IFFR 2023 – Deel 7:
Stijl & experiment

door Bob van der Sterre

Style over substance… yes please! IFFR 2023 biedt dit gelukkig ook, getuige ons laatste verslag. 

 

Nao Sou Nada – Stijl, stijl, stijl, stijl, stijl en Pessoa
De dichter Fernando Pessoa heeft diverse alter ego’s aan het werk bij de uitgeverij The Nothingness Club. Ze zijn allemaal Pessoa, die zelf vaker af- dan aanwezig is. Allemaal zwarte pakken met hoeden die iets roken… Met namen als Charles Robert Anon, Alberto Caeiro, Baron van Teive, Abilo Queresma.

De alter ego’s vallen bij bosjes. Is de dader de terugkerende femme fatale of het meest agressieve alter ego van allemaal, Alvaro de Campos? Pessoa maakt zich zorgen: “Alles ontsnapt me. Mijn leven, mijn herinneringen, mijn verbeelding, mijn persoonlijkheid. Wat is dat gat dat tussen mij en ikzelf bestaat?” Zijn dokter wijdt het aan dromen.

Rook, lichten, creatieve montage, muziek: zoals gebruikelijk loopt de film van Edgar Pera weer over met creatieve ideeën. Anders dan zijn vorige film, O Homem-Pykante, die richtingloos oogde, is deze film wel aardig gelukt. De verfilming van de heteroniemen (afsplitsingen van jezelf) die Pessoa had bedacht, blijkt een mooie structuur te bieden voor Pera. Hij kan er al zijn stilistische overkill aan kwijt. Liefhebbers kunnen ook terecht bij O Barao en Lisbon Revisited (ook over Pessoa). Toch zal Pera’s werk voor veel kijkers te vermoeiend blijven.

 

Jeune Cinéma – Hoera, de alternatieve cinema leeft (nog)
Het festival Jeune Cinéma was ook jarenlang het experimentele buitenbeetje van de Franse filmwereld. Van 1965 tot 1983 werden in de badplaats Hyères (en in Toulon) de écht rebelse films getoond. Zat er een verhaal in de film? Weg ermee!

Jeune Cinéma moest de Côte-d’Azur-tegenhanger zijn van het larger-than-life filmfestival in Cannes. Maar dan dus in Hyères. En later in Toulon. En toen weer in Hyères. Daarna kwam er geen subsidie meer van de gemeente Hyères, die ook meer invloed wilde hebben op de programmering.

De intellectuele discussies na de films duurden vaak nog langer dan de films zelf. Filmkijkers en regisseurs provoceerden er allebei op los. Het festival was daarmee duidelijk een erfenis van de revolutie van 1968.

Wie waren dan die rebellen? Denk aan intussen grotendeels vergeten namen zoals Guy Gilles, Jean-Pascal Auberge, Philippe Garrel, José Varela, Pierre-Alain Jolivet, Francis Leroi, Stuart Pound, etc.. Maar ook Leos Carax, Claude Lelouch, Claude Chabrol, André Delvaux, Alain Robbe-Grillet en Chantal Akerman maakten daar hun opwachting. En zelfs avant-garde filmers van eigen bodem: Paul en Menno de Nooijer. Acteurs als Michel Piccoli, Bernadette Lafont, Marie-France Pisseur en Marie Dubois kwamen ook wel eens langs als jurylid. Jean-Luc Godard maakte zelfs Pierrot le Fou om de hoek bij het festival.

Het blijft altijd net zo aantrekken als afstoten met ‘de alternatieve cinema’. Hier ook in de film van Yves-Maria Mahé hoor je veel mensen zeggen dat de meeste films allemaal commerciële troep zijn en dus geen echte cinema. Zoals de liefhebbers van ‘films met een verhaal’ elke minder toegankelijke film onmiddellijk belachelijk maken. Je mag ze gelukkig ook beide liefhebben.

Geen tijd voor de film? Lees dan dit korte essay op de website van MUBI.

 

Lola – Zwartgallige remix van de geschiedenis
Lola is de naam van de computer van Thomasina en Martha. Deze computer (uitvinding van Thomasina) kan in de toekomst kijken. Het is 1941 dus op zeker moment nemen ze de beslissing om met de computer WOII een handje te helpen. Ze vertellen van te voren dat een luchtaanval plaatsvindt zodat veel mensen in veiligheid kunnen komen. Dat gebeurt.

Het leger spoort ze op en dan wordt Lola ingezet voor de verdediging van het Verenigd Koninkrijk. Het lastige is alleen dat elke actie ook gevolgen heeft. Na een reddingsactie blijkt de muziek van David Bowie ineens niet meer te bestaan. De gevolgen van een andere actie zijn nog iets groter…

Andrew Legge maakte deze vermakelijke film, die heel vaardig archiefbeelden remixt in een alternatieve vertelling van de geschiedenis. Hier gaat het om een andere uitkomst van WOII. Dat is vaker gedaan – er is zelfs een hele serie over. 

Lola wandelt in de stilistische voetsporen van een paar beroemde films/mockumentaries: Chris Markers beroemde La Jetée (1962), Woody Allens Zelig (1983) en Peter Watkins’ The War Game (1966). Die schat ik toch wat hoger in dan Lola, dat niet echt iets vernieuwends biedt.

 

Skazka – Het donkerste soort zwarte humor
Meer bewerkte archiefbeelden in Skazka. We zien hoe diverse Hitlers, Churchills, Stalins en Mussolini’s wachten op toegang tot de hemelpoort. Hitler gelooft nog steeds in de overwinning, Mussolini bespot iedereen, Stalin is ondoorgrondelijk en Churchill belt af en toe met de koningin. Ze krijgen geen toegang en lopen door grotten en mistige landschappen te kletsen om de tijd te doden.

Dit is een soort animatiefilm die archiefbeelden combineert met zwarte humor. Hitler tegen Churchill: ‘Kan ik je introduceren tot de donkere krachten?’ Een vraag aan jonge Stalin: ‘Jongeman, wie doet je haar?’ Churchill: ‘Stalin doet gemeen.’ Mussolini (met kleding) tegen Mussolini (blote borstkas): ‘Kleed je aan!’

Zwart is eigenlijk nog veel te kleurrijk uitgedrukt, dit is meer het soort zwarte humor waar bijna geen licht meer aan ontsnapt. Op en over de grens waar het van humor overgaat naar misselijkmakendheid: zoals de leiders die zeeën van overledenen toespreken.

Het is een film die je ophemelt of afkraakt – er is eigenlijk geen tussenweg. Geniaal en vernieuwend of een langdradige variant van bad lip reading? Alexander Sokoerov – bekend van de in-een-shot-geschoten Russian Ark – houdt in elk geval wel van een uitdaging. Uuuuren aan archiefmateriaal moeten hij zijn team hebben doorgeploeterd om al deze Hitlers, Mussolini’s etc. te vinden, digitaal te bewerken en dan nog te gebruiken bij het best passende moment van de film.

Als tour de force is het indrukwekkend. Maar een goede film? Een paar geestigheden wegen niet op tegen een groot gebrek aan ideeën. Ik denk dat er een sterk videokunstwerk van ongeveer een kwartier in verborgen zit.

 

Shorts – Square the Circle / DVA / Vacation / Ingresso Animali Vivi / Grasshopper
Square the Circle (zie: foto) is een aardige film over de eindeloze inspiratie van een cirkel. Mooie beelden, mild-grappig en licht filosofisch. Maker Hanna Hovitie worstelt met ruimte-angst en woont in Finland. Daar is het lang donker. Daar ga je van denken. Met als mooie gedachte dat je niet worstelt met je eigen luiheid, maar met de luiheid van het universum. Eindeloos is de film zelf niet, maar zeventien welbestede minuten. De film deed me denken aan New Babylon, die ook speelt met het concentrische beeld.

Wil je film met de grote F? DVA van Alexandra Karelina gaat veel verder dan de meeste films in experiment. Het verdwijnen van een hond en een luchtalarm zorgen ervoor dat de protagonist, een soort uitvinder, niet meer slaapt. De film van een half uur zit boordevol symboliek, curieuze edits en ongelooflijk lastig aan te horen geluiden. Experimenteler dan dit wordt het niet.

