***
recensie Grand Central
Liefde en straling in de Ardèche
door Daniel Singelenberg
Grand Central is een aardige, warme film, die ondanks wat gebreken in het scenario, waarin óók de plot- en karakterontwikkeling wat aangrijpender hadden gekund, toch van begin tot eind blijft boeien door de uitstekende acteerprestaties.
Veel filmliefhebbers zullen nog een scherp beeld voor ogen hebben bij de indrukwekkende rol van Tahar Rahim (1981, Belfort, Frankrijk) als beginnend boefje in Jacques Audiart’s Un Prophète (2009), die in de gevangenis van Brécourt verstrikt raakt in het web van de Corsicaanse maffiabaas César Luciani.
Maar dat Tahar Rahim ook heel goed in staat is een dragende romantische rol te spelen bewijst hij overtuigend in het nucleaire liefdesdrama Grand Central van Rebecca Zlotowski (1980), die tot nu toe vooral als scenarioschrijfster haar sporen verdiende en als regisseuse in 2010 debuteerde met Belle Épine, een adolescentendrama waarin we een aantal dezelfde acteurs tegenkomen die in Grand Central spelen, zoals Léa Seydoux (La Vie d’Adèle) en Johan Libérau (Douches froides ).
Contractarbeider
Gary (Tahar Rahim) is werkloos en reist, na allerlei problemen thuis, naar het Franse Cruas in de Ardèche. Onderweg wordt zijn portefeuille gerold door Tscherno (Johan Libérau), met wie hij later bevriend raakt. Die wijst hem op de mogelijkheid er een baan te vinden, en via het arbeidsbureau kan hij als ongeschoold werker aan de gang in de plaatselijke kerncentrale. Het werk is niet zonder gevaar, en hij moet nauwkeurig bijhouden aan hoeveel doses straling hij maandelijks wordt blootgesteld. Als dat een bepaalde grens overstijgt, zal hij het werk weer moeten neerleggen.
Het is echter niet alleen werk dat hij in Cruas gevonden heeft, maar tevens een hele familie van collega’s in de nucleaire reactor, die hem liefderijk opnemen en onderdak bieden op een nabije camping. Daar raakt hij verliefd op Karole (Léa Seydoux), de vrouw van zijn vriend en collega Toni (Denis Menochet) die onvruchtbaar is en aanvankelijk onwetend van de verhouding lijkt te zijn. Tot de zwangerschap van zijn vrouw, als ongezocht product van haar buitenechtelijke relatie, tenslotte de emoties een hoge vlucht doen nemen.
Verstopte stralingsmeter
Uit angst bij ontslag vanwege het bereikte maximale stralingsniveau ook zijn huisvesting te verliezen, en daarmee tevens zijn geliefde Karola, besluit hij wanneer de grenswaarden bereikt zijn dit niet naar buiten te brengen maar in plaats daarvan zijn stralingsmeter op het werk te verstoppen. Langzaam maar zeker raakt hij hierdoor radioactief besmet.
De film trekt een parallel met het in gelijke mate besmet raken door de liefde voor Karole en daar even onontkoombaar aan overgeleverd te zijn. Zoals ook voortdurend de kille, technologische binnenruimtes van de nucleaire reactor geplaatst worden tegenover de prachtige, ongerepte natuurscènes van de Ardèche, waar zich aan de oever van een meer de geheime ontmoetingen van Gary en Karole grotendeels afspelen.
Invloed van Jean Renoir
Heel overtuigend en natuurlijk wordt de gemeenschap van arbeiders in de nucleaire reactor geschilderd, zowel op het werk als in hun vrije tijd, in de realistische traditie die verwijst naar de films van de grote Franse regisseur Jean Renoir (1894-1979), zoon van de impressionistische schilder Auguste Renoir (1841-1919) aan wiens idyllische landschapscènes de film soms lijkt te refereren.
En het is ook geen toeval, dat de hoofdpersoon luistert naar de naam Gary Manda, vernoemd naar het karakter Jo Manda in Casque d’Or (1952) van Jacques Becker (1906-1960). De naam van de bedrogen echtgenoot, Toni, is rechtstreeks afkomstig uit de gelijknamige film (1935) van Jean Renoir, óók handelend in een gemeenschap van immigrantenwerkers, en in feite de inleiding tot het latere neorealisme in de Italiaanse cinema, vooral teweeggebracht door zijn zeer begaafde leerling en vriend Luchino Visconti (1906-1976), die met zijn meesterwerk Ossessione (1943) de gehele filmgeschiedenis revolutioneerde.
Olivier Gourmet
Tenslotte moet vooral ook nog de gelauwerde Olivier Gourmet genoemd worden (Le Fils, La Promesse), die als de goedaardige Gilles de nieuwkomer Gary wegwijs maakt op zowel de camping als in de nucleaire fabriek, en in zijn natuurlijke interpretatie van het arbeidersbestaan rechtstreeks voortborduurt op zijn rollen uit de films van de gebroeders Dardenne.
Over de wenselijkheid van atoomenergie doet de film verder geen uitspraak, al kan Grand Central ook nauwelijks worden opgevat als een reclame ervoor.
24 november 2013