Ondertussen, op de redactie:

Filmdeuntjes

COR:

Op deze warme zomermiddag keek ik de Spaanse film El abuelo (1998), een al even loom, maar boeiend drama. Ik hoorde steeds dat deuntje. Gevoelig, ontroerend, meeslepend, meditatief, beheerst…. wat jij wil. Hè, waar ken ik dat toch van?! Ja, die muziek is van Erik Satie. Het stuk heet Gymnopédie. Dan maar even opgezocht in welke films je datzelfde themaatje hoort: Le feu follet, My Dinner with Andre, The Royal Tenenbaums. Dat zijn ook geen verkeerde films. De regisseurs zullen er wel een bedoeling mee hebben gehad ;-)

Muzikale themaatjes, ik ben er slecht in. Tja, Jaws, Psycho, Star Wars en nog een paar honderd anderen, lukt me nog wel. Maar ik kan in een onbewaakt moment zomaar de deuntjes van Ámelie en Intouchables omdraaien. Soms lijken filmdeuntjes op elkaar. Ik herinner me de door velen bewierookte filmcomponist Hans Zimmer. In een vloek en een zucht arrangeerde hij in 1993 het thema van Badlands voor zijn soundtrack van True Romance (niet zonder toeval ook een misdaaddrama waarin een verliefd stel op de vlucht is). Zimmer veranderde de titel simpelweg in You’re So Cool en liet er schaamteloos zijn naam onder zetten. Het (oorspronkelijke) thema wordt toegeschreven aan de Duitse componist Carl Orff (maar die had het ook weer van iemand anders).

Enfin, kunnen jullie (al dan niet met de voetjes in een emmer koud water) je licht laten schijnen over dat soort filmdeuntjes?

 

TIM:

Het zijn er wel de dagen voor, lome films en lome deuntjes. Zelf keek ik vanochtend naar The Seven Year Itch (reden: Andrew Dominik komt met zijn mega-Monroeproject Blonde), waarin de tweede Piano Concerto van Rachmaninoff een prominente plaats inneemt. Het zijn ankerpunten, die muziekstukken, alhoewel ze, zoals je beschrijft, maar al te vaak worden gereduceerd tot samples. Gebruikt en hergebruikt. Al moet ik toegeven dat ik het dan juist vaak interessant vind om uit te pluizen waar een muzikaal thema vandaan komt. Het thema uit Badlands is een goed voorbeeld; geript door Zimmer, inderdaad, maar dat moet je dus wel weten, want anders kijk je naar True Romance en denk je (wellicht) “wat een origineel deuntje”.

Mijn mening dan. Ik luister nog wel eens naar de muziek van elektronica-artiesten als DJ Shadow en Burial, wiens werk volzit met samples. Ze nemen bestaande thema’s en erkennen dat ze dat doen (sterker nog, het is een handelsmerk), maar cruciaal is dat ze het bestaande gebruiken om met iets nieuws op de proppen te komen. Het is het verschil tussen ongegeneerd ‘stelen’ (Zimmers actie voor True Romance vind ik ordinair, vooral omdat hij nauwelijks iets met het origineel heeft gedaan en zijn inspiratiebron niet erkent) en profiteren van het gegeven dat iedere artiest in de voetsporen van talloze voorgangers treedt.

Zonder vormen van repetitie of hergebruik gaat een componist immers ook moeite hebben om ‘herkenbaar’ te worden. Dat is niet erg, maar vernieuw jezelf, vind jezelf telkens opnieuw uit. Een goed voorbeeld is wat mij betreft Max Richter, die al talloze malen met bestaande (klassieke) composities heeft gewerkt maar me toch regelmatig weer weet te raken.

Zomerse groet!

 

BOB:

Leuk onderwerp, lome deuntjes.

Sommige muzikanten zijn erg dienstbaar. Té dienstbaar. Ze schakelen als het ware hun muzikale talent uit om iets te maken wat gewenst is.