In Vacation kijken we naar de meest basic soort computeranimatie – alsof deze techniek net een dag is uitgevonden. Na een explosie van een vulkaan strandt een jongeman op een strand. Hij vindt een laptop. De vis van wie de laptop is, hoeft de laptop niet terug. Hij zwemt naar de vulkaan en vindt daar op de bodem een mysterieuze deur. Film van Yifan Jiang en James Mercer is grappig maar ik snap niet helemaal de meerwaarde van deze animatiestijl. 

Ingresso Animali Vivi is ook geanimeerd en tegelijkertijd gewoon gefilmd. We kijken in elk geval in de film van Igor Grubić naar een hond die rondloopt in een leeg gebouw. Vermoedelijk een oud slachthuis. Interessante blend van stijlen (blendinema, cinema le blend?). En over het welzijn van dieren kunnen we niet genoeg films hebben. 

Grasshopper oogt toegankelijker dan de andere korte films maar de puzzel is hier: wat moet je ermee? Verlaten gebouwen veranderen in een soort discotheek met stroboscoop en beats. De Finse productie (wederom, er waren veel Finse films op IFFR) van Jussi Eerola gooit het over een boeg die je vreemd genoeg niet zo vaak ziet: gooi beeld en geluid samen en kijk wat er gebeurt. Er gebeurt dus niet zoveel.
 

3 februari 2023

 

Deel 1: Fantasie als werkelijkheid
Deel 2: Terug op locatie
Deel 3: Coronacinema
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 5: Buitenbeentjes
Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran

 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2023 – Deel 5:
Buitenbeentjes

door Bob van der Sterre

Genoeg buitenbeentjes te zien tijdens IFFR 2023. In allerlei films zien we personen die niet echt passen in de reguliere wereld. Vooral biografieën van kunstenaars maar ook hier en daar fictieve karakters. 

 

Girl Internet Show: A Kati Kelli Mixtape – Talent in de knop geknakt
Kati Kelli was een jonge vrouw die iets anders wilde dan tips-video’s maken op YouTube. Ze maakte van haar kanaal een plek waar ze al haar gevoel voor spot en satire kwijt kon. Pruiken, brillen, meer had ze niet nodig. Een kanaal met veel theatrale mafheid. Eerst vanuit haar slaapkamer, later vanuit haar eigen huis.

Bij sommige mensen is talent voor komedie echt aangeboren. Zoals bij Kati Kelli de intuïtie om iets te maken sterker is dan erover nadenken of het wel welgevallig is. Ze overdacht niets en maakte al van jongs af aan haar eigen maffe video’s. Ze doet me ook wel denken aan de Nederlandse kunstenaar Tanja Ritterbex.

Sterk is de video waarbij ze de mentale ziektes opsomt waar ze aan zou lijden. ‘Ik lijd ook aan hyper erotic novel disorder.’ Als mensen denken ze dat ze niet echt is: ‘Het spijt me dat ik zo perfect ben dat jullie denken dat ik niet echt ben.’ Of als ze ontdekt bij de psycholoog dat haar vervelende vriendin Abby niet bestaat, maar zij dat zelf is. Of de vrouw die uit ontevredenheid over haar lichaam besluit tot een ‘total body removal’.

Deze video’s laten veel ruw talent zien. Nergens plat of heel flauw maar ook nog niet helemaal af. Het kunstenaarschap lijkt iets onvermijdelijks als je dit ziet. Haar eerste film was ook net af en dat was al een stap voorwaarts. Er had veel meer in kunnen zitten maar het zal hierbij blijven: ze overleed heel jong aan een astma-aanval. Deze film is dus haar komische erfenis. Je kunt haar online video’s ook eventueel op haar YouTube-kanaal zien.

 

La stranezza – Pirandello op zoek naar zes inspiratiebronnen
De toneelschrijver Luigi Pirandello werd geboren in Agrigento, Sicilië. Omdat zijn kindermeisje overlijdt, blijft hij er nog even. De stad voert een lokaal toneelstuk op. Pirandello is op zoek naar inspiratie en komt in contact met de theatermakers: Onofrio Principato en Sebastiano Vella, de lokale doodgravers. Ze nodigen hem uit voor de première.

Pirandello is in 1921 ook een buitenbeentje. Hij maakt niet veel later na dit bezoek het beroemde stuk Zes personages op zoek naar een auteur. Het wordt verschrikkelijk ontvangen want niemand die het snapt. Later wint hij de Nobelprijs.

Wat bracht hem tot dat idee? Volgens de overlevering zouden het de amateurs van Agrigento zijn die hem op het idee brachten. Hebben die echt bestaan of is het meer dat Pirandello op zoek was naar zes momenten van inspiratie voor zijn beroemde stuk? Lees zijn eigen essay uit 1925. 

La stranezza is een verzorgde productie die na een beetje trage start prettig wegkijkt. Verrassend is dat Toni Servillo in feite een bijrol heeft als Pirandello (zéér ingetogen voor zijn doen). De show wordt gestolen door het grappige duo Valentino Picone en Salvatore Ficara.

De film is wel wat aan de conventionele kant. Ook gewone speelfilms hebben recht op bestaan. Maar anders dan bij Pirandello vind je hier niet veel experimenteerdrift.

 

Munch – Genialiteit opgesloten in een vierkant blokje krankzinnigheid
Een ander typisch buitenbeetje: de Noorse kunstenaar Edvard Munch. Hij maakte 30.000 schilderijen, waaronder dat ene, ongelooflijk bekende, De schreeuw (waarvan er meer zijn). Deze film laat belangrijke momenten uit zijn leven zien.

We kijken naar diverse Munchs in diverse tijdsperiodes gespeeld door diverse acteurs. Een oude Munch ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Een jonge Munch in een eerdere periode. En dan is er middelbare-leeftijd-Munch in het huidige Berlijn, die een mobieltje op zak heeft en technoparties bezoekt. Tot slot een Munch die in een zwart-wit geblokt frame in een gesticht zit.

Dat idee is niet nieuw. In Cet obscur objet du désir (1977) van Luis Buñuel zijn er twee Conchita’s. Recent heb je Palindromes (2004) van Todd Solondz; I’m Not There (2007) van Todd Haynes en Moonlight (2016) van Barry Jenkins met verschillende acteurs voor een karakter.

In deze film wordt het heen en weer gooien van Edvard Munchs gelukkig niet misbruikt voor flauwe grappen met mobieltjes. Deze opzet past best bij een man met vele gezichten, vele karakters. Juist in de episode van Berlijn is het verplaatsen van het vroegere naar het heden erg komisch, als er ‘gestemd is’ om zijn tentoonstelling niet te laten doorgaan. (Lees meer over deze ‘Munch Affair’.)

Al deze fragmenten leveren geen biografische compleetheid, eerder wat puzzelstukjes, die een beeld geven van een lastig te doorgronden persoon die worstelt met zichzelf. Ik denk zelf dat Henrik Martin Dahlsbakken visueel nog wat meer had kunnen experimenteren. Dat je bijvoorbeeld vaker dingen had kunnen zien door de schildersogen van Munch, zoals een enkele keer gebeurt. Hoe dan ook kan het bijna niet anders dan dat Munch de komende maanden de arthouse-bioscopen gaat veroveren.

 

Kunstkamera – Het kunstkasteel van Jan Švankmajer
Een buitenbeentje is ook absoluut Jan Švankmajer. De cineast/kunstenaar laat in Kunstkamera zijn huis zien. Dat is het kasteel Horni Stankov, waar hij tot het overlijden van zijn vrouw Eva (in 2005) met haar samenwoonde. Van kelder tot zolder gevuld met eigen en andermans kunst. Indrukwekkend in kwantiteit en kwaliteit.

In Kunstkamera krijgen we een soort rondleiding door het kasteel van twee uur. Twee uur? Ja en de kunstwerken blijven komen. Tekeningen, panelen, zelfbedachte dieren, schilderijen, beelden. De rondleiding gaat van ruimte naar ruimte, van werk naar werk. Geen namen, geen context. Alleen maar beelden en de muziek van Vivaldi. Alleen de aftiteling geeft een beetje houvast met de namen: Miro, Max Ernst, Arcimboldo, Callot, Lam, Hokusai, Piranesi. En natuurlijk minder bekende landgenoten. En zichzelf en zijn vrouw.

Ik had zelf niet gedacht dat ik deze rondleiding boeiend zou blijven vinden maar dat gebeurt toch. Het Švankmajer-museum hoeft niet gebouwd te worden want dat bestaat dus al.

