Filmfestival Berlijn 2019 deel 1:
Van agressief meisje, steppe-avontuur tot seriemoordenaar
door Bert Goessen
Het competitieprogramma van het 69ste Filmfestival van Berlijn heeft de eerste dagen nog geen echte verrassingen gebracht. Zelfs de twee grootste namen op het affiche, regisseur François Ozon en Fatih Akin, konden slechts gedeeltelijk imponeren met hun nieuwe films.
De openingsfilm, THE KINDNESS OF STRANGERS van de Deense regisseuse Lone Scherfig, is zeer matig. Eigenlijk een zwakke Hollywood-film over een moeder die met haar twee zonen op de vlucht slaat voor haar gewelddadige echtgenoot. Ze belanden in New York, met hun auto als voornaamste bezit. Moeder Clara stelt alles in het werk om aan onderdak, eten en werk te komen. Als dat allemaal niet lukt en tot overmaat van ramp ook nog hun auto wordt weggesleept, raakt het gezinnetje steeds verder aan lager wal.
Soms komt het goed en soms niet
Maar zoals het in een goede Hollywood-film hoort, komt alles uiteindelijk goed. De voedselbank, de sociaal ingestelde verpleegster Alice en ex-gedetineerde Marc zijn de reddende engelen en de vriendelijke vreemden waar de titel van de film naar verwijst. Helaas is de werkelijkheid vaak vele malen harder dan Lone Scherfig hier schetst. Het is een nobel streven om de goedheid van sommige mensen te belichten, maar voor een geloofwaardige film is het allemaal iets te simpel.
SYSTEM CRASHER van de Duitse regisseuse Nora Fingscheidt is een heftige film over de negenjarige Benni, een onhandelbaar agressief meisje dat van tehuis naar tehuis wordt gesleept, maar nergens geholpen kan worden. Ze slaat haar helpers in elkaar, gooit deuren en ramen aan diggelen, schreeuwt en krijst alles bij elkaar. De uitzichtloosheid van haar situatie is schrijnend en aangrijpend. Haar roep om liefde en geborgenheid kan door niemand worden beantwoord. De jonge actrice Helena Zengel speelt haar eerste filmrol met verve, waardoor dit uiterst dramatische verhaal nog intensiever overkomt.
Seksueel misbruik door priesters
De Franse regisseur François Ozon levert met GRACE À DIEU een integere film die vooral waardering oogst voor de manier waarop hij het beladen onderwerp van seksueel misbruik door priesters in de katholieke kerk aan de kaak stelt. De zaak tegen pater Bernard Preynat, die in Frankrijk beticht wordt van het misbruiken van meer dan zeventig jongeren, loopt nog steeds. De slachtoffers hebben zich verenigd in een brede groepering die alles in het werk stelt om tot een veroordeling te komen. Omdat de afgelopen jaren al meerdere schrijnende gevallen van seksueel misbruik naar buiten zijn gekomen, heeft de film niet meer de impact die hij in het verleden zou hebben gehad. Blijft staan dat het onderwerp niet vaak genoeg onder de aandacht gebracht kan worden.
De onmetelijke weidsheid van de Mongoolse steppe is het decor voor een minimalistisch verhaal in de film ÖNDÖG. Het lijk van een naakte vrouw wordt bewaakt door een achttienjarige politieagent. Omdat hij de gevaren van de steppe niet kent, wordt hij bijgestaan door een herderin, de enige bewoonster in de omtrek van honderd kilometer met een geweer. Als het nacht wordt en de alcohol rijkelijk vloeit bij het kampvuur weet de herderin de jonge politieagent te verleiden tot een hartstochtelijke vrijpartij. De volgende ochtend gaan ze ieder weer hun eigen weg. Weidse camerashots, lange rijders en personages die weinig woorden gebruiken, zorgen voor een narratief minimalisme dat je moet ondergaan om te kunnen waarderen.
