Paul Verhoeven op papier
door Alfred Bos
In 1991 schreef Rob van Scheers een ‘eenvoudig briefje’ aan Paul Verhoeven. Vijfentwintig jaar later ligt de derde, herziene en aangevulde editie van zijn vuistdikke Verhoeven-biografie in de winkel.
Paul Verhoeven is een bètaman in een alfawereld, meent Rob van Scheers. Hij pakt de nieuwe editie van zijn biografie over Hollands meest vermaarde cineast van de stapel in de boekhandel en drukt die in mijn handen. Paul Verhoeven, een filmersleven is een kloek boek: dik 600 pagina’s levensverhaal, plus 30 pagina’s filmografie, bibliografie en index. Zijn levenswerk?, vraag ik Van Scheers. Nee, zijn oeuvre is een boom en dit is de stam. Het dozijn overige boeken van de man die voor Elsevier en De Volkskrant over film, muziek en cultuur schrijft, zijn de takken.
Paul Verhoeven, een filmersleven is de derde editie van zijn Verhoeven-biografie. De eerste verscheen in 1996 bij Erven J. Bijleveld. Die kwam als Paul Verhoeven: The Biography in vertaling uit bij de gerenommeerde Londense uitgeverij Faber & Faber. Na Verhoevens terugkeer uit Hollywood en zijn Nederlandse ‘comeback’ film Zwartboek kwam in 2008 via Meulenhoff een aangevulde editie. Deze derde versie, die loopt tot de triomfantelijke ontvangst van Elle tijdens het Cannes filmfestival van mei 2016, verschijnt via Podium. De biografie is in die twintig jaar uitgegroeid tot een baksteen van een boek.
Jongensboek
Paul Verhoeven op papier is net zo’n roetsjbaan als Paul Verhoeven in de bioscoop; of Paul Verhoeven op de filmset, als we het boek van Van Scheers mogen geloven. De ondertitel is veelzeggend: we leren veel over de man en diens werkwijze, waarom zijn films zijn zoals ze zijn—satire en spirituele vragen vermomd als actiefilms of psychologische thrillers. Het boek geeft veel, heel veel informatie over achtergronden en productieproces van de films. De auteur sprak met zo’n honderd direct betrokkenen; acteurs, producenten, scenaristen, auteurs (Wolkers, Reve), cameramensen, technici. En Verhoeven zelf, uiteraard.
Verhoeven privé blijft nagenoeg buiten beeld, al wordt tussen de regels wel duidelijk hoe belangrijk zijn echtgenote Martine voor hem is. Ze gidste hem in 1967 door een moment van psychose, toen onder extreme stress zijn geest leek te desintegreren. Van Scheers ziet daarin de bron van Verhoevens rauw-realistische aanpak als regisseur. Hij heeft die onverbloemde kijk op de werkelijkheid nodig als tegenwicht voor de hang naar het hogere.
Verhoeven is een afgestudeerd fysicus die als tiener door film werd gegrepen en besloot om zijn leven aan film te wijden, toen Nederland nauwelijks een filmcultuur kende en het beroep van filmregisseur hier niet bestond. Het is een verhaal van noodzaak en persoonlijke moed. Verhoeven was de troepen vaak ver vooruit. Dit is het verslag van zijn veldtocht. Paul Verhoeven, een filmersleven leest als – hoe kan het anders? – een jongensboek. In blessuretijd scoort hij de winnende goal.
Paul Verhoeven, een filmersleven (Podium) – met een voorwoord van Martin Koolhoven – 652 pagina’s, € 20,=
Binnenkort op InDeBioscoop een uitgebreid interview met Rob van Scheers over zijn Verhoeven-biografie.
6 februari 2017