IFFR 2024 – Deel 5: Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven

IFFR 2024 – Deel 5:
Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven

door Bob van der Sterre

Met de special van de gebroeders Manetti is er veel aandacht voor misdaadfilms op IFFR. Het duistere van ons bestaan is sowieso een inspiratiebron voor veel filmmakers. Tijdens deze IFFR waren er geesten, criminelen, moordenaars en zelfs weerwolven te zien.

 

Diabolik

Diabolik – Entertainend maar wel een beetje leeg
De meestercrimineel Diabolik heeft een dure diamant op het oog. Om die te bereiken gaat hij over lijken. Maar niet over dat van Eva Kant, de eigenaresse van de diamant. Ze gaan samenwerken als dieven. Samen overkomen ze de uitdagingen die bij deze levensstijl horen.

Diabolik (deel 1, er zijn nog twee delen gemaakt in 2022 en 2023) is een vlot gemaakte actiefilm van de gebroeders Manetti, van wie een special is tijdens deze IFFR. De film is een remake van Lamberto Bava’s cultklassieker Diabolik uit 1968. Die was weer gebaseerd op een beroemde pulpstrip van Angela Guissani uit 1962. Ging over een killer in de stad ‘Clerville’ (Genève)

Deze Diabolik is een stijlvolle misdaadfilm – beetje noir-achtig – en kijkt makkelijk weg. Diabolik is wel ver verwijderd van de charmante, menselijke crimineel waar we in de loop der jaren zo gewend aan zijn geraakt. Hij is een eng kijkende gast die gretig messen in ruggen werpt. Juist dat badboy-achtige werkt goed bij Eva Kant. Ze is meer van hem gecharmeerd dan van iemand als Caron, die denkt haar hart te winnen met chantagepraktijken.

Van mij had de film nog wel wat rauwer mogen zijn – dus een breuk met de stijl van Diabolik. Of juist een film in de popartstijl van 1968. Het is nu een iets te nette, behoudende misdaadfilm die denk ik niet echt de tand des tijds zal doorstaan.

 

Moscas

Moscas – Verdomd, een lijk in mijn wagen
Alberto Machi is een typische smeerlap. Steenrijk met bouwprojecten. Gemene blik, eng kapsel, eeuwig zakenpak. Familie woont in een groot huis maar houdt niet echt van hem. Hij heeft zelfs iemand in dienst voor de vuile klusjes (‘Cloaca’).

Maar dan. Een lijk in zijn auto. Een hoop vliegen (moscas). Wie heeft dit gedaan? Genoeg kandidaten. Is het zijn businesspartner? ‘Cloaca’? De gast die viel van het gebouw dat ze aan het bouwen zijn en aan zijn lot hebben overgelaten?

Het is niet de meest originele film van IFFR, deze Spaans-Argentijnse productie van regisseur Aritz Moreno. Zo’n type wraakfilm heb ik vaker gezien en veel verrassende wendingen zijn er niet.

Maar het is wel goed vakmanschap. De juiste spanning, de juiste ellendige rol van Ernesto Alterio, het juiste tempo (anderhalf uur) en goed beeldwerk. Moscas heeft onderweg naar het plot ook sterke stukken (de introductie van Cloaca) maar de beste scène is als hij thuiskomt bij zijn familie, het belangrijke cadeau van zijn dochter compleet vergeten is en dan ijzerenheinig zijn steak blijft eten.

 

Dream Team

Dream Team – Charmante weirdness
No en Chase – Interpol-agenten – reizen wat af om te leren over de moorddadige kanten van koraal. Waarom? Een koraalspecialist is overleden en dat kan wel eens door het koraal zelf komen. Dat is raar. Zit er iets achter?

De film speelt zich af in 1997 en er zijn veel knipogen naar die tijd. Van oldskool beeldbellen tot faxmachines (hij faxt ‘Wat heb je aan?’, zij (naakt) stuurt een lege fax terug). De kleding. De paarse tussentitels.

Deze luchtige stijl van Dream Team kun je waarderen als je je openstelt voor wat lowbudget mafheid. Zoals de ontmoeting met de koraaldeskundige die steeds minder kleren overhoudt en met hen eindigt in een jacuzzi. Stagiairs die gaan tennissen. Een basketbalteam bij een wijnproeverij. Een hoop knipogen waar je zonder context op je achterhoofd van gaat krabben. Als er op een gegeven een onzichtbare man genaamd Keith een sigaret opsteekt, verbaast het je niet meer.

Het is ook de stijl die telt. Dromerige sfeer, beelden over elkaar, relaxmuziek en heel veel beelden van luchten en stranden. En een soort antispanningsboog. Interpol-agenten die midden in de film zeggen: ‘Onderzoek naar de moord? Nee, we doen alleen research.’

Het is iets té veel cult wat mij betreft maar regisseurs Lev Kalman en Whitney Horn maakten de film wel echt helemaal in hun eigen stijl. Zoals de vormgeving van een serie, met een zich herhalende intro bij ieder hoofdstuk. En het acteerwerk moet wel opzettelijk zo houterig zijn. Een niet-correcte stijl van acteren is óók een stijlvorm. Het is dan bijna teleurstellend dat achter deze aangename nonchalance tóch stiekem een maatschappijkritisch verhaal schuilt.

