiaanse film in competitie, LA PARANZA DEI BAMBINI, is het verhaal van tien jonge tieners van rond de vijftien jaar die in de Napolitaanse wijk Sanità een nieuwe bende vormen om de macht over te nemen van de oude garde. Om aan de benodigde wapens te komen, moet de bende samenwerken met een oude maffiabaas. Geld, drugs, wapens en mooie meiden zijn de aloude ingrediënten die dit genre films voortstuwen. Regisseur Claudio Giovannesi doet zijn uiterste best een snelle, spannende en gelikte ‘Gomorra-film’ te maken, maar in feite is het allemaal oude wijn in nieuwe zakken.

ELISA Y MARCELA is een zwaar aangezet drama van de Spaanse regisseuse Isabel Coixet over twee meisjes die elkaar eind 1800 op een gymnasium in Argentinië ontmoeten. Ze worden verliefd op elkaar en besluiten te gaan samen wonen. Maar in de katholieke dorpsgemeenschap leidt dat al snel tot de nodige speculaties. Om verdere problemen te voorkomen, besluit Elisa tijdelijk te vertrekken en als man terug te keren. In 1901 worden Elisa en Marcela in de San Jorge kerk in het Spaanse Coruña in de echt verbonden als man en vrouw. De film is een aanklacht tegen de landen waar het homoseksuele huwelijk vandaag de dag nog steeds strafbaar is. Zoals Elisa en Marcela meer dan een eeuw geleden al moesten vechten voor hun verboden liefde, zo moeten ook nu nog talloze mannen en vrouwen vechten voor hun rechten.

Elisa y Marcela

Nederlandse inbreng
De belangrijkste Nederlandse inbreng op het festival was dit jaar ongetwijfeld de première van de film GOLDIE van de 32-jarige regisseur Sam de Jong. Weliswaar niet in de hoofdcompetitie maar in de sectie Generation 14+ . De Jong debuteerde in 2015 met de verrassend sprankelende film PRINS, over het leven van een aantal jongeren in Amsterdam-Noord. Zijn nieuwe film GOLDIE is een Amerikaanse productie voor 20th Century Fox.

Goldie is een achttienjarige energieke zwarte meid in New York die geconfronteerd wordt met de nodige tegenslag. Eerst wordt ze ontslagen op haar werk, vervolgens krijgt ze ruzie met de man van haar moeder omdat ze geld van hem heeft gestolen. Nadat haar moeder is gearresteerd, gaat ze samen met haar twee kleine zusjes op de vlucht. Haar zoektocht naar nieuw werk en een nieuw onderdak lopen op niets uit. Het troosteloos portret van een teenager aan de rand van de maatschappij blijft een beetje hangen in goede bedoelingen. Het karakter van Goldie is niet diep genoeg uitgewerkt om te kunnen beklijven. De film mist de frisheid en het sprankelende karakter van PRINS. Hij blijft een beetje hangen in de middelmaat en bijt niet echt door. Dat is jammer want actrice Slick Woods speelt Goldie met veel overtuiging. GOLDIE is de openingsfilm van het Movies that Matter-filmfestival dat in maart in Den Haag plaatsvindt.

Het laatste Filmfestival van Berlijn onder leiding van Dieter Kosslick behoort zeker niet tot een van de beste van de afgelopen jaren. Teveel middelmatige films en te weinig  kansen voor debuterende cineasten leiden ertoe dat Berlijn in kwalitatief opzicht zijn twee grote broers Cannes en Venetië nog steeds moet laten voorgaan.

 

17 februari 2019


Deel 1 Berlinale 2019

MEER FILMFESTIVAL

Festival Favorites #3

Posted on

The Man Who Surprised Everyone (Rusland) + Sorry to Bother You (VS)
Festival Favorites #3

door Cor Oliemeulen

In Festival Favorites een pleidooi voor twee filmfestivalfilms die een breder publiek verdienen. Ditmaal een tragisch verhaal over een Siberische man met terminale kanker die de identiteit van een vrouw aanneemt en een originele mix van maatschappijkritiek, sciencefiction en kolder in de wereld van de Amerikaanse telemarketing.