Dit is ook ontroerend. Want het is een soort afscheid. Na zestig jaar cinema is dit helaas (naar eigen zeggen) de laatste film van de 88-jarige Jan Švankmajer. Hoe toepasselijk dan een film over zijn kunst, twee disciplines die hij even goed beheerste en door elkaar gebruikte.

 

Pacifiction – Onbestemde nachten in Frans-Polynesië
Frans-Polynesië. De Roller is Hoge Commissaris van deze eilandengroep. Hij is een aanpakker en probeert met politiek iedereen tevreden te houden. Dat verandert als er een gerucht ontstaat dat de atoomproeven terugkeren. De lokale bondgenoot is vervangen door een jonge kerel die een veel kritischer houding heeft tegenover De Roller. En tegelijk geven de militairen uit zijn eigen land ook hun plannen niet prijs.

In het begin is het allemaal nog wel oké. Een ontspannen vergadering tijdens een lekkere lunch. Het wordt duisterder als De Roller het gevoel heeft dat er achter zijn rug om dingen gebeuren (‘Iets donkers beheerst zijn emoties’). Hij krijgt waarschuwingen. De nachten worden langer.

Het buitenbeentje hier is duidelijk: de man in het witte pak en met de blauwe zonnebril die alles pratend probeert op te lossen. Hij steekt af bij elke scène en heeft ook nog eens een witte auto. Hij regelt de politiek in een land dat mijlenver van zijn eigen geboorteland ligt. Dat thema komt ook voor in het prachtige boek De Eilanden van A. Alberts, waarmee dit verhaal veel overeenkomsten heeft. 

Pacifiction is zo’n film waar je je aan moet overgeven. Het is meer filosofisch en symbolisch bedoeld dan als letterlijk verhaal. Bijvoorbeeld de dreiging die zou komen van een onderzeeër. Of hoe de dansvoorstelling van de lokale dansgroep (‘Het moet agressiever!’) De Rollers eigen strijd symboliseert (sterke rol van Benoît Magimel).

Het acteren en de bijrollen maken deze 160 minuten durende film van Albert Serra makkelijk om af te kijken. Maar ook het mooie gebruik van de locatie. Ook de nachtclubs, bars, stranden. Frappant is dat er geen enkel geweld in voorkomt maar alles draait om woorden. De soundtrack heeft ook een interessante bijrol in deze film. Minder vond ik dat niet alle verhaallijnen even goed worden afgehecht in het plot.

 

Il Boemo – Componist maakt carrière in 18e-eeuws Italië
Josef Mysliveček, alias Il Boemo (moet je lezen als Il Bo-emo, de Bohemer) begint bij niets in Venetië. Een echt buitenbeentje. Heeft niet eens zijn eigen huis. Maar hij is getalenteerd muzikant en een charmant persoon. Zijn droom om zijn favoriete operazangeres te begeleiden in Napels komt uit.

Hij wordt al snel de nieuwe componistenster in Italië in de achttiende eeuw. Maar zodra er een onbereikbare liefde in het spel is, vervalt de Bohemer in zijn oude ondeugden: gokken en seks met prostituees. En dan komt het drama.

Ik ben zelden voor kostuumdrama’s te porren – ze zijn me te soapy en geschiedenisloos – maar voor zulke als Il Boemo kun je me wel wakker maken.

Veel pluspunten. Casting is hier knap gedaan, alle talen kloppen (inclusief koning van Napels met Napolitaans accent en een mini-Mozart die Duits en Italiaans spreekt). De film vertelt zijn verhaal via passende interieurs en goed acteerwerk. En het liefdesverhaal is geloofwaardig.

Als bonus een subtiel oog voor geschiedenis. We zien zaken als aderlaten, de cultuur van het brieven schrijven, een medische zorg die niets voorstelt, huwelijken met een andere betekenis, de schandalen. Aardig is deze opmerking van Josef tegen zijn broer: ‘Weet je hoe lang het reizen is van Napels naar Turijn?’

De film neemt misschien wat te grote passen op het einde maar deze biografie van een tragische componist van Petr Václav is er echt eentje om je zondagmiddag aan te besteden.

 

Shorts – Civic / Alien0089 / Escasso
In Civic (zie: foto) gaan we met een man (Booker) plotseling terug naar de plek waar hij opgroeide: South Central. Hij is er een tijd weggeweest. ‘Je bent dus toch teruggekeerd naar de hood!’ Fictiefilm van Dwayne LeBlanc (20 minuten) speelt zich ‘s avonds af in de auto, waardoor het allemaal ook anoniem oogt. De auto als sociaal bindmiddel. Het gaat over terugkeren naar iets waar je eigenlijk niet naar kunt terugkeren. De connectie met je ‘oerplaats’ raakt verwaterd, zoals ik nu zelf meemaak als ik de Staatsliedenbuurt in Amsterdam bezoek waar ik ben opgegroeid. Sympathieke korte film.

Alien0089 gaat over een vrouw die online gamet en daar vervelend werd behandeld vanaf het moment dat jongens ontdekten dat ze een vrouw was. Ze schoten haar meteen neer en ze kreeg walgelijke, stalkerachtige berichten. Deze film van Valeria Hofman had ook als een dramadocumentaire gefilmd kunnen worden, maar dit is veel interessanter: als een ‘first person shooter’ ga je naar een huis – en daar ontdek je de geheimen van Alien0089. Gebrek aan respect voor vrouwelijke gamers is – ongetwijfeld – ook zo’n onderschat probleem.

Net als in Alien0089 staat het huis centraal in Escasso. Waarvan we niets zien, maar dat hoeft ook niet. De gepassioneerde Rosa vertelt hoe ze op het huis past van een vrouw die blijkbaar plotseling is vertrokken. Ze gaat er respectvol mee om. Ook al is er aversie: deze vrouw (‘Ze is advocaat denk ik’) heeft geld en Rosa, uit de favela, niet. Vermoedelijk compleet verzonnen, IFFR noemt het een mockumentary. Toch ook een mooi portret van een buitenbeentje.

 

2 februari 2023

 

Deel 1: Fantasie als werkelijkheid
Deel 2: Terug op locatie
Deel 3: Coronacinema
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran
Deel 7: Stijl & experiment</a

 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2023 – Deel 3:
Coronacinema

door Bob van der Sterre

De coronaperiode is iets waar de filmkijker van de toekomst misschien verwonderd naar zal kijken. Deze films op IFFR legden de tijd vast, allemaal op hun eigen manier. 

 

Clementina – Opgesloten zitten in een onbetrouwbaar huis
Het is de coronaperiode en lockdown. Clementina en haar vriend Guillermo zitten in een nieuwe huis. Dat betekent dat het enige uitje het uitje naar het balkon is. Er komen wel af en toe klussers langs. De vriend van Clementina is aldoor bezig met online lesgeven en is allergisch voor elk contact met de nieuwe buren, die toch soms ongevraagd het huis binnenlopen.

Met het huis zelf is van alles aan de hand. Lekkages, elektriciteitsproblemen, scheuren in de muren. Ze gaat vervolgens helpen in het huis van haar vader elders in Buenos Aires, die door corona niet kan reizen. En dan moet ze met nóg een huis aan de slag.

Clementina van en met Constanza Feldman en Agustín Mendilaharzu is een lichte film over de coronatijd. Een portret van unieke coronadingen als lang haar hebben, brood verkopen vanaf een balkon, klussen in huis, uitstapjes maken naar je balkon, groeten met de ellebogen, antibacteriële middeltjes, thuis sporten, mondkapjes laten hangen aan je oren.

Het is een rustige, prettig uit te kijken film die de emoties nergens laat gaan. En er is verrassend veel focus op de bijrollen en het geluid. Als het op komische, ritmische manier een rol speelt, moet je uiteraard meteen aan de films van Jacques Tati denken. De muziek is ook opvallend aanwezig. En dus corona. Wat lijkt het allemaal weer lang geleden als je dit ziet!

 

Letzter Abend – Gezellig zolang het nog kan
Clemens en Lisa organiseren een feestje. Een soort laatste etensmaal voor ze van Hannover naar Berlijn verhuizen. Het is heel gezellig en luchtig. Meel lenen bij de buurvrouw, die meteen uitnodigen. Een onbekende vrouw wil haar mobiel opladen, die meteen uitnodigen, etc.

