Filmfestival Toronto 2019 – Deel 2 (slot)
Joker komt binnen als een mokerslag
door Bert Goessen
Met de toekenning van de Publieksprijs – The Grolsch People’s Choice Award – aan de film Jojo Rabbit van regisseur Taika Waititi is het Toronto International Film Festival 2019 afgesloten.
In het verleden is het winnen van de publieksprijs in Toronto vaak een goede graadmeter geweest om later de Oscar voor beste film in de wacht te slepen. Zo werden in de afgelopen jaren films als GREEN BOOK, LA LA LAND en MOONLIGHT eerst in Toronto bekroond alvorens de Oscar te winnen.
Oorlogssatire
Of dat dit jaar met JOJO RABBIT ook het geval zal zijn, is nog even afwachten. De film, met onder anderen Sam Rockwell, Scarlett Johansson, Rebel Wilson, Thomas McKenzie en nieuwkomer Roman Griffin Davis in de hoofdrollen, is een gedurfde, ontroerende en komische satire over Jojo Betzler, een Duitse jongen die in de Tweede Wereldoorlog een joods meisje ontdekt dat zich in zijn huis heeft verstopt. Sociaal onhandig, maar als trots lid van de Hitler-jeugd, brengt Jojo veel tijd door met zijn denkbeeldige vriend Adolf (gespeeld door regisseur Waititi), een knuffelige, energieke, pep-pratende versie van de Führer. Jojo is woedend als hij ontdekt dat zijn moeder (Scarlett Johansson) voor het verzet heeft gewerkt en het joodse volk, dat hij geleerd heeft te moeten te haten, beschermt. Omdat Duitsland op instorten staat, heeft hij de keuze om vast te houden aan zijn hatelijke overtuigingen of zijn menselijkheid te tonen. Liefhebbers van de Monty Python- en Mel Brooks-humor zullen zich zeker met deze film vermaken die vanaf 9 januari in de Nederlandse bioscopen te zien zal zijn.
Joker
Een film die binnenkomt als een mokerslag is JOKER van Todd Philips. Dezelfde ervaring had ik in 1976 met de film TAXI DRIVER. JOKER vertoont op veel fronten gelijkenis met deze film. Zoals Robert de Niro in zijn rol als dolgedraaide Travis tekeer ging in TAXI DRIVER, gaat Joaquin Phoenix als dolgedraaide clown tekeer in JOKER. De setting is Gotham City in 1981, geïnspireerd op het New York van die tijd. Arthur Fleck verdient zijn kost als clown voor kinderen en toeristen. Hij wordt ontslagen omdat hij een wapen bij zich heeft. Met dat wapen en nog geschminkt als clown vermoordt hij drie jonge gasten die hem in de metro in elkaar slaan. Dat is het begin van een helletocht waarin Arthur als Joker afrekent met alle mensen die hem op een of andere manier hebben teleurgesteld in het leven. Phoenix excelleert in zijn rol als Joker. Hij is vrijwel 120 minuten in beeld en draagt de film naar een uitzonderlijk niveau. De art-direction waarin een beeld wordt geschapen van het New York uit de jaren 80 met zijn groezelige straten, neonverlichting en muren vol graffiti ziet er adembenemend uit. Als je JOKER gezien hebt, zal hij tot in lengte van dagen in je geheugen gegrift blijven.
The Two Popes
Iets minder verrassend is de Netflix-productie THE TWO POPES van de Braziliaanse regisseur Fernando Meirelles. Een milde satire over paus Ratzinger, gespeeld door Anthony Hopkins en de Argentijnse kardinaal Bergoglio, gespeeld door Jonathan Pryce die elkaar in het Vaticaan ontmoeten voor een goed gesprek over de stand van zaken ten aanzien van de katholieke kerk. Met lichte spot en ironie brengt Meirelles een aantal mistoestanden in de kerk voor het voetlicht. De indrukwekkende enscenering en het excellente acteerwerk van de twee hoofdrolspelers geven de film extra cachet. Maar dat is niet voldoende om van een geslaagd meesterwerk te kunnen spreken. Veeleer een sympathieke poging om het kerkelijke gezag te parodiëren.