 

Blackout

Blackout – Weerwolf in een Volvo
Charley is kunstenaar in een dorp dat wordt gerund door een irritante ondernemer die zich niet schaamt voor zijn vervuilende praktijken. Al rondrijdend in een Volvo probeert Charley te regelen dat de ondernemer ontmaskerd wordt. Waarbij ontdekkingen van zijn overleden vader helpen.

Een probleem: Charley is ook een weerwolf. En dat gaat vaak mis. Zeker als je je Volvo blijft rijden. Je kunt wel beide functies combineren: kunst maken van je weerwolfslachtoffers.

Op zeker moment komt de politie kijken. Maar die raakt niet snel onder de indruk, zelfs niet als hier en daar uit elkaar geripte lijken op de weg liggen. De inwoners van het stadje hebben geen politieonderzoek nodig. Het is toch die ene immigrant, weten zij zeker.

Blackout lijkt zich te presenteren als een indiedrama met een weerwolfthema. Er is wel meer geklets, meer drama, meer animatie, en een redelijk maffe scène waarbij een vriend de transformatie filmt, maar hoe origineel kun je het weerwolventhema maken? Het matige acteerwerk helpt de film van Larry Fessenden ook niet zo, hoewel Alex Hurt (zoon van William Hurt, die in foto’s nog even langskomt als vader van Charley in de film) zich er nog wel aardig doorheen slaat.

 

Adagio

Adagio – Rome met gepensioneerde gangsters
Manuel is de zoon van de oude topcrimineel, de intussen half dementerende Daytona. Als Manuel wordt betrapt bij openbare seks, moet hij in ruil voor de illegaal bijklussende politie naar een feest. Hij moet een bepaalde politicus erbij lappen. Manuel krijgt koudwatervrees, vlucht, krijgt de politieagenten achter hem aan, zoekt hulp bij oude vriendjes van zijn vader. Het is een ouderwetse clusterfuck. Ondertussen komen natuurbranden steeds dichterbij de stad.

Ook al was er na afloop een ovatie (voor het scherm? de projector?), toch is het script van Adagio niet zo heel sterk. Het gaat in feite om een jongen die iets moet doen en dat niet doet. Waarom dan meteen ombrengen als ie wegloopt en je eigen carrière op het spel zetten? Dat is een beetje vreemd voor de kijker. Nota bene in de film vinden ze het ook een slecht plan.

Rooten voor criminelen is altijd een worsteling in cinema. Deze agenten kun je ook niet echt sympathie voor voelen. Overigens ook precies waar ik in Suburra (serie/film) ook moeite mee had. Al die eikels! En dan is Manuel ook nog een reliëfloos karakter – dat helpt niet.

Wat de film van Stefano Sollima (dus ook maker van Suburra) wel interessant maakt, is de erg smaakvolle cinematografie. Die is van Paolo Carnera. Deed ook de cinematografie voor Suburra. Een betonnen Rome. Eenvormige gebouwen, hoge snelwegen, kille trappenhuizen, dakterrassen, enorme stations (Termini en Tiburtina). Er is veel tijd voor de beelden (adagio is de muziekterm voor ‘rustig tempo’).

Ook de aftakeling van de bendeleden van de ooit zo beruchte La Banda della Magliana is mooi weergegeven. Ze dementeren, worden blind, lijden aan kanker. In hen brandt soms nog steeds die hufterige oercrimineel op een laag pitje. Dat werkt dankzij het acteerwerk van Toni Servillo en de onherkenbare Pierfrancesco Favino. En ook Adriano Giannini als agent is een sterke rol.

Als de stroom uitvalt, oogt de stad als een grote desolate, zwarte massa. Dan pas valt op hoe heel de stad wordt bedreigd door een rode vuurzee. Ongetwijfeld een metafoor voor nieuwe toestanden.

 

Hungry Ghost Diner

Hungry Ghost Diner – Geest op zijn Maleisisch
Bonnie heeft een foodtruck genaamd Hungry Ghost Diner. Op een avond heeft ze in de stad waar hij truck staat een ontmoeting met haar oom, van wie ze nog niet weet dat hij gestorven is. Ze keert terug in het dorp van haar familie, ontmoet haar vader met wie ze een moeizame relatie heeft, begraaft haar oom, wil weer weg, maar dan… lockdown.

Ze blijft bij haar vader en ontmoet daar alle geesten: oom, tante, oma, opa en moeder. Wil ze nog terug? Op een of andere manier ligt haar toekomst verborgen in de manier hoe haar vader de ‘hakka mein’ (noedels) maakt. Maar hoe weer op speaking terms te komen met haar vader? ‘De doden maken me niet bang, het zijn de levenden!’

Voor de (enige) film die ons artikel likete op Facebook kunnen we wel wat aandacht geven. En het komt heus niet door dit blijk van support, maar ik vond Hungry Ghost Diner een prettige film om te zien. Allereerst letterlijk. De flink roze en blauw gesatureerde beelden bedwelmen. En het is ook luchtig. De oom die zegt: ‘Het is de eerste keer dat ik sterf, cut me some slack.’ De liedjes van zangeres en hoofdpersoon Keat Yoke Chen passen hier goed bij.

Daarnaast gebruikt de film ook de coronaperiode (lees ook onze corona-aflevering van vorig jaar). Het is best bizar dat zo weinig films iets hebben geprobeerd te doen met dingen als lockdowns en social distancing.