We zien een serie coronasituaties die iedereen wel in een of andere vorm heeft meegemaakt. Ongemakkelijk de pastabezorger zeggen dat je liever niet wil dat hij gebruikmaakt van je wc? Maar hij moet zo nodig! Speel je via Skype een deuntje op je gitaar voor je muzikale vriend, wordt die net gebeld, gilt ie wat richting de gang. Daarna: ‘Nee, ik voel het niet, je hebt een masker op.’

Het feest biedt The Office-achtig ongemak. Een vrouw wil niet komen omdat ze in paniek raakt van ‘succesvolle personen’. Broer en zus hebben dezelfde vader maar niet moeder. Broer vertelt: ‘Net als het dierenrijk, waarbij een moeder twee kinderen kan krijgen, de een gestreept, de ander zwart. Alleen bij ons hebben wij twee moeders en een vader.’ Marcel, de spontaan bezoekende acteur, veroorzaakte een schandaal door in een toneelstuk over corona de coronaregels te overtreden. Hij is lichtgeraakt als iemand iets zegt over zijn ‘grappige’ Oostenrijkse accent. En Jan, die in elke zin iets Engels moet zeggen.

Letzter Abend koerst na een sterk begin (hoog tempo, goed gedoseerde humor) naar nogal soapy eindtwintigers-begindertigersdrama. Het kan, maar er had denk ik meer ingezeten. Ik vond de eerdere schimpscheuten op het moderne bestaan vermakelijker. Dat deed me ook wel denken aan soortgelijke energieke ultralowbudgetfilms uit de jaren negentig, zoals Love and Other Catastrophies, Clerks of The Daytrippers.

 

New Strains – New York in coronatijd
Kalia en Ram gaan op vakantie naar New York. Ze kunnen tijdelijk verblijven in het huis van de oom van Kalia. Maar dan barst corona los en worden lockdowns afgekondigd. In New York heerst corona hevig. ‘We zitten in een gouden kooi, dude’, zegt Ram tegen Kalia. Vliegvelden sluiten en ze mogen nauwelijks meer naar buiten.

Ram maakt zich veel meer zorgen om het coronavirus dan Kalia. Ze wil hem kussen. ‘Moeten we ons niet eerst ontsmetten? We zitten nu alle spullen van jouw oom onder te smeren.’

Van een gezellig tripje naar New York verandert het verblijf in staren naar muren. Spelletjes spelen op de iPad, trainen op het dakterras, ontbijten met het laatste eitje dat er is, sporadisch naar buiten, mondmaskers zoeken. Ze beginnen te ruziën. Zij ergert zich aan zijn stressgevoeligheid en paranoia. Ram ergert zich aan het feit dat Kalia contact heeft met ex Henry, die ze toevallig tegenkomt in een park. ‘Wil je mijn stropdas als mondmasker?’

Het verhaal is wat té basic, denk ik, en had ook een flink stuk korter gekund. Het aardige van de film is vooral het verhaal achter de film. Prashanth Kamalakanthan en Artemis Shaw – de twee acteurs en regisseurs – vonden tijdens de echte lockdown een Hi8-camcorder en maakten daarmee deze beelden tijdens corona. Het zijn deze Hi8-beelden die wij hier zien. Het flink geïmproviseerde verhaal is dus echt een coronafilmbaby, een film die er niet zou zijn geweest als corona er ook niet was geweest.

 

Shorts – Déjà-vu / Conviértete en quien eres / The Grave’s Sky / Pastry Friday
Déjà-vu van Kunstenares Shuang-Li is een voorbeeld van hoe je munt kan slaan uit een onmogelijke situatie. Ze kon tijdens corona niet reizen naar een opening van haar eigen expositie. Daarom nodigde ze twintig figuranten uit die zoals zij zelf gekleed naar de vernissage gingen. En daar deze en gene filmden.  Aardig gegeven in deze gratis te bekijken film in De Doelen (achteraan bij de bar). Oogt wel wat te pretentieus met poëtische ondertiteling. Dat was misschien lastig beoordelen omdat er veel door het beeld gelopen werd en bardrinkers – zoals bardrinkers doen – hard met elkaar kletsten.

In Conviértete en quien eres kijken we naar een getekende versie van de coronatijd (tien minuten). In gewone beelden zou dit saai materiaal zijn geweest. Agustin Iezzi zette alles om in bewegende lijnen, die à la het klassieke mannetje van La Linea (wie kent hem nog?) beelden aan elkaar verbinden. We zien vogeltjes, een rondrennende kat; iemand doet een dansoefening; we horen flarden van gesprekken, klingelende windgongen, krekels die krekelen. Ik hou hier wel van. Een mooie herinnering aan de gewoonheid van een bizarre periode.

The Grave’s Sky is een autobiografisch coronaperiodeverslag van regisseur John Gianvito van nog geen twintig minuten. Van een laatste vliegtuigtrip gaan we naar lege straten. Van thuis achter je computer kruipen naar oog in oog staan met herten. Shots van een vliegtuigloze hemel en dan van een dode vos. En doorsneden met beelden van oude films en nieuwsberichten. Deze tikkeltje saaie film is duidelijk een andere beleving van de coronaperiode dan wat ik zelf hier in de stad ervaarde.

Het laatste coronafilmdocument van deze IFFR is het twaalf minuten durende Pastry Friday (zie: foto). Een van de aardigste korte films tijdens IFFR. We kijken in zwart-witbeelden naar mensen met mondkapjes die in een Tsjechisch stadje gebakjes kopen. Opvallende bijrol voor de geluidsband die weer eens aan Tati’s machines-maken-ritmische-herrie-stijl doet denken. Film is van Josef Dabernig, die meer van dit soort films heeft gemaakt.

IFFR toonde verder ook nog de coronaspeelfilm La Tour. Die behandelt het onderwerp corona vanuit een horrorinvalshoek (gebouw wordt monster) maar was helaas niet te zien voor ondergetekende.

 

31 januari 2023

 

Deel 1: Fantasie als werkelijkheid
Deel 2: Terug op locatie
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 5: Buitenbeentjes
Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran
Deel 7: Stijl & experiment

 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2023 – Deel 1:
Fantasie als werkelijkheid

door Bob van der Sterre

In het eerste deel over IFFR 2023 kijken we naar animaties, films gebaseerd op strips en andere fantasierijke films. Vaak prettige, zachte humor, maar hier en daar ook wat mysterie.

 

No Dogs or Italians Allowed – Oma vertelt in stopmotion
Regisseur Alain Ughetto maakte een familiekroniek over zijn eigen familie. Hij creëert het letterlijk zelf en speelt daarmee ook een rol: we zien zijn handen het decor bouwen. Hij begint met het dorp waar zijn familie vandaan kwam: Ughetterra.

Daar praat hij met zijn oma, Cesira, en zij blikt terug op hun geschiedenissen, terwijl ze zijn enorme mensensok stopt. Dat samenspel gaat de hele film door. Als Alains vader als kleuter huilt in de film, vraagt Cesira: ‘Alain, kun jij met je vader praten?’

De verhalen gaan over vroeger. Ze ging mee met haar partner (zijn opa) Luigi en nog meer familie naar Frankrijk. Luigi werkt in Frankrijk als gastarbeider en bouwt daar aan zijn droomhuis. Maar de ontwikkelingen in de wereld doorkruisen zijn plannen. Hij en zijn broers worden twee keer voor de oorlog opgeroepen (Abyssinië en Eerste Wereldoorlog). Dan is er nog de Spaanse griep in 1918. En de fascisten! En terugkerend is de discriminatie tegen Italianen.

Hoewel het verhaal pittig lijkt, blijft de film lichtvoetig. Het is echt een mooie, gevoelsvolle kroniek van een familie die alsmaar zware tijden moet doormaken. Doet een beetje denken aan het boek Honderd jaar eenzaamheid (maar iets korter)… Een tijd dat niet op een mensenleven meer of minder werd gekeken. Dat betekent ook wel wat momenten met zwarte humor. Daar gaat Ughetto ook op smaakvolle manier mee om.

Dit graaft net zo diep als een goede roman – maar mist de pretentie die de romans vaak onleesbaar maken. No Dogs or Italians Allowed maakt juist op humoristische manier gebruik van de kansen die het medium biedt. Broccoli als bomen, kartonnen huisjes die voor je neus aan elkaar worden gelijmd, een speelgoedkoe die uit elkaar valt, ik noem maar wat. Inventiviteit wint hier weer van grote budgetten.