The Perfect Candidate
Ietwat teleurstellend is ook de nieuwe film van Haifaa Al-Mansour, de uit Saudi-Arabië afkomstige regisseuse die in 2012 furore maakte met haar film WADJDA. In THE PERFECT CANDIDATE werkt Maryam als arts in een ziekenhuis in een kleine stad. Sommige mannen willen zich niet door haar laten behandelen omdat ze vrouw is. Maryam heeft een muzikale vader die zijn drie dochters steunt. Maar als hij op tournee gaat, kan Maryam haar paspoort niet vernieuwen (tot voor kort mochten Saudische vrouwen niet reizen zonder de toestemming van een mannelijke voogd) en mist ze een conferentie in het buitenland. Maryam raakt steeds gefrustreerder door de manier waarop vrouwen belemmerd worden. Ze is ervan overtuigd dat het tijd is om het heft in eigen handen te nemen: ze gaat zich kandidaat stellen voor de gemeenteraad.
Wat volgt is een drama, waarin Maryam, met de hulp van haar zusters, de stemmen probeert te winnen van de mannen die denken dat ze niet thuishoort in een publieke functie. Wat een vlammende aanklacht tegen de ondergeschikte rol van de vrouw in de Saudische maatschappij had kunnen zijn, is slechts een lichte poging de positie van de vrouw ter discussie te stellen. De film is iets te braaf zowel in aanzet als in uitwerking. Maar als uitgangspunt voor een discussie over de positie van de vrouw is hij zeker waardevol.
Gelukkig zijn er in Toronto ook elk jaar weer kleine, nieuw ontdekkingen te signaleren. Ik wil er hier drie vermelden die later hopelijk ook in Nederland zullen worden uitgebracht.
Sing Me a Song
Te beginnen met SING ME A SONG van Thomas Balmes. Een lieve, sympathieke docu-speelfilm over de 17-jarige monnik Peyangki in Bhutan. Het eerste deel van de film geeft een kleurrijk beeld van de dagelijkse leefomstandigheden van de 7-jarige Peyangki, die dan nog geen monnik is. De huizen hebben nog geen elektriciteit, de wegen zijn onverhard en van internet hebben ze nog nooit gehoord. Met de komst van elektra tien jaar later verandert het leven van de jonge monniken drastisch. Via het internet krijgen ze toegang tot de hele wereld. Maar via de digitale wereld komt niet alleen al het goede de dorpsgemeenschap binnen. Helaas kent de open poort naar de omringende wereld ook negatieve kanten. Veel couleur locale gecombineerd met de dramatische invloed van moderne communicatiemiddelen.
Las Buenas Intenciones
LAS BUENAS INTENCIONES van Ana Garcia Blaya uit Argentinië is een liefdevolle debuutfilm over de relatie van twee gescheiden ouders met hun drie jonge kinderen. De overbezorgde moeder wil met haar nieuwe vriend van Buenos Aires naar Paraguay verhuizen. De losbandige hippievader, die een eigen platenzaak heeft en ontzettend veel van muziek houdt, heeft het daar vreselijk moeilijk mee. Net zoals zijn oudste dochter. De film is gebaseerd op eigen ervaringen van de jonge cineaste. Haar vader is vijf jaar geleden overleden en ook hij hield enorm van muziek. Hij had zelfs een eigen band en sommige van zijn composities zitten in de film. Door de indringende muziekscore, het gebruik van 8mm-filmpjes en het innemende spel van met name de kinderen is het een frisse, hartverwarmende en originele film geworden.
Son-Mother
Tenslotte SON-MOTHER, een Iraanse film van Mahnaz Mohammadi. Omdat de economische sancties tegen Iran steeds strenger worden, zijn het de armlastigsten die er het meest onder lijden. De weduwe Leila, die in een fabriek werkt, probeert zo goed en zo kwaad als het kan voor haar baby en haar 12-jarige zoon Amir te zorgen. Een oplossing voor haar financiële problemen komt in de vorm van een huwelijksaanzoek van de buschauffeur Kazem. Omdat Kazem een jonge dochter heeft in de leeftijd van Amir bepalen traditie en fatsoen dat Amir het huis van de familie niet kan delen. Amir wordt naar een internaat gestuurd, maar wordt daar doodongelukkig. Als hij weet te ontsnappen, gaat hij op zoek naar zijn moeder die hem in de steek heeft gelaten. Een hartverscheurend drama dat een beetje moeizaam op gang komt maar uiteindelijk zwaar weet te overtuigen. Vrouwen die om wat voor reden alleen komen te staan in het leven, hebben het moeilijk in de islamitische wereld. En wellicht ook daarbuiten. Dat is het universele thema dat de film op subtiele wijze aankaart.
17 september 2019