IFFR 2014 – Deel 4

Festivalverslag IFFR 2014: Deel 4 

door George Vermij

Familiedrama in de Oostenrijkse Alpen, confronterende ontmoetingen met ex-geliefden, de liefdesperikelen van een Joodse comédienne met een vuile mond en een portret van de meester van de softcore porno. 

Oktober November is zo’n film die perfect past in de Europese traditie van arthouse familiedrama’s. Sonja Berger is een succesvolle actrice die wegens een affaire in een identiteitscrisis belandt. Haar oudere zus, Verena, woont met haar gezin in een herberg in de Alpen en zorgt voor hun vader. Net als Sonja heeft zij een affaire maar dan met de arts van het dorp. Nadat de vader van de zussen een beroerte krijgt komt Sonja weer terug naar haar geboortedorp waardoor spanningen ontstaan en familiegeheimen worden blootgelegd.

IFFR 2014 Oktober November

Terugkeer naar de Alpen
De film doet in zijn sfeer en thematiek sterk denken aan de film Der Architect van Ina Weisse waar een succesvolle architect ook terugkeert naar de plek in de Alpen waar hij is opgegroeid. Een sterk element van de film is het verschil in status en klasse die is ontstaan tussen de familieleden. Sonja is succesvol en bekend, terwijl haar zus zich gedwongen voelde om bij haar vader te blijven, maar zo de kans om een eigen leven op te bouwen heeft laten schieten.

Oktober November is minder sterk dan Revanche waar Götz Spielmann een thrillerelement combineert met een arthouse stijl. Ook is de film niet verrassend of vernieuwend. De thematiek komt al terug bij de cinema van Ingmar Bergman en is in veel opzichten afgeleid van de toneelstukken van Anton Tsjechov. Zie daar bijvoorbeeld het verschil tussen stad en platteland en affaires die dienen als ontsnapping van de sleur van het bestaan. Elementen die degelijk vorm krijgen in het camera- en acteerwerk, maar die je als kijker al vaker hebt gezien.

Monument voor gebroken harten
Tatjana Božic richt in de egodocumentaire Happily Ever After de camera op zichzelf en haar (ex-) geliefden. De film begint confronterend als zij een echtelijke ruzie met haar Nederlandse man filmt. Vervolgens gaat de Kroatische Tatjana graven in het verleden om tot inzichten te komen. Ze besluit om haar exen weer op te zoeken; ze reist vervolgens door Europa waar zij met haar oude vriendjes praat over hun tijd samen. De film geeft een mooi beeld van verschillende culturen en opvattingen over romantiek, terwijl Božic schippert tussen haar eigen identiteit en die van haar geliefden.

IFFR 2014 Happily Ever After

Happily Ever After valt in de traditie van persoonlijke filmessays, zoals het oeuvre van de Amerikaan Ross McElwee die in zijn films pijnlijk oprecht is over zijn leven. Ook in Božics film zijn er momenten waarin de kijker wordt geconfronteerd met haar relationele fouten en romantische overmoed. Božic weet dit gelukkig ook te vermengen met komische elementen die op momenten relativeren, maar soms ook de tragiek versterken. Zo is haar eerste ervaring met een Nederlandse familiereünie lachwekkend terwijl het gaandeweg een teken is dat haar relatie aan het verslechteren is. Al met al is Happily Ever After een mooie en eerlijke film die misschien niet een helder antwoord geeft op de vraag waarom Božic ongelukkig is in de liefde, maar wel laat zien dat menselijke relaties nu eenmaal complex zijn.

Het scatologische meisje
De Joods-Amerikaanse Donna opent Obvious Child met een stand-up act waar ze haar voorliefde voor grappen over poep en scheten toont. Een element dat vaker terugkomt in deze niet al te geslaagde relatiekomedie. Donna woont, zoals standaard is voor het genre, in New York en klust naast de komedie bij in een boekwinkel. Het lijkt allemaal op een generiekere en minder overtuigende versie van de serie Girls. Zo heeft Donna natuurlijk ook problemen in de liefde. Ze ontmoet een man over wie ze neurotisch twijfelt terwijl zij wel het bed met hem deelt. Ze heeft daarnaast een gay best friend, gescheiden ouders en twijfelt naast de liefde over de zin van haar bestaan.

IFFR 2014 Obvious Child

Obvious Child probeert op momenten gewaagd te zijn, maar is eigenlijk een licht alternatievere versie van een romcom. De film is naast Girls vergelijkbaar met Frances Ha, maar minder overtuigend en eigenzinnig gebracht. Zo is actrice Jenny Slate een slechte kruising tussen de grofheid van Sarah Silverman en de neurosen van Julia Louis-Dreyfus zonder echt heel leuk te zijn. Tel daar een voorspelbare verhaallijn bij op en je weet al waar je als kijker gaat stranden.

Koning van de heilige kont
Tinto Brass. Unieke en gewaagde filmauteur óf vieze pornokoning gefascineerd door billen? De docu Istintobrass breekt duidelijk een lans voor de eerste categorie, maar slaagt daar niet helemaal in. Zo leren we dat Brass in de jaren zestig assistent was van über-cinefiel Henri Langlois die de Parijse Cinematheque runde. Zo kwam Brass in contact met Nouvelle Vague-regisseurs. Ook werkte hij samen met de Nederlandse regisseur Joris Ivens en diens collega Roberto Rosselini. Toch wordt in de film niet echt duidelijk wat Brass toen deed. In de jaren zestig en zeventig maakte hij wat experimentele films zoals The Howl die overlopen van psychedelische seksscènes en een losse narratieve structuur. Vernieuwend was het niet zozeer, maar wel een product van zijn tijd.

In de jaren zeventig zou Brass berucht worden met de overdreven Nazi exploitation van Salon Kitty en het fiasco van Caligula. De documentaire laat vooral voorstanders van Brass aan het woord. De verrassendste is Helen Mirren die in Caligula speelde en Brass bewondert, ook al noemt zij zichzelf een feministe. Na Caligula zou Brass zich specialiseren in soft-erotische verhalen. We zien wat fragmenten met vooral blote borsten en omvangrijke derrières die je doen afvragen wat Brass´werk zo bijzonder maakt.

IFFR 2014 Istintobrass

Het enige dat nog wel voor de man spreekt is zijn openheid over seks als genot dat los moet staan van de beperkingen die worden opgeworpen door religieuze of politieke dogma’s. Brass’ liefde voor het vrouwelijke achterwerk valt in dezelfde lijn als zijn liefde voor cinema en lekker eten. Een bevestiging van het levensgenot-cliché van Italianen waar sensueel genot verschillende vormen kan aannemen. Een betere filmmaker zou Brass verder hebben ondervraagd over hoe vrij hijzelf staat van de beperkingen die seks volgens hem inkaderen. En in hoeverre zijn oeuvre daadwerkelijk die beperkingen ter discussie stelt ondanks het feit dat zijn films vallen binnen een zeer gestandaardiseerd en commercieel genre.

 

30 januari 2014

 

PREVIEW IFFR 2014

DEEL 1

DEEL 2

DEEL 3

DEEL 5

DEEL 6

DEEL 7

DEEL 8

EPILOOG