 

The Man Who Surprised Everyone

The Man Who Surprised Everyone (IFFR Rotterdam – 23 jan-3 feb)
Yegor (Evgeniy Tsyganov) is de weinig spraakzame opzichter van een natuurgebied in de Siberische taiga. Op een dag raakt hij in gevecht met twee stropers die het leven laten, maar Yegor wordt niet vervolgd vanwege zelfverdediging. Een arts in een naburig ziekenhuis komt wel met slecht nieuws: Yegor heeft kanker en nog hooguit twee maanden te leven. Niemand hoeft het te weten, ook niet zijn zwangere vrouw Natalia (Natalya Kudryashova), hun zoontje Fedor en zijn inwonende schoonvader.

Man wordt vrouw
Maar als er pijnstillers worden gevonden, moet Yegor zijn familie inlichten. Nadat ook een dure dokter in de stad hem niet kan helpen, verschijnt Fedor hevig snikkend bij zijn vader, die zegt dat zijn zoontje niet moet huilen omdat hij een man is. Yegor bezoekt ook nog een sjamaan, die hem een legende vertelt. Iemand wist De Dood te foppen door zijn identiteit te veranderen.

Hier begint het onalledaagse conflict van The Man Who Surprised Everyone. Yegor gaat naar een damesmodezaak, trekt zich terug in het schuurtje achter het huis, maakt zich op en doet een jurk, panty’s en hakjes aan. Als Natalia hem een keer onbedoeld ziet als vrouw, is ze furieus omdat hij weigert iets te zeggen. Ze kan zijn schokkende metamorfose allerminst waarderen. Zoontje Fedor is vooral verdrietig en durft niet meer naar school. Het drama wordt steeds ongemakkelijker vanaf het moment dat gealarmeerde dorpsbewoners verhaal komen halen en Yegor later op gruwelijke wijze wordt aangevallen.

Onbegrip en onmacht
Mogelijk verkeert Yegor door zijn lichamelijke ziekteverschijnselen in een totaal andere gemoedstoestand, of durft hij nu eindelijk zijn heimelijke verlangen te botvieren. Maar juist omdat alleen Yegor werkelijk weet waarom hij doet zoals hij doet, is de opstelling van de meeste dorpsbewoners extra pijnlijk. Die overstijgt met gemak de homofobe Russische inborst. Men voelt zich geprovoceerd wanneer Yegor boodschappen doet en zomaar aanschuift op een feestje. Afkeurende blikken of een stomp in het gezicht is het minste om je ongemak te uiten. Welke idiote vent gaat zich ineens als vrouw gedragen? En hoe zielig en beschamend is dat voor zijn vrouw en zoontje!

In de sfeervolle cinematografie van Mart Taniel (November), met camerawerk dat soms doet denken aan Andrei Tarkovsky, brengt het regisseursduo Aleksey Chupov/Natalya Merkulova in het kielzog van de hausse van lgbt-films met The Man Who Surprised Everyone een oorspronkelijk verhaal over onbegrip en onmacht. In dit godvergeten boerendorp is geen plaats voor mensen die zich om wat voor reden dan ook afwijkend van de norm gedragen. Soms zijn mensen in een gemeenschap zo achterlijk en verstookt van inlevingsvermogen dat je hun reacties nauwelijks kwalijk kunt nemen. Het is slechts een schrale troost dat Natalia haar doodzieke man na alle tragiek accepteert zoals hij is geworden. Voor zolang het ook mag duren.

The Man Who Surprised Everyone was beste film van o.a. het Honfleur Festival of Russian Cinema en van het Pingyao International Film Festival. Evgeniy Tsyganov was beste acteur van het Russian Guild of Film Critics. Natalya Kudryashova was beste actrice in de Horizon-competitie van het Filmfestival van Venetië en het Russian Guild of Film Critics.