Minpuntje is de wat misleidende titel, waardoor je denkt dat deze animatie over discriminatie gaat, maar dat is uiteindelijk maar bijzaak in het verhaal.

 

Blind Willow, Sleeping Woman – Kikker als mental coach
Op een dag vindt Katagiri een kikker in zijn huis. De kikker heeft hem nodig om ‘de Worm’ te bestrijden. ‘Alleen gebeurt het onder de grond en of we winnen of verliezen, niemand zal het ooit weten. Maar het gaat om de toekomst van Tokio.’ Katagiri heeft zijn twijfels. Waarom hij?

Komura, zijn collega, is opeens zijn vrouw Kyoko kwijt. Ze worstelde met een depressie vanwege de aardbeving die er net geweest is en is vertrokken. Hij neemt vakantie en reist naar Hokkaido. Daar spreekt hij af met twee vrouwen.

Een verhaal waar je typisch zo’n betekenisloos woord als ‘diepgang’ voor kunt gebruiken. Want dit gaat niet meteen over de menselijke zaken waarvan je aanvankelijk denkt dat het over gaat; het gaat over aardbevingen en therapie. Om precies te zijn het verwerken van de aardbeving van 2011, die ook als mens de fundamenten op losse schroeven zet.

Voor deze karakters betekent de aardbeving een verandering. Ze kijken terug op wat een redelijk teleurstellend leven was. Bij een was een wonder zelfs niet genoeg om het spectaculair te maken. Een ander heeft een alter ego van een pittige kikker nodig om te beseffen hoe weinig betekenisvol zijn leven is.

Regisseur Pierre Földes heeft diverse verhalen van het gelijknamige boek van Haruki Murakami (dat telt 24 verhalen) verweven in één verhaal. Die episodische aanpak werkt hier wel goed. Neem de scène als in Hokkaido – waarbij een vrouw een man uitdaagt met een vreemd erotisch verhaal over een beer. Of hoe het wachten op een kat een ontspannen en toch ook vreemd gesprek oplevert met een eigenwijs zestienjarig meisje. Of hoe zijn ex op haar twintigste een wens kan doen. Of Katagiri die met de kikker in de metro zit.

Deze absurditeit geeft opkikkers als espressoshots bij verder toch redelijk spektakelloze verhalen.

 

Convenience Story – Lichtvoetig surrealisme rondom winkel
Scriptschrijver Kato is boos op zijn aandacht vragende hond en laat hem achter in een desolate reactie. Maar hij krijgt spijt. Als hij de hond zoekt, komt hij terecht bij een winkel van een benzinepomp. Een aparte winkel, waarvoor hij al gewaarschuwd was in een andere winkel: ‘Er is een alternatief universum voor alles.’ Achter een koelvak blijkt er inderdaad een parallel universum te zijn.

Er gebeurt veel. Hij raakt zijn auto kwijt. En flikflooit met Keiko, de vrouw van de winkeleigenaar. Hij blijft er een paar dagen hangen om te werken aan zijn script, waar hij ineens inspiratie voor krijgt. En hij vlucht samen met Keiko naar een feest ‘om mensen naar een andere wereld te begeleiden’. Terwijl zijn vriendin, Zigzag, hem ook aldoor belt.

Ik ben wel fan van het lichtvoetige surrealisme van Miki Satoshi. Net als in het vermakelijke Adrift in Tokyo zit deze film boordevol symbolen, zachtaardige humor en mysterie. De kleuren geven hier signalen (net als bijvoorbeeld bij films van David Lynch). Als je goed oplet, zie je veel meer: de hoofdwond in de vorm van de Japanse vlag; wonden op de armen (van een oude vrouw en een duizendpoot); vrouwen die stoeien met naaldhakken; bizarre namen (Vanishing Point, Zigzag); tatoeages van ogen, posters met ogen; of de opmerking: ‘Als ik benzine ruik, krijg ik vlinders in mijn buik’. Wat het allemaal betekent? Deze film kun je prima een tweede keer zien om dan de symboliek beter te vatten.

Meestal zijn mysterie en humor een lastige combinatie maar de films van Miki Satoshi bewijzen dat hier nog een redelijk onontgonnen terrein is in cinema. Ik moest ook af en toe denken aan de films van Quentin Dupieux, of aan films als Donnie Darko en Under the Silver Lake. Want het verhaal blijft verrassen en dat is prettig film kijken.

 

La Sudestada – Argentijnse detective in de ban
‘The hound’ is de bijnaam van Jorge Villafañez. Hij woont in Buenos Aires en is een privédetective. Hij moet een nieuwe klus doen: de choreografe Elvira volgen. Als ze naakt gaat dansen midden in het bos, raakt hij in de ban. Weet hij zijn professionele grens te bewaren? De klant raakt wanhopig terwijl Juan ook de grillige rivier de Plata moet trotseren om Elvira te volgen. Hij komt iets dichterbij dan hij wilde.

Aardige, vriendelijke, rustige film. Archiefbeelden, animaties, dromen etc. breken het lome tempo een beetje. Ook hier is veel mysterie en blijf je je als kijker afvragen: waar gaat het heen. Duidelijk dat Elvira een snaar raakt bij Jorge (mooie rol van Juan Carraso). Het leidt naar het type einde waar je achteraf over gaat discussiëren.

Dit verhaal komt (net als Sri Asih hieronder) uit een graphic novel. Dat soort verfilmingen raken steeds meer in de mode nu de literatuur alsmaar meer vercommercialiseert en minder te bieden heeft, waar de graphic novel juist steeds meer evolueert in ‘grafische romans’. La Sudestada is een bewerking van Juan Sáenz Valiente’s verhaal, dat ik zelf niet kende maar me nu wel nieuwsgierig maakt.

 

Sri Asih – Superheldenfilm op z’n Indonesisch
Tot slot kijken naar de gewetenloze projectontwikkelaar Prayogo. Hij lost het probleem van Indonesische sloppenwijken op door ze plat te branden en de politie te verhinderen onderzoek te doen. Alana is een freefighter en wint gevechten van mannen.

Op een dag ontdekt Alana dat die freefight-krachten niet uit het niets komen, maar dat ze erfgenaam is van de Sri Asih-superheldin uit de jaren vijftig. Ze moet het opnemen tegen een slechte geest die de aarde wil verwoesten. Maar zij heeft ook steun.

De film (verfilming van een jaren vijftig stripverhaal van R.A. Kosasih) oogt bekend. De origins-story, de bad guys, het ingewikkelde achtergrondverhaal, de overdreven coole martial-arts-gevechten… Toch is het script soms net even anders. Zo komt de superheldin uit een vulkaan (dus geen anoniem laboratorium); is er een weelderige initiatie met oosterse dans en bloemen (dus niet per ongeluk ergens in een steeg: heh, wat overkomt me nu); spelen sloppenwijken en armoede een rol (dus niet alleen Manhattan); is een rode sjaal een wapen (geen pijl en boog of superhamer); zijn er vechtscènes in gangen (dus niet tussen hoge gebouwen). Enzovoort.

Het resultaat is wisselend. Aardig hoe Indonesië hiermee een eigen over de top superheldenfilm aflevert (ze hadden er trouwens al een: Gundala uit 2019). Het probleem is dat het overbekend materiaal is. Het goede versus het kwade (inclusief persoonlijke worsteling van de protagonist); de protagonist die een wees is; de overgestileerde martial-arts-gevechten; de grote toren waar de bad guy zich in bevindt; de zwijmelmuziek die je hoort op softe momenten en drukke muziek bij spannende momenten; de eindeloze vechtpartijen waarbij de helden nooit een schrammetje oplopen. Sommige actiescènes ogen hier bovendien wat houterig.

Dit is de tweede film van Bumilangit Cinematic Universe (BCU), de Indonesische variant van Marvel. Joko Anwar regisseerde de eerste en schreef mee aan dit script. Deze film is geregisseerd door Upi die weer meeschreef aan de eerste. De film is zich bewust van zijn eigen oorsprong: een besef van geschiedenis dat je niet zo snel ziet in de Marvelproducties.

