Toronto International Film Festival 2017: Deel 2 (slot)
Heerlijke mix van grote commerciële films en kleinere arthouse pareltjes
door Bert Goessen
Het Toronto International Film Festival 2017 is afgelopen zondag afgesloten met de toekenning van de Grolsch People’s Choice Award, de publieksprijs, aan Three Billbords Outside Ebbing, Missouri van de Engelse regisseur Martin McDonagh. Een terechte winnaar.
In mijn vorig verslag heb ik over deze film al uitgebreid de loftrompet gestoken. Meestal betekent het winnen van de publieksprijs in Toronto dat de film ook bij de Oscaruitreiking (begin maart 2018) hoge ogen gaat gooien en vaak zelfs als winnaar uit de bus komt. Vorig jaar was dat het geval met LA LA LAND. De twee zogenaamde ‘runners-up’ waren CALL ME BY YOUR NAME, een film van Luca Guardagnino die in Cannes al te zien was en I, TONYA van Craig Gillespie.
Omstreden kunstschaatster
I, TONYA gaat over het leven van Tonya Harding, de Amerikaanse kunstschaatsster die in de jaren ‘90 furore maakte. Niet alleen met haar formidabele schaatstechniek, maar ook en vooral met haar agressieve gedrag buiten de schaatsbaan. De film begint met de introductie van de moeder van Tonya. Een vrouw die recht door zee gaat, geen medelijden kent met haar dochter en het onderste uit de kan wil halen van haar schaatscarrière. Moeder en dochter leven gescheiden van de vader.
De ‘redneck’ opvoeding van Tonya bepaalt de rest van haar leven. Ze schelt de jury uit als ze na een kür niet genoeg hoge punten krijgt, maakt ruzie met haar teamgenoten en krijgt een vriendje die haar regelmatig in elkaar slaat. Eigenlijk een doodtriest verhaal. Maar regisseur Craig Gillespie weet er een dolle, satirische komedie van te maken.
De personages worden op zodanige wijze neergezet dat je als toeschouwer uiteindelijk alleen maar medelijden met hun exorbitant gedrag kunt hebben. De film is uiterst vakkundig gemonteerd, het tempo is hoog en het drama meelijwekkend. Een film die ook zeker hoge ogen gaat gooien bij de komende Oscarnominaties.
De prijs voor beste documentaire ging naar de prachtige film VISAGES, VILLAGES van de 89-jarige Franse regisseuse Agnes Varda en kunstenaar JR. Ook deze film was al eerder in Cannes buiten competitie te zien. Het IDFA zal de film in november in Nederland groots presenteren en begin december draait hij in de Nederlandse bioscopen.
Clooney en Del Toro
Twee grote films die hier zeker niet onvermeld mogen blijven zijn: SUBURBICON en THE SHAPE OF WATER. George Clooney’s SUBURBICON speelt zich af in een fictieve jaren ‘50 droomwijk waar alles volgens blanke maatstaven is georganiseerd. Als het eerste zwarte gezin in de wijk komt wonen ontstaan er spanningen die uitmonden in racistische rellen. Het maatschappijkritische verhaal wordt vergezeld van een zeer gewelddadig verhaal over een blank gezin dat een levensverzekeringsmaatschappij wil oplichten. Daardoor wordt de film een mengeling van horror en sociaal drama. Het blijft een vreemde combinatie: horror gesitueerd in een sociale context. Desondanks valt er genoeg te genieten. De dialogen zijn puntig, de humor is aanstekelijk en het acteerwerk van Matt Damon en Julianne Moore zoals gewoonlijk ‘outstanding’. Dat de Coen Brothers de hand hebben gehad in het scenario valt niet te onderschatten. Zonder hun inbreng zou SUBURBICON zeker minder krachtig zijn geweest.
Guillermo del Toro’s fantasy-sprookje THE SHAPE OF WATER werd in Venetië al bekroond met de Gouden Leeuw. Sally Hawkins speelt de rol van het zorgzame meisje dat niet kan praten en verliefd wordt op een watermonster. Ze bevrijdt het monster uit de fabriek waar het gecreëerd is. Ze verzorgt hem thuis in de badkuip en samen springen ze op het einde van het verhaal in de zee. De inhoud van de film is eigenlijk minder belangrijk dan de vorm. De Mexicaan Del Toro heeft zich volledig kunnen uitleven in de art direction. De film deed mij een beetje denken aan het werk van de Franse cineast Jean-Pierre Jeunet. Een kruising tussen AMELIE POULAIN en MICMACS. Alleen zijn de effecten natuurlijk iets spectaculairder, omdat het hier een Hollywood- productie met een Hollywood-budget betreft.