Misschien had ik op nog iets meer mysterie gehoopt, duurt de film iets te lang en miste Chen iets te veel expressie bij bepaalde scènes, maar Hungry Ghost Diner is een vriendelijk verhaal over geesten en eten, en geeft je een goed gevoel bij het kijken. Films over identiteit hoeven niet altijd moeilijk te zijn.

 

4 februari 2024

 

IFFR 2024 – Deel 1: De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie
IFFR 2024 – Deel 2: Sciencefiction met een mysterieus randje
IFFR 2024 – Deel 3: Stijlvolle risiconemers
IFFR 2024 – Deel 4: Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?
 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2024 – Deel 4: Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?

IFFR 2024 – Deel 4:
Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?

door Tim Bouwhuis

Als de wereld in brand staat, kan de filmzaal een plek zijn waar je de zorgen van het moment even kunt vergeten. Het IFFR vormt met zijn groeiende cult- en genreprogrammering (zie verslag 2 en 3 voor enkele voorbeelden) geen uitzondering op die regel, maar ook deze editie komt politiek engagement snel om de hoek kijken. Zelfs filmmakers wiens werk niet eens direct betrekking heeft op de schrijnende actualiteit, voelen de verantwoordelijkheid om zich uit te spreken. Kan cinema in zo’n scenario nog wel puur en alleen een vorm van escapisme zijn?

Ze bestaan nog wel degelijk, de festivaltitels waarin onschuld en onbezorgdheid hoogtij vieren. Het Amerikaanse Dream Team, een ‘absurdistische hommage aan kabeltelevisiethrillers uit de jaren negentig’, zet de toon met speelse tussentitels (Asses to Ashes), lijzige strandwandelingen en suggesties van een samenzwering. “Mensen die de film al zagen, vertelden me dat ze niet stoned waren tijdens het kijken, maar zich wel zo voelden”, zegt coregisseur Lev Kalman voor aanvang van de vertoning. Tijdens de Q & A komt de aap uit de mouw; ver op de achtergrond gaat Dream Team stiekem ook nog een beetje over klimaatverandering.

Dream Team

Dream Team

Lichtvoetig of zwaarbeladen
Hoeveel politiek geladen films je als bezoeker te zien krijgt deze editie, leek op voorhand vooral afhankelijk van je eigen ticketkeuzes. Had je echt even behoefte aan vrijblijvende nonsens, dan was Dream Team een veilige keuze, en ook de lichtvoetige comedy of errors Greice doet de alledaagse beslommeringen even vergeten. Het contrast met een aantal titels uit (bijvoorbeeld) de Tigercompetitie is aanzienlijk: het Iraanse Me, Maryam, the Children and 26 Others trok de negatieve aandacht van de vaderlandse cultuurraad (reden: verschillende actrices dragen geen hoofddoek), en het sombere einde van de Oekraïense tragikomedie Grey Bees speelt rond februari 2022.

Voor aanvang van de wereldpremière van het dystopische Animalia Paradoxa leest een aangeslagen Niles Atallah (zijn vorige film Rey won in 2017 de speciale juryprijs op het festival) een speech voor die hij in het vliegtuig heeft uitgeschreven. Animalia Paradoxa gaat over het einde van de wereld, en toen de film nog in productie was had Atallah niet gedacht dat het verhaal zoveel extra momentum zou krijgen door de noodsituatie in Gaza. Het deed hem zoveel dat hij zich schuldig ging voelen en het nut van zijn beroep in twijfel trok.

Het mensachtige amfibie dat in dit stop-motionsprookje door verlaten ruïnes dwaalt, durft zijn symbolische gasmasker niet zomaar af te zetten. Buiten spuit er iemand Bijbelse teksten door een megafoon, en de komst van een valse verlosser lijkt nabij. Voor het escapisme ga je hier als bezoeker niet zitten, voor een beknellend vakmanschap wel. Hoewel Atallah ten opzichte van het bezwerende Rey wel een jasje heeft uitgedaan, is Animalia Paradoxa nog altijd een van de meer opvallende kunststukjes van deze IFFR-editie.

Animalia Paradoxa

Animalia Paradoxa

Microfoonmoment
De humanitaire crisis in Gaza en andere brandhaarden wordt ook aangekaart tijdens vertoningen waar je niet per se een politieke noot verwacht. De eerste regisseur die tijdens het experimentele kortfilmprogramma Fine Grain zijn werk inleidt, gebruikt zijn microfoonmoment om aandacht te vragen voor de situatie in Gaza; over zijn eigen film zegt hij vrijwel niets. Aan de zijkant van het scherm steekt een collega-filmmaker haar vuist in de lucht.

Het heldere politieke engagement op IFFR 2024 roept de vraag op of de ouderwetse opvatting van cinema als een vorm van zorgeloos escapisme vandaag de dag nog wel standhoudt. Geprogrammeerde films die een loopje nemen met de toekomst (van Schirkoa: In Lies We Trust tot Aire: Just Breathe) vertellen haast zonder uitzondering dystopische verhalen, en áls er dan iets zorgeloos voorbij komt, voelt die titel sneller dan voorheen als een vreemde eend in de bijt.

