Filmhuis van het Verleden | Deel 9: 2002
Leeft Sergei Bodrov nog?
door Axel F. Jomich
Het is 20 september 2002 en ik tuur door mijn verrekijker naar de filmcrew die in de Karmadon-vallei opnamen maakt voor de Russische film The Messenger. Na enige tijd zoeken en scherpstellen denk ik hem te zien: Sergei Bodrov. Hij groeide in eigen land uit tot een idool, maar zal niet lang meer van zijn populariteit kunnen genieten.
De avondschemering in de bergen van Noord-Ossetië treedt vroeg in. Kilometers verderop hoor ik een geluid dat op onweer lijkt. Ik zie hoe Bodrov zich energiek beweegt tussen tientallen jonge mannen en vrouwen die de filmset aan het verlaten zijn. Enkelen lopen naar hun auto’s. Een minibusje rijdt al weg.
Sergei Bodrov is pas dertig als hij gedreven werkt aan zijn tweede – en helaas ook laatste – film. Met The Messenger wilde hij een filosofisch-mystieke parabel maken over het leven van twee avontuurlijke vrienden, van wie hij er zelf een speelt. Zelfs van deze afstand meen ik het respect van zijn collega’s te zien.
Zijn ster was snel rijzende na zijn hoofdrol in de anti-oorlogsfilm Prisoner of the Mountains die zijn vader in 1996 had geregisseerd (en werd ingezonden voor de Oscars). Een jaar later brak junior echt door in Brother van Alexei Balabanov. In die film keert het personage Danila Bagrov terug van de Tsjetsjeense oorlog en vestigt zich in St. Petersburg, waar hij zijn broer moet zien te redden uit de greep van de Tsjetsjeense maffia.
Dat karakter, Danila, combineert de archetypes van de koele moordenaar en de romantische ridder die opkomt voor de goede burger. De met name jonge bevolking van het nieuwe Rusland viel er als een blok voor. Ze hadden een held nodig in de onrustige jaren negentig en dat werd de jonge, charismatische acteur. Bodrov maakte vervolgens een immens populaire talkshow op televisie, maar bleek films niet te kunnen missen. Hij ging ze zelf maken.
De beginnende duisternis hangt als een warme sluier over het noordelijke deel van de Kaukasus. De groene bergtoppen kleuren langzaam grijs. Staand achter mijn verrekijker ontwaar ik links en rechts kleine recreatiecentra. Daar vandaan vergapen bergbeklimmers en wandelaars zich aan de wonderschone natuur. Met name de vele gletsjers zijn hier populair.
Enkele vogels vliegen kwetterend door de vallei.
Ik schrik op van hevig gerommel in de verte.
Als tijdreiziger weet ik natuurlijk wat er aan de hand is. Dit is de lawine die meer dan honderd mensen fataal gaat worden. Toch word ik overvallen door de opwinding die je ervaart als de gewelddadige natuur zo tekeer gaat.
Maar ik voel ook schaamte. Daar was ik al bang voor. Ben ik nu geen ordinaire tijdreisramptoerist? Nee. Want door aanwezig te zijn op dit fatale moment kan ik misschien over een paar minuten duidelijkheid geven over een vraag die al decennia leeft in Rusland: leeft Sergei Bodrov misschien nog?
Het duurt even voordat ik met mijn verrekijker de plek des onheils heb gevonden. Bovenaan een besneeuwde berg zie ik een soort stofwolk. Ondertussen voel ik de grond onder mijn voeten trillen.
Niet lang erna glijdt een dikke, brede ijsstroom in volle vaart naar beneden.
(Later onderzoek wees uit dat een gigantische brok ijs losscheurde van deze berg, de Djimara. Het gevaarte stortte zich vervolgens op het bovenste deel van de Kolka-gletsjer die in stukken spleet en nu deze ongekende lawine heeft veroorzaakt. Complottheorieën op internet suggereren dat de Russische geheime dienst die gletsjer zou hebben opgeblazen, want Sergei Bodrov was veel populairder dan president Vladimir Poetin.)
Ik zwenk met mijn verrekijker naar de Karmadon-vallei waarin de filmcrew het dreigende gevaar heeft opgemerkt. Sommigen sprinten naar de auto’s en scheuren weg. Anderen proberen weg te rennen. Dieper in de vallei is een tunnel, misschien kunnen ze die nog bereiken? In de panikerende mêlee krijg ik Sergei Bodrov weer in het vizier. Hij sprint naar een van de laatste auto’s.
Snel zwenk ik mijn verrekijker terug naar boven en volg met bonkend hart de ijsstroom die verder aanzwelt met modder en rotsblokken. De snelheid van de lawine is veel hoger dan die van de auto’s. Onder een oorverdovend geraas zie ik hoe een paar honderd meter brede en tientallen meters diepe dodelijke drek de ene na de andere auto opslorpt.
Dan val ik neer op mijn knieën en ledig mijn maag (een Royale with Cheese). En als ik mijn verrekijker weer oppak, zie ik dat de lenzen per ongeluk zijn gebroken door een steen.
Met samengeknepen ogen zie ik dat het puin het diepste punt in de kloof heeft bereikt. Er is geen teken van leven.
Of toch? Daarginds lijkt het alsof iets zich tergend langzaam tegen een bergwand omhoog beweegt. Is het Sergei Bodrov, de onverschrokken held? Heeft hij weten te ontsnappen aan de dodelijke lawine? Zijn lichaam is immers nooit gevonden.
Ik sta te trillen als een rietje. Getuige zijn van zo’n ramp gaat niet in de koude kleren zitten. Ik hol naar mijn DeLorean en besluit om zo snel mogelijk een luchtig stukje cinema op te zoeken. Ik kijk nog een keer naar beneden. Het stipje op de bergwand is verdwenen.
Bronnen en tips:
Film: Prisoner of the Mountains (1996), Brother (1997)
Websites: https://www.youtube.com/watch?v=EQ7rLWGp_-c
https://www.theguardian.com/news/2002/oct/11/guardianobituaries.filmnews
https://www.nytimes.com/2002/09/24/world/rising-star-lost-in-russia-s-latest-disaster.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Kolka%E2%80%93Karmadon_rock_ice_slide
http://russia-ic.com/ppl_articles/in_depth/1433#.XjqCaWhKg2w