Carrièrevrouw Lola
DER BODEN UNTER DEN FÜßEN van de Oostenrijkse regisseuse Marie Kreutzer gaat over carrièrevrouw Lola die de zorg heeft over haar suïcidale zuster Conny. Zo geordend als ze haar carrière plant, zo geordend wil ze ook de zorg voor haar zuster regelen. Maar een psychiatrische patiënt verzorgen, vereist andere bekwaamheden dan een carrière najagen in het werk. Lola komt steeds meer in de knel te zitten en raakt uiteindelijk overspannen. Dankzij de integere bedoelingen van de film en de nauwkeurig uitgediepte karakters kan de kijker zich volledig identificeren met de twee hoofdpersonages. Bovendien snijdt de film een actueel thema aan. Steeds meer jonge mensen raken op steeds jongere leeftijd overspannen door de hoge eisen waaraan ze in het werk en in de maatschappij moeten voldoen.
STEALING HORSES van de Noorse regisseur Hans Petter Moland is gebaseerd op de internationale bestseller van schrijver Per Petterson en vertelt het verhaal van de 67-jarige weduwnaar Trond (gespeeld door de bekende acteur Stellan Skarsgard) die terugkijkt op zijn jeugd en goede herinneringen koestert aan de zomervakantie uit 1948, toen hij vijftien jaar oud was. De film is doordrenkt van nostalgie en weemoed. Prachtige beelden van het Noorse en Zweedse landschap ondersteunen het verhaal dat soms iets te zwaar en iets te sentimenteel is.
GOD EXSIST, HIS NAME IS PETRUNYA is een film uit Macedonië waarin religieuze tradities op de hak worden genomen en de achtergestelde positie van vrouwen in een traditioneel ingestelde maatschappij aan de kaak wordt gesteld. Petrunya is de 31-jarige hoofdpersoon. Tijdens haar zoektocht naar werk stuit Petrunya op een processie. Na het uitspreken van de zegen gooit een priester vanaf een brug een kruis in het water. De traditie wil dat alleen mannen in het water duiken om het kruis op te vangen. Als Petrunya ook in het water springt en toevallig het kruis opduikt, zijn de rapen gaar. Dat is het begin van een aantal tragikomische ontwikkelingen, want een vrouw in bezit van het kruis kan natuurlijk niet. De maatschappijkritische elementen in de film tillen hem boven een gemiddeld niveau uit. Maar de humor wordt steeds flauwer, hetgeen uiteindelijk afbreuk doet aan het geheel.
Meest opzienbarende film
De meest opzienbarende film halverwege het festival is DER GOLDENE HANDSCHUH van Fatih Akin. Het op ware feiten gebaseerde verhaal gaat over seriemoordenaar Fritz Honka die in de jaren zeventig in Hamburg-St.Pauli actief is geweest. Akin schildert het portret van sociaal verwaarloosde en gewelddadige crimineel, die gedreven wordt door vrouwenhaat, seksuele frustraties en een hoge dosis sentimentaliteit. Centraal ontmoetingspunt is het café Der Goldene Handschuh op de Reeperbahn waar Honka zijn vrouwelijke slachtoffers oppikt en daarna thuis op drie hoog achter aan stukken zaagt.
De film moet het niet hebben van de inhoud maar vooral van de vorm. Met uiterste precisie weet Akin de sfeer van de jaren zeventig op de Reeperbahn te reconstrueren. Het groezelige café, de aan lager wal geraakte cafébezoekers die zich helemaal lam zuipen en de expliciete geweldsscènes maken een onuitwisbare indruk. En dat alles gedrenkt in een vette schlager-soundtrack. Na het zien van deze film zul je dagen geen zin meer hebben in seks, omdat sommige scènes ontzettend smerig en afstotend zijn. DER GOLDENE HANDSCHUH is een echte genrefilm. En in zijn genre, de ‘betere butcherfilm’, zal hij zeker hoog scoren. Maar ja, je moet wel van het genre houden.
11 februari 2019