De wereld van film en de wereld daarbuiten
Direct na de vertoning van Dream Team kan ik door naar de actiethriller One More Shot, waarin het voortbestaan van Washington D.C. wordt bedreigd door een kernbom. Dat deze ‘Call of Duty’-achtige adrenalinetrip, treffend vertoond op de late avond, meer op Videoland te zoeken heeft dan op het IFFR, maakt de misère richting middernacht nog wat groter. Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn? Misschien alleen als we erin slagen om ons in te beelden dat de ellende op het filmdoek doorgaans nog altijd groter is dan de ellende in de wereld daarbuiten.

 

2 februari 2024

 

IFFR 2024 – Deel 1: De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie gaat over de giraffe
IFFR 2024 – Deel 2: Sciencefiction met een mysterieus randje
IFFR 2024 – Deel 3: Stijlvolle risiconemers
IFFR 2024 – Deel 5: Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven



MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2024 – Deel 3: Stijlvolle risiconemers

IFFR 2024 – Deel 3:
Stijlvolle risiconemers

door Bob van der Sterre

Wat durf op het gebied van stijl kan in cinema veel plezier bieden. IFFR heeft een paar interessante opties. Wat blijkt: de jaren tachtig blijven géven.

 

The Paragon

The Paragon – Interdimensionale tenniswedstrijd
Het leven van de ex-tennisser en ex-tenniscoach Dutch was door een aanrijding al niet best, maar daarna komt hij in een depressieve spiraal terecht. Baan kwijt, vrouw kwijt, gezondheid beroerd. Hij wil alleen maar wraak op de aanrijder (in een grijze Toyota Corolla).

Een cursus helderziendheid moet hem op het juiste pad krijgen. Docent is Lyra, die in een zwart pak rondloopt en nooit lacht. Enige dilemma: ze heeft een vervelende broer die toegang heeft tot alle dimensies.

De lessen vallen niet mee. Eten op kleur (‘vandaag eet je blauw’), telelocatie leren en telekinese kunnen toepassen. Dan wil Dutch ook nog de hoekjes van de cursus afsnijden.

Je denkt aanvankelijk bij deze film van Michael Duignan: gaan we weer met een flauwe bovennatuurlijke komedie. Maar The Paragon heeft een veel creatievere filmstijl dan zulke films. Het zit vol visuele ideeën. Met een nadruk op kleur – soms effen, soms juist alles door elkaar. Daarnaast spelen Florence Noble (Lyra) en Benedict Wall (Dutch) perfect droogkomisch en blijft het interdimensionale verhaal onderhoudend tot het einde (en prettig bondig). De droge Nieuw-Zeelandse humor waar ik op hoopte (denk aan Flight of the Conchords) is dan kers op de taart.

Volgens IFFR heeft Duignan ruime ervaring in ‘korte films, kookprogramma’s, videoclips en afleveringen van de cultserie Power Rangers’. De mix van die ervaring met jarentachtigmuziek en kleurrijke beelden is hier smaakvol toegepast. Daaraan zie je hoe belangrijk het is dat iemand ervaring opdoet met visuele ideeën voor er grote projecten worden opgepakt.

 

Wander to Wonder

Wander to WonderGeestige stopmotion over kinderprogramma
Wander to Wonder, het heeft nooit bestaan maar oogt als iets wat wél bestaan had kunnen hebben. Een man geeft met zijn poppen (Mary, Billybud en Fumbleton) op tv levenslessen aan kinderen. Tot hij sterft… en niemand hem ophaalt. De vilten poppetjes moeten zelf overleven. Ze krijgen honger. En dan zijn er de vliegen.

Zwart-humoristische stopmotionfilm van slechts veertien minuten, gemaakt door Nina Gantz. Ik moest diverse keren grinniken om deze poppen die proberen te overleven door potten augurken kapot te maken. En langzaam beginnen door te draaien.

Veel oog voor details (de tapes waarmee de vader van het poppengezin uit het raam kan staren) in een geestige parodie op een tv-kinderprogrammastijl van de jaren zeventig, begin tachtig die vrijwel niemand nu nog kent.

 

So Unreal

So UnrealDe esthetiek van 80s en 90s technologie
Film is er altijd snel bij om de onderstromen van de technologie vorm te geven, horen we in het video-essay So Unreal. In de jaren tachtig en negentig nam het een grote vlucht. Eerst begon het met experimentele videoclips (clips van Mick Jagger, Kraftwerk, ravebands). Daarna films waarin mensen met computers werken aan projecten: Tron, Looker, Electric Dreams, Brainstorm, Weird Science, Arcade, Nirvana etc. Hackers kwamen in de cinema: Sneakers, The Net, Ghost in the Machine, Hackers. Technologie werd bedreigend met films als Videodrome, ExistenZ, The Matrix, Mindwarp, Strange Days, Lawnmower Man, The Terminator.

De film van Amanda Kramer – muzikant, schrijver en regisseur – werkt goed als je de vele ‘cybertropes’ uit al deze films op een rij ziet. De nobele hacker. De nerdy codekrakers. De cyberjunkies. De gemene multinational. De bloeddorstige robot. De beelden worden aan elkaar gepraat door zangeres Blondie.