 

28 januari 2023

 

Deel 2: Terug op locatie
Deel 3: Coronacinema
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 5: Buitenbeentjes
Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran
Deel 7: Stijl & experiment

 

MEER FILMFESTIVAL

International Film Festival Rotterdam 25 januari – 5 februari
IFFR 2023: 40 tips

door Bob van der Sterre

Na een paar moeilijke jaren is IFFR weer terug met een vol programma. Ruim 500 films, kort en lang, artistiek en experimenteel, en weer ouderwets terug in de wintertijd. Daarom 40 aanraders voor IFFR 2023.

Wil je meer weten over het programma, de programmaonderdelen en hoe je kaartjes kunt kopen? Lees dan de Q&A over IFFR 2023.

Hieronder zie je 40 tips van onze redactie. Noot vooraf: we moeten de films zelf ook nog zien, het gaat hierbij daarom ook om gut feeling. De IFFR-verslaggevers van InDeBioscoop wensen alle IFFR-gangers in elk geval veel plezier!

Actie
Sri Asih
Indonesische actiefilm over vrouwelijke superheld zit tjokvol actiescènes en martial-arts-gevechten. Film van Upi is een bewerking van een populaire Indonesische strip uit de jaren vijftig, maar dan verplaatst naar het heden. Klassiek gevecht van goeden versus de kwaden.

Animatie
Blind Willow, Sleeping Woman
Japans-Franse animatiefilm is een verfilming van een kort verhaal van Haruki Murakami. De gevolgen van een aardbeving, een vrouw die ineens weg is, een kikker die meedoet in het huishouden. Klinkt niet als verspilling van tijd, deze film van Pierre Földes.

No Dogs or Italians Allowed
Stopmotionfilm van Alain Ughetto gaat over Italiaanse emigranten in Frankrijk. Ziet eruit als een mooie, intelligente film. Er is nog veel meer animatie tijdens deze IFFR in verband met het focusprogramma van animatieregisseur Yuasa Masaaki.

Cinema
Jeune Cinéma
Voor de liefhebber van de Franse cinema waarschijnlijk erg leuk: dit inkijkje via archiefbeelden van het filmfestival van badplaats Hyères in de jaren zestig (Festival International du Jeune Cinéma werd van ‘65 tot ‘83 gehouden). Een ‘fresco van pracht en ellende’ volgens het IFFR. Film van Yves-Marie Mahé.

No Bears
Ik ben wel benieuwd naar deze nieuwe film van Jafar Panahi. De Iraanse regisseur probeert aan de andere kant van de grens (in Turkije) een film in Iran te regisseren via een videoverbinding. En we zien hoe dat niet zo goed lukt. Dit proberen wordt op zichzelf ook een weer film.

Coming of age
Funny Pages
Een jongen verlaat school en wordt een comic book nerd… en ontmoet talloze gelijkgestemden. De film van Owen Kline belooft volgens IFFR ‘een achtbaan van verontrustende emoties en onvoorspelbare reacties’. Vermoedelijk een geestige film die er makkelijk ingaat. Steuntje in de rug voor alle nerds ter wereld. Opvallend bij deze IFFR is dat we niet worden platgegooid met gezapige coming of age-films. Die trend lijkt nu toch wel over.

Coronapandemie
New Strains
Een stel zit tijdens de eerste lockdown vast in New York. Deze flink geïmproviseerde film kan hit of miss zijn, maar is in elk geval een echte speelfilm over en tijdens de pandemie. Makers Artemis Shaw en Prashanth Kamalakanthan hadden hier vermoedelijk veel plezier mee. Ze schetsen hier (bij mijn weten als eersten) in fictie hoe de lockdowns impact hadden op je emoties.

La Tour
In deze film van Guillaumne Nicloux wordt juist het griezelige en uitzichtloze van de pandemie-lockdowns naar voren gehaald. Het gebouw verandert zelf in een killer. Een ‘typisch product van het pandemietijdperk’ aldus IFFR. Grappig idee maar films waarbij geen hoop is, trek ik meestal moeilijk.

Dieren
Eo
Nieuwste film van de 84-jarige cineast Jerzy Skolimowski (o.a. Deep End en Le Depart) gaat over een ezel. Dat alleen al is voor mij genoeg om deze film zonder voorkennis naar de bioscoop te laten hollen. Ik weet niet waar deze film over gaat maar na het portret van een varken (Gunda) en een koe (Cow) ben ik blij met deze volgende stap in de emancipatie van dieren in de cinema. Isabelle Huppert heeft ook een rolletje.

Drama
Aftersun
Volwassen man gaat met dochter naar een Turkse badplaats. De vader probeert alles gezellig te houden maar is langzaam aan het instorten. De verfilming van de vader-dochterrelatie door Charlotte Wells lijkt een warme, lieve film op te leveren. Ondanks de vele positieve reacties op dit drama, verdenk ik deze film wel een beetje van oppervlakkigheid. Misschien is Nostalgia van Mario Martone (o.a. van het mooie L’amore molesto uit 1995) een beter drama, maar bijna twee uur lijkt me dan wel weer aan de lange kant.

Dramady
Showing Up
Kelly Reichhardts nieuwste film gaat over competiviteit tussen twee kunstenaars. Een lichtvoetige dramady over families, vrienden, collega’s, kleine ongemakken en zo. Misschien wel een beetje Woody Allen?

Experiment
Mannvirki
Wow. Waar deze film van Gústav Geir Bollasons over gaat, is mij een raadsel. Iets met een gebouw in IJsland. Een groot risico om deze film te bezoeken. Maar wie niet waagt, die niet wint.

Fantasie
Unidentified
Ufo’s hangen boven de aarde. Ze doen niets. Wat voor effect heeft dat op de mens? Deze film is wat lastig te peilen, maar ik verwacht een uitzinnige trip, met kleur, dans, muziek, bizarre editing en daar ergens tussenin een sciencefictionverhaal. Jude Chun zou volgens IFFR een film hebben gemaakt met ‘sardonische humor’ dus dat moeten we dan maar proberen. Ik waarschuw alvast: deze trailer geeft niets weg.

Geschiedenis
La Stranezza
Biopic van Luigi Pirandello. Vermoedelijk weer topacteerwerk van Tony Servillo als Pirandello. Servillo krijgt zo onderhand Mastroianni-status. Film van Roberto Andó ziet er verzorgd uit en speelt zich af in Sicilië.

La Palisiada
In La Palisiada van Philip Sotnychenko kijken we naar een moord die in Oekraïne in de jaren negentig is gepleegd. Volgens IFFR ‘worden in La Palisiada worden slechts twee schoten gelost, met een kwart eeuw ertussen, en het is aan de kijker het verband te vinden.’ Lastig te zeggen wat je krijgt maar ik hoop op een sterke film met een boeiend tijdsbeeld.

Horror
Deadly Love Poem
Op het oog is Deadly Love Poem van Garin Nugroho interessante, stijlvolle horror. Een giallo over de wereld van kunst en mode… Klinkt bijna als een Indonesische variant van Argento’s L’uccello dalle piume di cristallo. Waarom ook niet! Ook een aanrader visueel gezien is 2551.02 – The Orgy of the Damned. Deze horrorfilm van Norbert Pfaffenbichler heeft geen dialogen, maar zit vol muziek en geluiden. Volgens IFFR ‘even duister, gestoord en avant-garde als de griezeligste horrorfilm’. Wie nog meer creepiness wil, heeft vermoedelijk een goede aan Faces of Anne, een horrorfilm waarbij meisjes allemaal Anne heten en van gezicht veranderen.

Internet
Girl Internet Show: A Kati Kelli Show
Ik had nog nooit van deze YouTube-comédienne gehoord, Kati Kelli, maar ze bestond werkelijk en is al in 2019 overleden. Een outsider-YouTuber las ik ergens en dat klopt wel: waar de grote YouTubers miljoenen views binnenharken, worden de meeste van haar filmpjes op haar kanaal ‘slechts’ een paar duizend keer afgespeeld. Op basis daarvan lijkt ze een goed gevoel te hebben gehad voor spot en satire.

Klassieker
Santo contra los jinetes del terror
El Santo (de heilige) was een soort Mexicaanse superheld. Hij droeg een zilveren masker en versloeg altijd de bad guys. Dit is een curieuze El Santo-film uit 1970 van René Cardona. IFFR legt uit waarom: ‘Ten eerste omdat het Santo’s enige uitstapje naar het Wilde Westen is, en ten tweede omdat het erotiek had moeten introduceren in de verder keurige Santo-wereld (…).’ Onderdeel van het programma Cinema Regained.

