***
recensie Forget Me Not
Alleen gevoel blijft over
door Karina Meerman
Liefdevolle documentaire zonder vals sentiment van een zoon die een periode uit het leven van zijn dementerende moeder vastlegt.
Gretel, de 73-jarige moeder van filmmaker David Sieveking, lijdt aan de ziekte van Alzheimer. In de Duitse documentaire Forget Me Not (Vergiss mein nicht) schetst David een beeld van zijn moeder en kijken we mee naar de impact van haar aftakeling op de naaste familie. Het verlies van haar persoonlijkheid is voor David reden om meer te weten te komen over het politiek roerige verleden van zijn moeder en haar open huwelijk met zijn vader Malte. Beelden van nu worden afgewisseld met anekdotes uit het verleden.
Identiteit en intelligentie verdwijnen langzaam
Alzheimer is een wrede ziekte, die de persoon in leven laat maar zijn identiteit en intelligentie langzaamaan wegneemt. In een later stadium is de patiënt zich hier zelf niet meer van bewust, maar dementie trekt tot het einde een zware wissel op de omgeving. Gretel is gereduceerd tot een lieve, kinderlijke vrouw, wier motoriek begint te haperen. Een groot verschil met de vurige politiek activiste die zij in de jaren zestig was. Ze vergeet hoe de dingen heten, wie de mensen zijn en waar ze eigenlijk is. Aan het begin van de documentaire herkent ze Malte meestal als haar echtgenoot. Wanneer hij op vakantie gaat en David zijn taken overneemt, verwart ze al snel haar zoon met haar man.
Iedereen die de ziekte van dichtbij heeft meegemaakt vindt ergens herkenning in deze film. De liefde van echtgenoot en kinderen die Gretel proberen te prikkelen om iets te ondernemen, het veelvuldig herhalen van vragen en antwoorden. Het soebatten en uitleggen. Het onbeholpen reageren op onbegrijpelijk commentaar. De intense vermoeidheid van het dagelijks zorgen voor deze lieve vrouw, die in weinig meer lijkt op de vrouw en moeder die ze veertig jaar lang kenden.
Niet bitter, maar gelaten
Toch is Forget Me Not geen tranentrekker. Dit komt deels door de rustige vertelstem van David, en wellicht meer door de houding van de intellectuele familie. Geen openlijke wanhoop, geen woede, maar berusting en zoeken naar oplossingen met groot geduld. Vader was een hoogleraar wiskunde, die zijn pensioen heel anders gedacht had in te vullen dan voor zijn dementerende vrouw te zorgen. Toch lijkt hij niet bitter, eerder gelaten.
Binnen het huwelijk van Malte en Gretel was ruimte voor affaires en de kinderen kregen een antiautoritaire opvoeding. Het was voor hen makkelijker te praten over wiskunde en politiek dan over liefde en emotie. Alzheimer brengt daar verandering in. Bij Gretel brokkelen alle intellectuele vaardigheden af, waardoor alleen gevoel overblijft. Malte leest haar dagboeken en leert hoe Gretel zich eigenlijk heeft gevoeld bij zijn affaires. De zachtheid en kwetsbaarheid die ontbrak in hun leven samen, is nu alles wat ze hebben. En dat is misschien wel het treurigste in dit verhaal.
17 september 2013