Als beeldkunstwerk is So Unreal een aantrekkelijke productie die niet verveelt; als essay werkt het minder. Het is meer een overzicht van de films die verschenen dan een opgebouwd verhaal in essayvorm dat langzaam naar een plot toewerkt, waar je inzichten mee opdoet die je daarvoor nog niet had. Je hebt ook wel minstens negen films nodig om dit verhaal over technologie en beeld (uit die specifieke periode, want er zijn ook oudere films, neem Desk Set uit 1957) goed te vertellen.

De film had veel gehad aan een wat meer afgebakend thema. Nu krijg je vooral een boel mooi klinkende quotes. ‘Tron is een liefdesbrief in beeld en geluid aan een cyberspace dat aan het geboren worden is.’ ‘Een existentiële crisis van cyberproporties.’

Daarnaast is het wat te Amerikaans. Een film over technologie in de jaren tachtig en negentig en manga krijgt geen aandacht? Hoewel Tetsui: The Iron Man wel ineens opduikt. Al met al een wisselend resultaat.

 

Under a Blue Sun

Under a Blue Sun – Rambo in Israël
Rambo III uit 1988 ging over hoe Afghanen de Russen verslaan met hulp van de Amerikaanse superheld. De Negev-woestijn in Israël moest voor Afghanistan doorgaan. Regisseur Daniel Mann maakte er een film over. Hij vertelt zijn mails aan Sylvester Stallone, filmde in de woestijn zelf, ontmoette mensen en vond archiefbeelden.

Geweldig idee: hoe je een pulpfilm, een Stallone-vehikel, als uitgangspunt neemt voor je eigen nieuwsgierigheid. Het ontleedt als het ware de massaproductie en haalt er alles uit wat interessant is. Hoe het leger meehielp aan de film. Hoe de bedoeïenen het gebied zien. Hoe een soldaat in dit gebied spoorloos raakte. Hoe een specialeffectsmaker extra trage ontploffingen creëerde. Hoe Stallone bijna opschept over de spanning van filmen in dat gebied: ‘Er waren 91 aanslagen.’ En hoe de zon blauw werd gemaakt ‘omdat het mysterieus oogt’.

Niets tegen die blauwe zon – ik vind dat best een mooie cinematografische vondst eigenlijk – maar deze film laat weer zien dat zelfs achter een ogenschijnlijk simpele actiefilm als Rambo III mooie verhalen te vinden zijn.

En nu voor de echte avantgardisten…

 

Cosmic Miniatures

Cosmic Miniatures – Hoe een avantgardist kijkt naar het universum
Knalgroen, knalrood, klassieke muziek… Vervolgens een AI-gegenereerd beeld van zwemmende mieren. En dan in (net niet) comic sans-lettertype knalgroot in beeld: ‘Bij de volledige snelheid van het licht, kan informatie die van links uit de kosmos komt nooit de rechterkant van de kosmos bereiken. De lichtstraal zou meer tijd nodig hebben dan het universum heeft bestaan.’

Dat moet wel Alexander Kluge zijn denk je misschien (cineast, docent, tv-maker, lees deze aflevering van Camera Obscura). Dat klopt: hij maakte dit educatieve én artistieke project over het universum. De met kunstmatige intelligentie gemaakte beelden zijn flink uitzinnig, evenals de muziek en de lettertypen. Lees het verhaal van de film op de website van IFFR.

Zo krijg je een artistieke interpretatie van het exoplanetensysteem van Gliese 581. Maar er is ook aandacht voor dieren en de ruimte. Zoals dieren die kúnnen bestaan bij sterren als Aldebaran en de Pleïaden. Het sterkste stuk is als Kluge en de AI losgaan op het verhaal rondom de hond Laika en haar afstammelingen. Later zien we ook hoe ze katten mishandelden uit naam van wetenschap.

Beetje rafelige, chaotische productie. Drie kwartier was denk ik voldoende geweest. Toch bijzonder als je weet dat Kluge dit nog op 91-jarige leeftijd in elkaar heeft gezet.

 

The Electric Kiss

The Electric Kiss – Ambienttrip van 18 minuten
‘You didn’t show up in the future on time.’ Ambient-achtige muziek en kleurrijke beelden gaan samen met een verhaal in ondertiteling. Wederom AI-gegenereerde beelden – vaak heel fel à la de neonkleuren van de 80’s –  gaan samen met een score van Jung An Tagen.

Ik denk dat deze 18 minuten durende film van Rainer Kohlberger te heftig zal zijn voor mensen die minder ingewijd zijn in video-art. Deze video gaat over onze omgang met ‘realiteit’. ‘Ik ben dertig seconden oud. Dat is de beste manier om mijn welzijn te beschrijven.’ En: ‘Als ik sterf, zal ieders leven voor mijn ogen passeren.’

Watching Words Becoming a Film (TXT.FLM #3) – Woorden in beeld
Wat moet je hier nog aan toevoegen? ‘This is a film and these are the words.’ Zes minuten lang kijken we naar woorden in beeld. Over woorden in beeld.

Volgens IFFR verbindt Herman Asselberghs ‘politieke avantgardefilm met het tijdperk van de alomtegenwoordige appjes’. Ik vond het vooral lekker brutaal, deze 6 minuten durende productie, die laat denken hoe vreemd dat eigenlijk is, woorden in beeld te zien.

Met al deze films geldt: omarm de weirdness! Je zou wensen dat wat meer mensen in de filmwereld risico’s durven te nemen.

