Film Fest Gent 2024 – Deel 1:
Openingsfilm: Small Things Like These
door Bert Potvliege
Film Fest Gent blaast dit jaar 51 kaarsjes uit. De jubileumeditie van vorig jaar was een feestelijke, met een uitstekende line-up. Toch begon elke cinefiel bij de bekendmaking van het programma met een even indrukwekkend arsenaal nieuwe toppers te watertanden, de dagen aftellend tot de Gentse binnenstad omgedoopt wordt tot haar jaarlijks filmfeest. De openingsavond van het festival is het startsignaal voor elke filmliefhebber om een diepe duik te nemen in wat cinema te bieden heeft anno 2024.
Het programmatieteam kweet zich uitstekend van haar taak en presenteert ook dit jaar films die de afgelopen maanden over de tongen gingen. Van de nu al beruchte fictiefilm over Donald Trump, The Apprentice, tot films die al maanden furore maken in het festivalcircuit, zoals Grand Tour van Miguel Gomes.
Gezond chauvinisme
Dat het festival graag talent van eigen bodem in de kijker zet (vooral bij de opening- of slotfilm) was de afgelopen jaren duidelijk. Een paar jaar geleden opende prijzenbeest Close van Lukas Dhont het festival, vorig jaar kregen we Holly van Fien Troch en het uitmuntende Here van Bas Devos. Dit jaar is de openingsfilm Small Things Like These van de Belg Tim Mielants, een film die de kwaliteit van het nationaal filmlandschap nogmaals bewijst. Benieuwd of slotfilm Waarom Wettelen, regiedebuut van Vlaamse auteur Dimitri Verhulst, dit ook zal doen.
De rode loper is altijd een gedoe, met een in het pak gehesen programmadirecteur Wim De Witte die een wereldrecord ‘handen schudden’ zet. Links en rechts staan journalisten van de televisie, radio en printmedia klaar om een acteur of regisseur te strikken voor een interview. De hostessen van het festival staan met een million dollar smile verspreid opgesteld. Een batterij fotografen – netjes achter een balie gehouden – vraagt aan de beroemdheden om eens hun kant op te kijken. Het aantal fotoflitsen is niet bij te houden. Een colonne wagens schuift aan richting de grootse rode loper op de trappen van de bioscoop. Het is een drukte van jewelste en tegelijkertijd een mierennest waarin het leuk wentelen is. De vele lachende gezichten getuigen ervan.
Er wordt gelukkig niet geroepen
Uiteraard was nationale trots Tim Mielants aanwezig, met in zijn zog zijn hele team, met daarbij de actrices uit de film: Zara Devlin, Eileen Walsh en Emily Watson (Punch-Drunk Love, Gosford Park). Het mooiste moment van de avond was toen je Watson, tijdens het gefotografeerd worden, kon horen zeggen hoe ze onder de indruk was van de fotografen: “They’re so polite. There’s no shouting.” Een wereldberoemde actrice met een decennialange loopbaan heeft ongetwijfeld al alles meegemaakt op filmfestivals wereldwijd.
Doordat het festival altijd halfweg oktober plaatsvindt, is er het ene jaar sprake van een fijne nazomer terwijl er op andere jaren enkel guur weer te beleven valt. Dit jaar kregen we bij de openingsavond druilerige herfstbuien over de stad. Je kan dat een domper vinden, maar het sloot wel mooi aan bij de teneur van de openingsfilm.
Small Things Like These
Kersverse Oscarwinnaar Cillian Murphy volgt het prijzenbeest Oppenheimer op met deze Small Things Like These. De film is een karakterstudie over een introverte man die op zijn eigen manier omgaat met het onrecht in zijn kleine dorp. Mielants regisseert Murphy naar opnieuw een uitstekende prestatie, in een oerdegelijke prent.
Hij is nog maar vierenveertig, maar Mielants heeft er al een aardige carrière opzitten. Hij blikte een aantal afleveringen van televisieserie Peaky Blinders in, wat verklaart waarom hij Murphy kon strikken voor zijn nieuwe prent. Met zijn langspeeldebuut De Patrick viel hij op. Opvolger Wil bleek een solide oorlogsfilm te zijn, waar intussen meer dan 10 miljoen mensen naar keken op Netflix. Met Small Things Like These, zijn eerste Engelstalige film, presenteert hij zijn derde langspeler.