Voor hun filmscores moeten ze ook omgaan met de muzikale smaak van mensen die zelf geen muzikanten zijn, maar wel iets in hun hoofd hebben. ‘Het moet ongeveer zo klinken…’ En dan maken ze dat maar, ook al kopiëren ze zichzelf daarmee. Of soms anderen.

Nino Rota, bekend van de Fellini-films, is ook zo’n geval. Enorm getalenteerd, virtuoos als hij de ruimte kreeg, maar soms ook (omdat Fellini het wilde) een zich herhalende deuntjesmaker.

Aardig wat jaartjes terug heb ik wat experts (journalisten en muzikanten) over zijn muziek geïnterviewd. Een paar zinnetjes uit dat stuk:

De muziek is dienstbaar aan de sfeer van de film, maar is er niet één mee.

Hij staat bekend om zijn samenwerking met Federico Fellini, al was zijn beste muziek voor alle andere films dan voor Fellini.

De scores bij Fellini-films zijn dus van Fellini, niet van de componist.

Wat ik persoonlijk mis in zijn muziek is net dat beetje extra virtuositeit zoals bijvoorbeeld zijn collega Ennio Morricone dat wel had.

Aardig om dat stukje hier weer even onder de aandacht te brengen, denk ik:
https://www.moviegids.be/index.cfm?id=94608.

Filmscores is een onderwerp waar je niet over uitgeschreven raakt, want iedereen inspireert elkaar wel ergens. Denk aan de James Bond-tune die zo vaak een inspiratiebron was bij spionagefilms (Monty Norman, de componist, overleed trouwens een maand geleden).

Over herhaling gesproken, was dat nou Le mépris waarbij het thema om de haverklap klinkt en dan plots wordt afgesneden? Dupieux deed ook zoiets in Deerskin met de fraaie track The Long Wait (1969). En grappig: die kwam weer van een score van een serie uit de jaren zestig: Hawaii Five-O. (Dupieux maakt veel van zijn filmscores zelf, dus daar kun je moeilijk over klagen.)

Etc. etc. etc.

Fijne dag & smelt niet!

 

COR:

Het mooiste is natuurlijk als de muziek je tijdens de opening al direct bij de strot grijpt, door de ware symbiose van beeld, geluid en ritme, zoals in 2001: A Space Odyssey. Je kunt nauwelijks wachten op het vervolg…

 

RALPH:

Mijn bijdrage is kort, want er zijn reeds prachtige voorbeelden ontsloten.

Ik moest bij het lezen van het tot dusver geschrevene denken aan de grote meesters en hoe zij met muziek omgaan.

Kubrick met zijn gebruik van bekende klassieke thema’s en de gevestigde, elitaire jazz tegenover Tarkovsky die weliswaar met Bach en Pergolesi aankomt, maar net zo gemakkelijk een belangrijke rol weglegt voor de meer avantgardistische ambient van Artemyev. Dat klassiek, dat gewichtige, verhevene wellicht, past wel bij Kubrick, die zich mogelijk ook boven de gemiddelde filmmaker waande. Hoewel goed gebruikt en passend in zijn film(taal) heeft het ook iets stiekem narcistisch. Waar het waterige en modderige, introvertere van Tarkovsky terugkomt in enkele geniale soundscapes van Artemyev in Stalker.

En de soundtrack die me omverblies in een film die me reeds omvergeblazen had, was het tweede stuk in Tarrs Werckmeister Harmóniák. Dat is zo’n film waar alles samenkomt. In een latere kijkbeurt viel me op dat ook het ritme waarop voetstappen en voorwerpen klinken, ja zelfs de wind, een muzikale cadans en maat heeft. Sommige talen kunnen dat ook hebben, zoals het Mandarijn in Yimou Zhangs Hero.

Inmiddels afgekoelde, doch klamme groeten. 

 

19 augustus 2022

 

Meer ‘Ondertussen, op de redactie’