Ondertussen, op de redactie:
Filmbeleving wordt gemanipuleerd
COR:
Nadat ik Alfred’s interview met Gouden Kalf-winnaar Jan Schermer had gelezen, stuitte ik op dit filmpje over Dolby. Toen ik vroeger een cassettebandje afspeelde en er zat een ruis onder de muziek, drukte ik simpelweg de Dolby-knop op mijn versterker in. Tegenwoordig houdt het bedrijf zich bezig met technologie om filmbeleving te manipuleren.
Door het plaatsen van allerlei biosensoren tijdens het kijken naar films worden lichamelijke en emotionele reacties gemeten. Van welke kleuren en geluiden raak je gestrest of opgewonden? Waardoor gaat je hart sneller kloppen?
Beeldreclames werken natuurlijk al op deze manier en streamingdiensten als Netflix weten al aardig hoe ze de doorsneekijker kunnen plezieren. Er is niks mis met het peilen van behoeftes, dus ook niet als dat voor het grote publiek meer vermaak oplevert. Maar het resultaat is nog meer eenheidsworst en nog meer originele films die je met een vergrootglas moet zoeken.
TIM:
Het meten van lichamelijke reacties op films zal zich doorgaans uitkristalliseren in perfecte grafiekjes en getallen, die precies weer zullen geven hoe het gros van het filmpubliek op het een en ander reageert. Dat betekent dat het onconventionele, het verrassende en het onverwachte steeds verder gereduceerd worden. Films in die kaders laten zich nu eenmaal minder vaak in een hoek drukken. Ze trekken aan of stoten af door authentieke emoties die zich moeilijk(er) laten voorspellen.
Distributeurs en marketeers willen steeds vaker weten hoe het publiek op een film reageert, en vrijwel altijd houdt die vraag direct verband met (mogelijke gevaren voor) de box office.
Een laatste tegenvaller in deze zorgwekkende dynamiek: Woodshock (met Kirsten Dunst) zou in oktober uitkomen, maar is op het laatste moment geannuleerd. Financieel risico? Te onconventioneel?
De laatste meevaller: Paramount verdedigt mother! ondanks de desastreuze bezoekersscores in de VS. Er is nog hoop.
ALFRED:
In Amerika meet men de fysiologische respons van de filmkijker. Die data zeggen helemaal niente nada niets over waar het uiteindelijk allemaal om draait: de beleving van de kijker.
Die beleving is persoonlijk en uniek. Die laat zich niet vangen in grafieken en uitdraaien. Je kunt de wind niet vastspijkeren op een plankje.
Over dit thema heb ik de afgelopen jaren onder de noemer Signaal & Ruis tientallen stukjes geschreven. Ik noem het dataverdwazing. Men meet zich suf en wat levert het op? Data.
Data zijn geen informatie (daarvoor moet je de meetgegevens interpreteren en in context plaatsen) en informatie is geen kennis (daarvoor moet je informatie integreren in reeds aanwezige kennis), laat staan wijsheid.
Er wordt vaak gezegd ‘Kennis macht’, maar dat is een misverstand. Kennis is pas macht als je die kennis gericht inzet en daar heb je begrip van de materie voor nodig. Begrip is macht. Van eindeloos meten word je niet slimmer. Wijsheid laat zich niet stapelen.
De dataverdwazing waar je op doelt berust op een misverstand: ervaringen kun je niet kwantificeren. Kwaliteit is niet meetbaar. De meetfetisjisten uit het Dolby-filmpje zoeken de pool op de evenaar.
Wat de cijferfetisjisten en de spreadsheetdenkers missen is verbeelding, ze zijn slaaf van het protocol. Dat soort mensen is niet in staat om creatieve beslissingen te nemen. Zodra marketeers op de stoel van de muzikant of regisseur gaan zitten, is de fantasie het haasje.
Je hebt ogen nodig om te kijken, maar hersens om te zien.
RALPH:
Om Alfred nog op een punt aan te vullen. Dit proces houdt nooit op, want de mens past zich aan de omstandigheden aan (net als elk ander organisme). Stel Dolby vindt een standaard die de beleving van de kijker meet en waarbij ze kan aantonen dat de bezoeker een bepaalde waarde hoger waardeert dan een andere waarde. Dolby zal dan sturen op de best gewaardeerde waarde.
Echter, na verloop van tijd zal deze waarde minder goed scoren ten opzichte van een alweer nieuw gevonden waarde. Het is zoiets als een typische Nederlandse uitgaansgelegenheid: je komt binnen en de muziek staat veel te hard. Na verloop van tijd beleef je de muziek minder hard (ondertussen gaan je trommelvliezen de vernieling in) en anticipeert de dj door de muziek weer een tandje harder te zetten, etc.
Klinkt wel stoer die harde bas. Maar zonder was de melodie wellicht beter te horen.
6 oktober 2017