De cineast bewijst opnieuw een vakman te zijn. Zijn resultaten zijn toegankelijk, volgen netjes de regels van de filmkunst en blinken uit in hun doeltreffend voorkomen. De publieksvriendelijkheid van zijn werk is de logica zelve. Was Wil een efficiënt tot leven geroepen genrefilm, dan is Small Things Like These dat voor de karakterstudie. Hoe de plot zich ontvouwt, volgt zijn eigen interne logica, terwijl de zin voor risico beperkt is en verrassingen uitblijven.
Kerkelijk onrecht
Murphy speelt kolenhandelaar Billy in een klein Iers arbeidersdorpje rond de Kerstperiode van 1985. Samen met vrouw en vijf dochters leidt hij een rustig bestaan. Dit wordt verstoord wanneer hij argwaan krijgt voor het plaatselijke klooster, onder leiding van zuster Mary (de heerlijke Emily Watson met helaas beperkte schermtijd). Tienermeisjes die op het foute pad terechtkwamen, worden hier nogal hardhandig aangepakt (The Magdalene Sisters van Peter Mullan behandelde hetzelfde waargebeurde onderwerp).
Zijn eigen moeilijkheden tijdens het opgroeien beletten Billy zich afzijdig te houden bij dit onrecht. De angst voor de Kerk en haar invloed was anno 1985 groot, dus de brave man is voorzichtig in zijn opkomen tegen de kloosterorde.
Een man in elkaar puzzelen
De film is een mooi voorbeeld van een puzzel: we krijgen een hoofdfiguur te zien die littekens meedraagt uit eigen jeugd, terwijl hij een onrecht onder ogen wil komen. Stukje bij beetje krijgt de kijker puzzelstukjes aangereikt en die mag deze lekker zelf in elkaar leggen. Het is als een narratief spelletje, dat vlotjes werkt. Elke scène levert zo een kleine bijdrage in het schetsen van Billy, opdat we zouden begrijpen waarom hij doet wat hij doet. Dat niet alle puzzelstukjes aangereikt worden, waardoor sommige vragen onbeantwoord blijven, siert de film. Zo toont Mielants een mooie terughoudendheid en weet hij wanneer zijn film te eindigen.
Visueel heeft Small Things Like These een rauwer voorkomen dan de nadrukkelijk geromantiseerde look van Wil. Dit Ierse drama schurkt bij vlagen dicht aan bij de cinema van Ken Loach, met een waarachtigheid in het schetsen van verpaupering in de arbeidersklasse van een kleine gemeenschap. Waar Loach vooral sociaal-realistische prenten draait met een politieke lading, houdt Mielants de aandacht stevig bij het schetsen van een gesloten man.
Tranen bij de kapper
Cillian Murphy is uitstekend in zijn rol als hardwerkende maar getroebleerde huisvader. Hij speelt de rol ingetogen, waardoor hij maar met mondjesmaat lost wat roert in hem. Daarom houdt hij vrijwel de hele film de ogen strak op de grond gericht. Wanneer die emoties toch eens aan de oppervlakte komen, dan komen ze hard binnen – zelfs al is het zoiets klein als een traan laten terwijl hij wacht op een knipbeurt bij de kapper. De droefenis die hij ontwaart in de ogen van een van de meisjes in het klooster belet hem uiteindelijk stilzwijgend aan de zijlijn te blijven staan.
De enkele steken die Mielants laat vallen, worden toegedekt door de geslaagde uitstraling van de film. Zo doet de authenticiteit van deze verbeelde wereld en de kwaliteit van het acteerspel je over het hoofd zien dat de ambient-score te nadrukkelijk benut wordt. De vele flashbacks naar de jonge Billy zijn ook een minpunt, waarbij Mielants die scènes nodig heeft om enkele van die puzzelstukken aan te reiken. Die momenten zijn bij de haren getrokken, te gekunsteld. De motivatie van Mielants om als Vlaming een Iers arbeidersdrama te willen verfilmen, blijft ook in het midden.
Films met zin voor risico, met experimenteerdrang, met een persoonlijke dimensie en met een esthetische poëzie zullen altijd meer fascineren dan de efficiënte en vrij toegankelijke cinema van Tim Mielants. Twijfel is geen motor van vooruitgang in de carrière van deze vakman. Hij weet wat hij kan en voert het kwalitatief uit. Soms is dat genoeg voor oerdegelijke cinema. Hij bewijst dit nogmaals met zijn geslaagde nieuwe film.
Kijk hier waar en wanneer deze film nog draait (mits niet uitverkocht).
10 oktober 2024
Deel 2: Veerkrachtig, maar kwetsbaar
Deel 3: Competitiefilms (1)
Deel 4: Competitiefilms (2)
Deel 5: Henry Fonda for President
Deel 6: Films over rouw