10 magische animatiefilms

Tien magische animatiefilms

Le-Tableau

De dertigste editie van het Holland Animatie Film Festival (HAFF) staat voor de deur. Een duik in de geschiedenis van de animatiefilm brengt tien films die de diversiteit van het genre tonen. Eén belangrijk aspect bij de keuze is dat animatie het medium trouw blijft, ofwel, de films moeten de fantasie leven inblazen (animeren) en liefst grenzen verkennen. Hier in willekeurige volgorde.

door Ralph Evers

1. – Sen to Chihiro no Kamikakushi (Spirited Away, 2001, Hayao Miyazaki)

Spirited Away ben je wel als kijker. Flabbergasted en ontroerd. Het hoogtepunt in Hayao Miyazaki’s oeuvre is een rijke film voor jong en oud, vol prachtige thematiek en een universele moraal. Dat vind ik mooi, dat je een verhaal vanuit je hart vertelt en daarin je waarden laat doorschemeren zonder ze op te leggen of te prediken. Het verhaal is zo speels dat het me nog altijd ontroert. Een jong meisje verdwaalt na de verhuizing naar een nieuwe plek in haar nieuwe buurt en komt in een magische wereld. Een soort Japanse versie van Alice in Wonderland, vol wonderlijke mensen en dieren en ondersteund met een prachtige soundtrack van Joe Hisaishi.

2. – Les Triplettes de Belleville (2003, Sylvain Chomet)

Als Fransen ergens goed in zijn is het wel in het scheppen van sfeer. Les Triplettes blinkt uit in een vergane nostalgische sfeer en is in de karikaturen onmiskenbaar Frans. De humor is subtiel en de film glijdt in een sublieme beeldenpracht voorbij, denkend aan de jaren ‘30 met hints uit de Belle Epoque. Tegen dit decor speelt het naïeve verhaal zich af. Een jongen wordt door zijn grootmoeder (madame Souza) opgevoed. Zij ontdekt dat hij een talent voor fietsen heeft. De Tour de France lonkt, maar helaas wordt de jongen gekidnapt door een paar mysterieuze mannen. Met haar hond en een trio dames (de Triplettes de Belleville) gaat Madame Souza op zoek naar haar kleinzoon.

3. – The Congress (2013, Ari Folman)

De vierde langspeelfilm van Ari Folman (Waltz with Bashir) kenmerkt zich door een filosofisch verhaal, dat in de animatie prachtig uitgewerkt wordt. De film speelt met het real life gegeven dat actrice Robin Wright door haar ouderdom minder grote rollen krijgt. Ze biedt hierin aan om haar te digitaliseren, zodat ze voor altijd jong en aantrekkelijk is. Het ingewikkelde verhaal leent zich voor meerdere interpretaties. De animaties zijn van adembenemende schoonheid. Verwijzingen naar de jaren ‘60 en ‘70 psychedelica en de Fleischer-broers sluiten aan bij de dystopische sfeer van dit verhaal, gebaseerd op een roman van Stanislaw Lem (o.a. Tarkovsky’s Solyaris).

4. – Neco z Alenky (1988, Jan Svankmajer)

De meester van het surrealisme en de stop-motion, de Tsjech Jan Svankmajer, vertelt het populaire Alice in Wonderland  in een maniëristische stijl. Gelardeerd met naargeestige horrorelementen verkent Svankmajer een psychologische variant van dit overbekende verhaal. Aldus verdwalen we in de krochten van de psyche die liever onbekend blijven. Neco z Alenky is een belangrijke inspiratiebron voor latere stop-motionfilms. Tim Burton’s Frankenweenie bijvoorbeeld stoelt sterk op het werk van Svankmajer.

5. – Le Tableau (2011, Jean-François Laguionie)

Een film die de remmen van het mogelijke losgooit en de ongekende fantasie die de animatie biedt ten volle benut is Le Tableau. De film speelt zich af in een maatschappij waar we drie kasten kennen, van hoge tot lage status: de Al-klaren (volledig getekend en ingekleurd), de Niafs (volledig getekend, onvolledig ingekleurd) en de Ruwlijners (schetsen). Om mysterieuze redenen is een schilder er niet aan toegekomen dit doek af te ronden. Wanneer een Al-klare verliefd wordt op een Niaf, gaat hij met Niafs en Ruwlijners op zoek naar de schilder en komen zo in de ene en andere nieuwe wereld terecht. Ondertussen is de film een metafoor voor discriminatie, uitsluiting en machtswellust.

6. – La Planète Sauvage (1973, René Laloux)

De jaren ‘70 in topvorm. Een sociaal bewogen tijdperk, wat zich ook in deze film laat zien. Op een verre planeet hebben reuzen de regie en proberen enkele mensen hiertegen in opstand te komen. Deze wordt met harde hand neergeslagen. Over metaforen gesproken. Iconisch is de soundtrack en de unieke tekenstijl.

7. – Wallace and Gromit: the Curse of the Were-Rabbit (2005, Jacob Sager Weinstein)

Kleinburgerlijk absurdisme, waarbij (zoals wel vaker in de cartoon en animatiewereld) het dier slimmer is dan de mens. Wanneer een dorp geteisterd wordt door een onalledaags konijn, worden Wallace en Gromit erop uitgestuurd om dit beest te vangen. Geen groente is meer veilig en over een paar dagen wordt er een grote groentebeurs georganiseerd, reden te meer om het konijn zo snel mogelijk te vangen.

8. – Die Abenteuer des Prinzen Achmed (1926, Lotte Reiniger)

Een oudje. Lotte Reiniger experimenteerde halverwege de jaren ‘20 van de vorige eeuw met silhouetten en collages, hetgeen leidde tot deze prachtige vertelling van Prins Achmed uit de verhalen van 1001 Nachten. Had ik er niet bij verteld dat deze film al zo oud is, dan zou je dat als kijker wellicht ook niet zo gauw ontdekken. De film is uniek en tijdloos, juist door z’n unieke karakter. Reiniger is zover ik weet, de enige animator die met silhouetten werkt en ze weet je fantasie daarbij ruimschoots te prikkelen. BFI is zo vriendelijk geweest een gerestaureerde versie op dvd uit te brengen.

9. – Baron Prásil (1962, Karel Zeman)

Karel Zeman maakt veelvuldig gebruik van fantasierijke decors, blue screens en stop-motion technieken, gecombineerd met belichtingstechnieken die vooral in de stille film gebruikt worden. De film lijkt een moderne Méliès waar een flinke dosis vaudeville aan toegevoegd is. Het geheel doet aan als een prachtig vormgegeven droomwereld, waarin elke nieuwe scène een eigen sfeer weergeeft passend in het geheel. De compleet absurde avonturen en situaties waarin de Baron Munchausen en zijn op de maan ontmoette compagnon Joey keer op keer terechtkomen heeft eveneens veel overeenstemming met de coherentie binnen een droom.

10. – Mary and Max (2009, Adam Elliot)

Met een soundtrack van de Penguin Café Orchestra om direct verliefd op te worden, vertelt Mary and Max het verhaal van twee misfits. Mary, een 8 jarig meisje, die opgroeit in een gestoord gezin in Melbourne en nieuwsgierig is naar de wonderlijke buitenwereld, en Max, een 44-jarige neurotische man met overgewicht in New York, beginnen een penvriendschap.

16 maart 2015

 

Alle leuke filmlijstjes