 

31 januari 2024

 

IFFR 2024 – Deel 1: De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie gaat over de giraffe
IFFR 2024 – Deel 2: Sciencefiction met een mysterieus randje
IFFR 2024 – Deel 4: Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?
IFFR 2024 – Deel 5: Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven

 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2024 – Deel 2: Sciencefiction met een mysterieus randje

IFFR 2024 – Deel 2:
Sciencefiction met een mysterieus randje

door Bob van der Sterre

Genrefilms zijn geen taboe meer bij IFFR. Een onderwerp kan ook helpen om dat ene meesterwerk te maken. Op het gebied van mysterieuze sciencefiction zijn interessante ontwikkelingen gaande.

 

La Guerra del Tiburtino III

La Guerra del Tiburtino III – Alienwormen met allergie voor nagelprimer
Tiburtino III is een wat verpauperde wijk in het oosten van Rome. Op een avond landt een groene steen bij een van de flats. De vader van Mauro legt hem bij zijn bed. Moet je ook nooit doen. ’s Nachts kruipt een worm in zijn neus. De volgende ochtend staat hij ineens op een podium en beveelt hij anderen de wijk af te sluiten. Andere wormen gaan in andere neusgaten en Mauro’s vader is opeens de ‘koningin’ van een kolonie wormen die de planeet wil veroveren. ‘Het is tijd voor verandering!’

Mauro (drugsdealer), zijn vriend Panettone, bareigenares Chanel en Lavinia, een steenrijke influencer op zoek naar volgers, zijn nog niet ‘gewormd’. Ze vangen een worm en dan blijkt dat de wormen allergisch zijn voor de nagelprimer van Mauro’s moeder.

Vermakelijke film van Luna Gualano. Ik moest soms hard lachen om zinnen als: ‘Ik ben niet je vader, zoogdier.’ Of: ‘Ben je klaar om verder te evolueren, gewervelde?’ Lavinia die zegt: ‘Misschien ken je me van mijn beauty-adds?’ En dan haar dansje doet. Ook de slotbeelden van de film zijn aardig.

Je moet eigenlijk deze film in een zaal vol Italianen zien om de humor echt op waarde te schatten. Daar zullen de zalen wel schudden met grappen over Adriano Celentano (70’s zanger), Padre Pio (heilige), panettone (kerstbrood), nagelstudio’s aan de keukentafel, triple espresso als nieuwe koffiehype, je ergste vijand treiteren door zijn favoriete voetbalclub te beledigen. Die dingen zijn lastig om te vatten zonder kennis van de Italiaanse cultuur. Deze wanhopige opmerking van de ontmaskerde Lavinia hoort daar ook bij: ‘Ik geef het toe… ik ben van Roma-Noord.’

Jammer dat het script rommelig is. Er zijn ook wat te veel sociale thema’s als paaseieren in de film verstopt; feminisme, rijk/arm en zelfs racisme. Die komen geen van allen echt uit de verf. Je leert ook niet inzien waarom de vader van Mauro dan zo harteloos is geworden.

Een nieuw genre ontluikt: na Vermines over Noisy-le-Grand (buitenwijk Parijs) is dit opnieuw een genrefilm over een getto. Napolitaanse getto’s werden al herontdekt in de tv-serie Gomorrah. Avontuurlijke brutalistische architectuur in deze steden – decennialang vooral heel lelijk gevonden – krijgt hiermee ook ineens een herwaardering.

 

Mars Express

Mars Express – Stripstijl in ijzersterke SF-animatie
Aline Ruby en haar overleden ex-collega (nu weer actief als androïde) Carlos zijn privédetectives in de toekomst. Ze pendelen geregeld heen en weer tussen mars en aarde. Hun laatste zaak betreft een meisje dat spoorloos is geraakt nadat een robot opeens tot leven kwam. Een steenrijke techondernemer – en goede klant van haar – Chris Royacker speelt ook een rol.

Mars Express is een warm filmbad. De animatiestijl is stijlvol. Ik moest ook wel aan de ‘atoomstijl’ in de strip denken. Veel oranje, beige, blauw. Het karakter Aline is ook slim neergezet met vaak simpele maar effectieve expressies. De vele androïden en robots – en de actiescènes – doen dan weer soms aan anime denken.

Ook aardig vond ik het slimme gebruik van toekomstige uitvindingen. In een nachtclub scant Carlos de omgeving: ‘Niet één prostituee is mens’, constateert hij. De eigenaar: ‘Helaas niet, maar we beschouwen ons als 100% mens.’ Carlos klaagt op zeker moment: ‘Elke update mislukt omdat ik te weinig geheugen heb!’ Landings- en opstijgbanen hebben een curve de hemel in. Telefoons zijn organische wezens (nog steeds klagen over de slechte verbinding). Digitale zerken. Een auto-ongeluk: de auto wordt een bad van foam. Of deze opmerking over te duur studeren: ‘Sommige studenten verhuren hun brein aan brain farmers.’

En toch aandacht voor menselijkheid. Zo komt Carlos terug bij zijn intussen hertrouwde vrouw (dus zijn ex-weduwe) en is hij niet meer gewenst – en zijn kinderen mogen hem niet meer zien.