Komedie
Clementina
Droogkomische Argentijnse film over een appartement dat langzaam instort, bewoners lopen met mondkapjes vanwege corona, overal is herrie, en Clementina is het middelpunt. Het is niet makkelijk om deze ‘excentrieke komedie’ tot het einde interessant te houden maar hopelijk slaagt de film van Agustín Mendilaharzu en Constanza Feldman daar wel in.

Kolonialisme
Pacifiction
Frans-Polynesië krijgt een nieuwe hoge-commissaris. Benoit Magîmel doet hier zijn rol in tv-serie Marseille nog eens over. ‘Een decadent ritueel dat kunstmatig in stand wordt gehouden tot ver na zijn hoogtijdagen’, aldus IFFR. De film van Albert Serra neemt de tijd maar druipt van het cynisme.

Kostuumdrama
Il Boemo
Tsjechisch kostuumdrama gaat over de zeventiende-eeuwse componist Josef Mysliveček die succes heeft in Italië, ten tijde van Mozart. Film van Petr Václav ziet eruit als een interessante historische film met veel aandacht voor setting en kleding. Duurt wel ruim twee uur, dus heb geen haast.

Kunst
Kunstkamera
Naar eigen zeggen laatste film van Jan Švankmajer, die al sinds 1964 met menig film is langskomen op IFFR. We bezoeken zijn kasteel, want dat heeft hij met zijn inmiddels overleden vrouw ooit gekocht. Soort documentaire/rondleiding? Het is nooit gewoon bij Svankmajer. Hierna maakt hij nooit meer een film, zegt hij zelf op 88-jarige leeftijd. Een cinefiel afscheid om een traantje bij te laten. Wie hem beter wil leren kennen: lees mijn artikel over Svankmajers kunst.

Munch
Verschillende kanten van kunstenaar Edvard Munch door verschillende acteurs belicht in verschillende tijden. Klinkt dus niet als je doorsnee-biopic, deze film van Henrik Martin Dahlsbakken. Openingsfilm van deze IDFA.

Lengte
Drunkard Nursing Home
Een ‘op digitale video gedraaide no-budget-documentaire’ over een nachtclub in Peking. Nauwgezet gaat de film allerlei bezoekers van die nachtclub langs. Het leverde een film van tien uur op die ik eigenlijk wel in die lengte had verwacht bij IFFR. Had een sessie kunnen zijn met lunch, yogabreaks, koffiepauzes en powernaps. De film is nu teruggebracht tot 2,5 uur lengte en dus beter uit te houden. Film van Shuai Zhang zou wel eens kunnen verrassen in menselijkheid.

Esterno Notte
Ook niet al te kort is deze tv-serie van oude bekende Mario Bellocchio (300 minuten in totaal). Deze gaat over de ontvoering van Aldo Moro, al eens eerder door hem vastgelegd in cinema, in 2003 in Buongiorno notte. Die film ging over de ontvoering, deze over de context.

Wie letterlijk alle tijd van de wereld heeft, kan ook nog terecht bij deze films:

• Trenque Lauquen (260 minuten)
• The Tatami Galaxy (253 minuten)
• Tage (230 minuten)
• WICKED GAMES: Rimini Sparta (205 minuten)
• When the Waves Are Gone (187 minuten)
• SAGAL: snake and scorpion (157 minuten)
• The Store (143 minuten)

Lichtvoetig
Convenience Story
Kato bezoekt een winkel waar alles anders is. Hij valt in allerlei surrealistische avonturen en kan amper werkelijkheid van fantasie onderscheiden. Film van Miki Satoshi die ons ook al Adrift in Tokyo voorschotelde. Eenvoudige maar fantasierijke film belooft wederom lichtvoetigheid van de categorie Michel Gondry en Charlie Kaufman.

Misdaad
The Boys
Zuid-Koreaanse misdaadfilm gaat over een het heropenen van een oude misdaadzaak. Meestal kunnen Koreanen zulke films maken als geen ander. Film van Chung Ji-young gaat ook over een echte coldcase. Wel lastig om dat op basis van de trailer te zeggen… dat is namelijk meer een mini-making-of van de film dan een trailer.

The Abandoned
Kortgezegd gaat deze film over moord en doodslag in een heftige nacht. De Taiwanese recherche onderzoekt een moord en dat leidt ze naar onverwachte paden. De trailer belooft veel actie, rommelig gedoe en geweld in deze film van Tseng Ying-ting.

Corazonada
Grote zwendel in Mexicaanse loterij van binnenuit bekeken. Ik vermoed dat de film van José Manuel Cravioto een vaardig gemaakte film is à la Quiz Show – en er dus wel lekker ingaat – maar niet echt zal blijven hangen. Volgens IFFR is de film nogal veel: ‘Een ironische aanklacht tegen de algemeen verbreide overheidscorruptie en tegelijkertijd een komedie, spannende thriller, misdaadfilm en sociaal commentaar.’

Ontroering
The Whale
Wie deze film zonder voorkennis gaat kijken, zal na de eerste minuten in z’n ogen wrijven. Brendan Fraser? In deze film is hij een kluizenaar met obesitas. Knappe metamorfose. Ik verwacht dat deze film van Darren Aronofsky een absolute publiekslieveling wordt tijdens deze IFFR. Brendan Fraser, over wie je veel kunt zeggen maar niet dat hij geen talent heeft, zal uit een vaatje tappen dat we hem nog niet eerder hebben gezien. Zijn emoties kon hij amper bedwingen toen hij onlangs een Annual Critics Choice Award ontving (de Golden Globes weigerde hij te bezoeken). De media hebben het al over de ‘Brennaissance’.

Religie
Godland
Hardcore IJslandse geschiedenis en religie in 143 minuten. En dat vierkant. Echt iets voor de liefhebber en bij de redactie van IDB lopen er al een aantal handenwrijvend rond om deze film van Hlynur Pálmason te kunnen bezoeken. ‘Een feest voor het oog door de heerlijke soberheid’, is inderdaad precies wat ik erbij verwacht.

Romantische komedie
Voyages en Italie
We volgens het stel Jean-Philippe en Sophie tijdens hún reis door Italië. ‘Een juiste mix van originaliteit, humor en intelligentie’ en ‘briljante dialogen, adembenemende oprechtheid’: het is niet niets wat IFFR belooft. Ik weet het nog niet zonder trailer (ik kan alleen de versie van Rossellini vinden, die in de jaren vijftig dezelfde trip verfilmde). Wat is het toch met al die filmmaatschappijen die geen trailers op YouTube zetten!

Sciencefiction
LOLA
Een machine zorgt ervoor dat twee zussen al eerder zien wat er gaat gebeuren dan de rest van de wereld. Wat te doen? Mogelijk aardige indie SF-film van Andrew Legge had ik toch eerder bij Imagine verwacht dan IFFR.

Seksualiteit
Hand
Het is een beetje ingewikkeld maar sinds de jaren zeventig zijn er pinkufilms (pink films, Japanse seksfilms met verhaal) gemaakt. Studio Nikkatsu had zelf een serie van softseksfilms genaamd ‘roman porno’. Omdat die 50 jaar bestond, maakte Nikkatsu drie films. Nog steeds om elke tien minuten een seksscène maar deze film van Matsu Daigo gaat vooral over wat de vrouw wil. Een punt waar pinkufilms natuurlijk vroeger geen enkel oog voor hadden. Seks en erotiek zijn sowieso wat meer en vogue, lijkt het. De uitzinnige Filipijnse sekskomedie I Love you, Beksman belooft vooral gendergrappen, terwijl de Koreaanse film White River wat meer klassiek erotisch is, en de korte film Grief Encounter pornografisch.

Spanning
Killing a Traitor
Spannend misdaadmelodrama over corruptie in Iran in de jaren vijftig. Volgens IFFR toont filmmaker Masoud Kimiai ‘het lef van Francis Ford Coppola en Sam Peckinpah met een indrukwekkende cast.’ Grote namen, dan ook dito verwachtingen.

Spookverhalen
Let It Ghost
Humor, spot, drie spookverhalen en YouTubers in Hongkong. De energie zal er wel van af spatten, en het bloed op de muren, maar of het echt wat is, blijft lastig te zeggen. Er is trouwens nog een spookfilm uit Hongkong op IFFR: Silent Ghosts.