Veel verrassende arthouse
Naast de grote commerciële films zijn er in Toronto gelukkig nog verrassende, kleine art-house films te bewonderen. Zoals SWEET COUNTRY van de Australische regisseur Warwick Thornton. De film speelt zich af in 1929 in het noorden van Australië. De Aboriginal Sam Kelly woont met zijn gezin in redelijke harmonie op het land van dominee Fred Smith. Totdat oorlogsveteraan Harry March komt opdagen. Hij kleineert Sam zodanig dat hij uit zelfverdediging een moord begaat. Sam en zijn vrouw Lizzie slaan op de vlucht, achterna gezeten door sergeant Fletcher en Aboriginalspeurder Archie. SWEET COUNTRY is een rauwe film met puntige dialogen, indrukwekkende beelden en boeiende personages. De hitte, de rode aarde, de stof en de woestijn van zout zijn karakteristieke elementen in een film over kolonialisme, macht en uitbuiting.
LOS VERDOS DEL OLVIDO van de Iraanse regisseur Alireza Kathami is in Chili opgenomen. Het is een magisch-realistisch verhaal over een oude man die op een kerkhof annex mortuarium werkt. Samen met zijn blinde vriend heeft hij in de loop der jaren bijna 1000 lijken begraven. Elke vierde zondag van de maand komt er een vrouw langs wier dochter is gestorven. Als het kerkhof door de regering op brute wijze wordt opgeheven blijft er een lijk achter dat niet wordt opgeruimd. Met behulp van vervalste papieren uit het gigantische archief in de kelders van het kerkhof krijgt hij het lijk gelegaliseerd als zijnde zijn dochter. Tussendoor komen er walvissen voorbij die als de stem van de zee mogen worden beschouwd. Het excentrieke hoofdpersonage, de prachtige locatie en het magisch-realistisch verhaal maken de film tot een bijzondere ervaring. Geen inkoppertje, maar een film die tot nadenken stemt.
Papieren vliegers
BLACK KITE is een sympathieke Afghaanse film van Tarique Qayumi. Een man belandt in de gevangenis omdat zijn hele huis vol ligt met papieren vliegers. Een doodzonde onder het bewind van de Taliban. De vlieger staat symbool voor totale vrijheid. Aan zijn medegevangene vertelt hij al terugkijkend zijn levensgeschiedenis. En daarin speelt de vlieger een centrale rol. De film is een geschiedenisles over de evolutie van Afghanistan van een welvarend koninkrijk naar een straatarme schurkenstaat.
DISAPPEARANCE is een Iraanse film van Ali Asagei over het meisje Sara dat blijft bloeden nadat ze ontmaagd is door haar vriend. Ze gaan samen op zoek naar een ziekenhuis waar ze haar kunnen helpen. Dat levert de nodige problemen op, omdat ze niet officieel zijn getrouwd en geen ID kunnen laten zien. Via vrienden proberen ze toch een arts te vinden die hen kan helpen. Dat lukt uiteindelijk tegen betaling van heel veel geld. Als ze op weg naar huis zonder benzine komen te staan verdwijnt Sara in het niets. Een degelijke conventionele Iraanse film. Het naturelle verhaal wordt zonder opsmuk verteld. De jonge acteurs spelen allen op behoorlijk niveau.
En tenslotte de aanstekelijke film SERGIO & SERGEI van Ernesto Daramas Serrano uit Cuba. Hij maakte een innemende film over de situatie in Cuba ten tijde van de omwenteling in Rusland eind jaren ‘80. De Cubaan Sergio is fervent radio-amateur met verouderde apparatuur. Hij wordt voortdurend in de gaten gehouden door de autoriteiten. Van een Amerikaanse radio-amateur krijgt hij nieuwe moderne apparatuur. Dan komt hij in contact met de Russische astronaut Sergei die in de ruimte rond vliegt. Omdat Sergio in Moskou marxistische filosofie heeft gestudeerd kunnen ze zelfs in het Russisch met elkaar praten. De situatie wordt in Cuba steeds slechter, omdat de Russische steun is weggevallen. Sergio wil niet dat zijn dochter Marianne in armoede opgroeit, maar heeft weinig andere keus. Sergei weet niet of hij wel naar de aarde kan terugkeren, omdat het geld in Rusland op is. Hilarisch en absurd stelt de film de vraag of wij niet allen het slachtoffer van een grote, kolossale grap zijn.
Bedreiging
Toronto 2017 zit er op. Het blijft een fijn filmfestival met een heerlijke mix van grote commerciële films en kleinere art-house pareltjes. De enige bedreiging voor de kwaliteit van het festival komt eigenlijk van de grote streamingdiensten als Netflix en Amazon. Zij produceren steeds meer films die naderhand geen bioscooprelease meer krijgen. Ook Cannes, Venetië en Berlijn krijgen daar steeds meer mee te kampen. In de komende jaren zal deze ontwikkeling zich verder uitkristalliseren. Vooralsnog weet niemand hoe dit gaat aflopen.
18 september 2017