Als bonus heeft de film van Jérémie Périn nog wat verrassende humor – een punt waarop SF-films vaak minder scoren. Een conciërge doet een deur open en moet overgeven. ‘Niet de gebruikelijke geur van een studentenkamer?’, vraagt Aline. Carlos die een nieuwe arm nodig heeft bij een technische winkel. De verkoopster, zelf androïde, nieuwsgierig: ‘Hoeveel jaar geleden bent u overleden?’

 

Eternal

Eternal – Een aardscheur die zich met je verleden bemoeit
In de zee is de aarde opengescheurd door klimaatverandering. Een mondiaal probleem. ‘Het blijft groeien.’ Elias is jong en ambitieus en wil er ooit heen om een oplossing te vinden. Als hij zangeres Anita ontmoet, ergert hij zich aan haar partystijl. ‘Je bent saai.’ Dan is ze opeens zwanger. Wat nu?

De Deense film Eternal neemt de tijd. Eerst worden de karakters van de jongvolwassenen Elias en Anita neergezet. Met kennismaking, seks, zwangerschap, abortus, scheiding ben je zo een half uur verder. Dan verstrijkt de tijd, acteurs veranderen zelfs, en eindelijk gaat Elias aan de slag bij de scheur. Hij merkt dat er iets in zijn hoofd verandert. Vooral betreffende zijn geschiedenis met Anita.

Eternal van Ulaa Salim neemt zelfs meer tijd voor het mensendrama dan het geologiedrama. Een probleem is dat deze futuristische wetenschap nogal slapjes is vormgegeven. Een charismaloze baas, weinig overtuigende persmomenten en missies die structureel foutgaan. Hoe kan de verantwoordelijkheid voor het fiksen van een enorm aardmantelprobleem terechtkomen bij zulke prutsers?

En zelfs dan nog moet je het idee van de film wel snappen (een scheur met intelligentie?), want daar hoor je niemand over. De film past bij de trend van arthouse-genrefilms die meer symbolisch gericht zijn dan realistisch (In My Room, Vincent doit mourir).

Grappig is dat we zoiets enorms als problemen van een planeet toch weer om de mens weten te draaien.

 

Schirkoa: In Lies We Trust

Schirkoa: In Lies We Trust – Mooie uitglijder
Ergens op aarde is er een land waar iedereen een zak over zijn of haar hoofd moet dragen. De overheid van dit land wijt alles aan de anomalieënkolonie Konthaqa en wil hen de oorlog verklaren. Maar niemand weet of het echt bestaat.

De jonge 197A is er senator. Hij is ongelukkig en gelooft weinig van de overheidspropaganda, vertelt hij aan een vriendin die het land wil proberen te verlaten. Als hij depressief van een gebouw wil springen, ontmoet hij een dame die dezelfde plannen heeft. En ze krijgen een band. Later ontmoet hij Lies, de dame die de leider van de anomalieën zou zijn (stem van Asia Argento).

De maker van Schirkoa, Ishan Shukla, gebruikte een game-engine om deze film te maken. Dat is geen nieuwe techniek – er wordt al jaren mee geëxperimenteerd – maar het betaalt zich hier wel uit. De animatie biedt een grote rijkdom aan details. Vooral de sloeberige straten met bars en bordelen zijn erg mooi om te zien.

De stijl maakt meer indruk dan het verhaal, dat op de helft nogal veel gaat vragen van de verbeelding, en zo spanning verliest. De anomalieën zijn natuurlijk een leuk, creatief, queer en weird volk. De idealistische boodschap (omarm je verschillen) ligt er vrij dik bovenop. Daarnaast is het Big Brother-thema ondertussen ook wel een beetje uitgekauwd. Voor de liefhebber is deel 1 uit 2019 gratis te zien op Vimeo.

 

29 januari 2024

 

IFFR 2024 – Deel 1: De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie gaat over de giraffe
IFFR 2024 – Deel 3: Stijlvolle risiconemers
IFFR 2024 – Deel 4: Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?
IFFR 2024 – Deel 5: Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven

 


MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2024 – Deel 1: De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie

IFFR 2024 – Deel 1:
De (ongetwijfeld) beste film uit de Tigercompetitie gaat over de giraffe

door Tim Bouwhuis

Het is een jaarlijkse uitdaging op het IFFR: inschatten welke films uit de eigen ‘huiscompetitie’ daadwerkelijk de moeite waard gaan zijn. Soms duiken er al redelijk vroeg teasers van de zogenoemde Tigerfilms op, soms moet je het geruime tijd met een enkele still doen. De ervaring leert dat heuse afknappers op het prijzenpodium stuivertje wisselen met absolute voltreffers. Zo ook in 2024?

Op dezelfde dag dat het publiek ‘s avonds toestroomt voor openingsfilm Head South, worden er in de Pathézalen ook al twee perspremières van Tigertitels vertoond. Een mooie kans om de eerste volle festivaldag (vrijdag) met een voorsprong te beginnen, al had ondergetekende dat scenario graag ingeruild voor een langer IFFR. Vrij stilletjes is de openingsavond namelijk een dag verschoven en hebben bezoekers bewust of onbewust kennisgenomen van een programma dat nooit meer zo omvangrijk zal zijn als vóór de coronapandemie.