Sport
One Win
Sportdrama van Shin Yeon-Shick over de coach van een vrouwenvolleybalteam. Liever voetbal kijken dan volleybal? Dan is er nog deze film over de oud-voetballer Prosinecki.

Stijl
Não Sou Nada
Bijna niemand heeft zo’n mooie en herkenbare filmstijl als Edgar Pêra, die in 2019 een retrospectief had op IFFR. Het probleem zijn meestal de verhalen. Deze film over 75 karakters van de dichter Fernando Pessoa zou ik ook niet contextloos bezoeken. Een beetje verdiepen helpt de filmervaring.

Surrealisme
La Sudestada
Deze film van Daniel Casabé en Edgardo Dieleke biedt gedoseerde weirdness, een bewerking van een stripverhaal, goed acteerwerk: de seinen staan op groen. Wel intens denk ik. ‘Een thriller die de bewegingen van de ziel volgt’, aldus IFFR.

Theater
Als uw gat maar lacht (If yes, Okay)
Tienerdochter Amy wil dat haar rijke familie een kabuki-theaterstuk gaat spelen. Die is bedoeld als parodie op haar eigen familie. Film van Dick Verbult (Viva Matanzas) oogt net zo maf als de titel maar de trailer belooft ook krachtige spot. Ik verwacht wel wat grappige momenten maar misschien ook wel een film die zichzelf overschreeuwt in eigenzinnigheid. Frappant dat de laatste tijd zoveel series en films rijkdom zo op de korrel nemen (denk bijvoorbeeld aan White Lotus).

 

18 januari 2022

 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2022 – Deel 4:
Misdaadfilms die de adem benemen

door Bob van der Sterre

In ons vierde en laatste verslag van IFFR 2022 kijken we naar drie misdaadfilms. Een Italiaans-Nederlandse productie, een Kazachse misdaadkomedie en een documentaire-drama dat de adem beneemt.

 

The Last Ride of the Wolves
Pasquale is een crimineel op leeftijd. Hij komt uit het zuiden van Italië en woont en werkt in het noorden. Dat werken is klussen in de misdaad. Hij wil nog een keer een grote klapper maken. Daarvoor moet hij samenwerken met echte criminelen: ‘De Wolven’, kermisexploitanten. Hij regelt een magazijn, coördineert de misdaad, leent geld.

Hij rijdt rond met zijn zoon, de Italiaans sprekende Nederlander Alberto, op zoek naar zijn contactpersoon voor de misdaad. We luisteren naar Pasquales monologen in de auto – soms doorspekt met herinneringen. Pasquale wordt steeds gestresster naarmate de datum van de heist dichterbij komt en hij alsmaar niets hoort van zijn contactpersoon.

The Last Ride of the Wolves is een ander type misdaadfilm dan je gewend bent. Een rustige, onderhoudende en realistische film. Je kijkt naar de voorbereiding van een kraak alsof het een documentaire is van hoe dat gaat. Dat komt ook door de stijl van de cameravoering, die stiekem mee lijkt te kijken. Het doet me een beetje denken aan Collateral of Wheeler, en het tv-programma Taxi (en varianten). Ik vind het wel aardig hoe Alberto de Michele rondom die bron van filmen een verhaal bedacht heeft. Ik heb wel eens wat losse scènes zo gezien maar nooit eerder een hele film op die manier.

Goede film, die na een wat moeizaam begin steeds beter wordt, inclusief plot. De film is alleen wel wat ingetogen – zeker voor Italiaanse begrippen. Wat meer flair had de film wat cinematografischer gemaakt. De muziek is sowieso fantastisch, de titels zijn mooi, het acteerwerk is degelijk, en wat je mist zijn dan een paar momenten van vuur die de film wat meer pit hadden gegeven.

De film is van Alberto de Michele, die ook Alberto speelt. Pasquale speelt zijn vader en is ook zijn vader: Pasquale de Michele. Het zal vast voor veel bijzondere vader-zoonmomenten hebben gezorgd op de set.

 

Life of Crime: 1984-2020
Ademloos. Dat is wat je bent als je deze film kijkt, met echte mensen, die echt aan (kleine) misdaad doen en verslaafd zijn. We volgen drie – en nog wat – personen in Newark in hun strijd tegen zichzelf. Ze willen het goede doen maar verslavingen zitten herstel in de weg.

Je ziet Rob in 1984 kledingzaken leegroven en de spullen dan op de zwarte markt verkopen. Heeft zijn vader in huis. ‘Hij was altijd dronken.’ En dan stelt hij en passant zijn tweede vrouw met kind voor, Deliris. Even later is hij in de bajes. En er weer uit. ‘Shit, ik moet terug. Ik heb mijn gebit daar laten liggen.’

Zijn maat Freddie, die alarmen steelt om zijn eigen auto niet te laten stelen. En ook verslaafd is aan drugs. ‘Ik wil niet high worden, want ik wil goed doen, maar ik kan niet goed doen met al die problemen.’ ‘Kun je geen hulp zoeken bij je vrienden die geen crimineel of verslaafde zijn?’ ‘Al mijn vrienden zijn criminelen of verslaafden.’

En Deliris, als ze een paar jaar later zich aan het prostitueren is. Je ziet haar de vrachtwagen instappen, daarna afrekenen, en haar spuit zetten. ‘Ik zou echt willen dat mijn leven anders was geweest.’

Deze HBO-documentaire is formidabel mooi in eerlijkheid en rauwheid. Je zal als kijker regelmatig wegkijken (althans ik) omdat het drugsgebruik zonder ingetogenheid in beeld wordt gebracht. Er zijn ook wat lugubere momenten. Maar ook aandoenlijke momenten van immense vriendelijkheid.

De film werkt omdat Rob, Deliris en Eddie geen kwade karakters zijn. Ze hebben alleen ongelukkige keuzes gemaakt, en leefden in de jaren tachtig en negentig in de getto’s van Newark midden in de crack- en aidsepidemie.

Regisseur Jon Alpert had in 1984 een vooruitziende blik toen hij deze karakters ontmoette en besloot ze te blijven volgen. Hij kon het niet laten om ze af en toe een spiegel voor te houden maar weet eigenlijk ook wel dat zijn woorden geen partij zijn voor hun hardcore drugsverslaving.

Als je drie personen volgt over ruim dertig jaar – en je brengt het terug tot twee uur – is de kwaliteit van de selectie heel hoog. Je ziet talloze verbazingwekkende beelden. Rob die helemaal aan het spacen is midden in een getto. Eddie die rondrijdt omdat hij niet weet wat hij moet doen. De kinderen die hun verslaafde moeder de les lezen. En vooral dit beeld: verhuurder met muts op, ooglapje en sigaret bungelend aan de mond die zegt: ‘Bedroom’. Had zo een scène in een speelfilm kunnen zijn.

 

Assault
Een groep gewapende figuren met maskers loopt een zeer geïsoleerde school binnen. Als ze beginnen te schieten, rent een leraar weg, maar hij had net zijn klas opgesloten.

Deze komische Kazachse misdaadfilm midden in de winterse steppen is een vreemde. Alhoewel er duidelijk wat humor is (neem de positieve fitnessfanaat of hoe de bende binnenloopt), zit je toch een beetje te gissen naar waarom dit verhaal. Gaat het over hun eigen demonen die ze moeten verwoesten? Of zijn het verwijzingen naar de Kazachse cultuur? Ik kwam er niet achter.

Het begin van de film van Adilkhan Yerzhanov is wel sterk, droogkomisch, verrassend. Visueel zit de film in de sneeuw ook goed in elkaar. Echt een voor de filmzaal. De opzet voor het tweede deel is ook wel aardig (klungels bereiden een inval voor) maar mist denk ik toch wat kracht door het gebrek aan satire of humor. Of Kazachse humor is gewoon ‘apart’.

Deze film is nu nog niet te zien op IFFR maar komt later dit jaar langs in het Big Screen Competition-programma.

 

2 februari 2022

 

IFFR 2022 – Deel 1: Opgroeien onder het oog van God
IFFR 2022 – Deel 2: Hoofdcompetitie(s) geparkeerd
IFFR 2022 – Deel 3: Mafheid in overvloed

 

MEER FILMFESTIVAL