 

Sorry to Bother You

Sorry to Bother You (Sundance Film Festival, VS – 24 jan-3 feb)
Slechts weinigen buiten Amerika kennen Boots Riley. De 47-jarige rapper, tevens politiek activist, maakte met zijn hiphopgroep The Coup een aantal albums met spraakmakende titels als Kill My Landlord, Genocide & Juice, Pick a Bigger Weapon en Sorry to Bother You, dat tevens de titel van zijn filmdebuut is. Wie denkt dat alleen Spike Lee (BlacKkKlansman) racisme ondubbelzinnig aan de kaak stelt, moet snel de absurdistische satire van Boots Riley gaan zien.

Witte stem
Cash Green (Lakeits Stanfield) meldt zich met een fake-diploma en verzonnen cv bij een telemarketingbedrijf. Ondanks dat de baas er niet intrapt, mag hij zich bewijzen. Producten via de telefoon verkopen, blijkt een vak apart. Een collega (Danny Glover) geeft hem een hint: gebruik je ‘white voice’, want als mensen horen dat je blank bent, heb je meer succes. Cash heeft een prachtige witte stem (in de film gedubd) die totaal niet matcht met zijn voorkomen. Het werkt! Hij verkoopt als een tierelier en promoveert naar de eliteafdeling bovenin het gebouw. Terwijl Cash in no-time baadt in weelde, sluit hij zich af van zijn ex-collega’s die een vakbond hebben opgericht omdat ze zwaar worden onderbetaald.

Ondertussen voelt ook zijn feministische liefje Detroit (Tess Thompson) zich door Cash verraden. Aangezien haar hilarische uitingen van conceptuele kunst geen brood op de plank brengen, is ook zij bij het telemarketingbedrijf gaan werken. Zij verloochent haar afkomst niet en sluit zich aan bij de stakers. Het duurt lang voordat de ogen van Cash worden geopend. Als het grootste verkooptalent wordt hij uitgenodigd bij Steve Lift (Armie Hammer, Oliver in Call Me by Your Name) de megalomane baas van WorryFree. Dit bedrijf laat werknemers een levenslang contract tekenen; in plaats van salaris krijgen ze woonruimte en eten.

‘Supermensen’
De ontmoeting tussen Cash en Steve leidt tot een waanzinnige ontknoping waarin we kennismaken met de creatie van ‘supermensen’, maar net als het gros van de telemarketeers zijn ook deze wezens diep ongelukkig. Het eerste – in alle opzichten uit de kluiten gewassen exemplaar – dat we ‘zien’ is Forest Whitaker, die de film mede produceerde. Samen met wat potige leden van een footballteam sluiten zij zich aan bij het verzet en trotseren zij de oproerpolitie.

Sorry to Bother You is in geen enkel hokje te stoppen. De film is een bijna perfect werkende mix van drama, satire, sciencefiction, magisch-realisme en kolder. Op die manier worden prangende sociale thema’s voortdurend gerelativeerd. Hoofdthema is de (vaak kansloze) positie van Afro-Amerikanen in een (overheersende) blanke maatschappij. Tegelijkertijd is de film zowel een harde aanval op het kapitalistische systeem en de consumptiemaatschappij als een pleidooi voor (meer) werknemersrechten. Zoiets zien we tegenwoordig bijna nog maar alleen in films van sociaal-realisten als Ken Loach (I, Daniel Blake). Het debuut van Boots Riley, die zich mogelijk heeft laten inspireren door het enigszins maffe horrormysterie Get Out, zit vol knipogen naar menselijke relaties. Het lijkt alsof hij uiteindelijk wil zeggen dat een betere wereld valt en staat met persoonlijke integriteit.

Sorry to Bother You beleefde zijn Nederlandse première weliswaar tijdens het afgelopen LIFF, maar aan een officiële bioscooprelease heeft (nog) geen enkele filmdistributeur zich gewaagd. Maar goed, we hebben het hier dan ook niet over een veilige zwarte film als Black Panther. Liefhebbers van innovatieve, grensverleggende films wachten met smart op Riley’s volgende rolprent.

Sorry to Bother You won tal van prijzen van Amerikaanse filmcritici en in Amerikaanse publieksverkiezingen.

 

14 februari 2019


MEER FILMFESTIVAL