Rei

Rei

De Tigertitels lijken op voorhand films om zeker te gaan zien, maar dan wel om verschillende redenen. Het Japanse Rei heeft een streepje voor vanwege zijn productieland, en dat in combinatie met de synopsis: gevestigde filmmakers als Hirokazu Koreeda en Ryusuke Hamaguchi houden de festivaloogst uit het land van de rijzende zon standaard op peil, en eerdere festivalervaringen leren dat er (al dan niet) in hun schaduw meer dan voldoende te ontdekken valt. De tekst op de filmpagina belooft een beeldend, doorleefd verhaal over een bijzondere vriendschap. Reden genoeg voor een zit van drie uur.

Koude kermis
Helaas bewijst Rei dat het niveauverschil binnen de Tigercompetitie ook dit jaar weer aanzienlijk is. Al vanaf het begin gaat het zichtbaar mis met schokkerig, onzeker camerawerk en onbeholpen montage-ingrepen, en ook de geluidsopname is overwegend dof en oneffen. Een pakkend scenario en een overtuigende cast hadden veel goed kunnen maken, maar de balans tussen licht en zwaarmoedig drama raakt al binnen het uur volledig zoek. Tanaka Toshihoko, een debuterend filmmaker met een achtergrond als theateracteur, zet maatschappelijke en existentiële misère met grote uitroeptekens op de kaart. Hoe ouder de personages zijn, hoe meer ze afgeven op alles wat het leven mooi kan maken.

Hoofdpersonage Hikari, gelukkig vertolkt door de met afstand beste actrice, kijkt graag naar theatervoorstellingen van mensen die (naar haar idee) getalenteerder zijn dan zij. Ze staat weemoedig in het leven, al heeft ze wel een bijzonder oog voor schoonheid: als ze in een theaterfolder op het werk van een teruggetrokken natuurfotograaf stuit, besluit ze hem op goed geluk te benaderen voor een persoonlijk portret.

Het uitgangspunt van Rei is prachtig, maar na de eerste fotosessie in de natuur gaat alle tact in de uitwerking overboord. De intrige die zich ontpopt tussen Hikari, fotograaf Masato en een kleine handvol andere personages wordt met wat doordenken opgerekt tot, jawel, een zeshoeksverhouding. Het pathetische gedrag van de twee voornaamste mannelijke personages is daarbij zodanig aangezet dat de theatrale dramatiek een flink kolderieke lading krijgt. Vooral in het laatste uur is de film onbedoeld lachwekkend.

sr

sr

De giraffe ontleed
De desillusie van Rei wordt gelukkig rap gecompenseerd door de zelfverzekerde beeldtaal van sr. De nogal beknopte titel is een Egyptisch hiëroglief dat verwijst naar de giraffe, een dier dat je door deze scherpzinnige essayfilm haast onvermijdelijk anders gaat bekijken. Hoewel deze Tigerkandidaat door middel van zijn belezen voice-over meer informatie spuit dan de gemiddelde educatieve documentaire, is het er géén (althans, geen typische). De academische benadering doet denken aan wat (in de wandelgangen van menig universiteit) ‘visuele etnografie’ wordt genoemd.

De stem die de beelden begeleidt, vertelt in sr op beheerste, gortdroge wijze hoe de mens de giraffe bekeken, getemd, gebruikt en vooral gedomineerd heeft. Hoewel de kans bestaat dat je na ruim anderhalf uur voor de giraffe op de barricades wilt gaan staan, is de film bepaald geen activistisch pamflet: de Duitse Lea Hartlaub brengt haar boodschap niet over door met vingertjes te wijzen, maar door een subtiel vileine voice-over te combineren met een statische, doch krachtige beeldtaal.

Dierentuin of speeltuin?
Een perfect voorbeeld is een lang aangehouden shot van auto’s die in een schijnbaar eindeloze file door een safaripark cirkelen, terwijl een handvol giraffes in het groen in het ‘dieptepunt’ van de belangstelling staan. Hoe langer een cut uitblijft, hoe treuriger het aanzicht wordt. Op een ander moment in de film gaat het over een Filipijns eiland (annex safaripark) waar giraffes hun leven niet zeker waren als de eigenaar het op zijn heupen kreeg. De president ten tijde van de oprichting (1976), Ferdinand Marcos (1917-1989) kreeg met zijn vrouw Imelda (hoofdpersoon van het in Nederland uitgebrachte The Kingmaker) een zoon die in 2022 president werd.

Wat sr aan de hand van deze (voor)beelden te zeggen heeft over imperialisme en grootheidswaanzin, kunnen kijkers er voor het grootste gedeelte zelf uithalen. De trage, maar doordachte montage van de verschillende tableaus laat ruimte om de informatiestroom op je te laten inwerken, en voorkomt de indruk van een drammerig feitenrelaas. Het festival duurt nog even en de meeste competitietitels moeten nog in première gaan, maar waarschijnlijk gaat de beste Tigerfilm over de giraffe.

 

27 januari 2024

 

IFFR 2024 – Deel 2: Sciencefiction met een mysterieus randje
IFFR 2024 – Deel 3: Stijlvolle risiconemers
IFFR 2024 – Deel 4: Kan cinema nog een vorm van escapisme zijn?
IFFR 2024 – Deel 5: Dieven, moordenaars, geesten en weerwolven

 

MEER IFFR

IFFR 2024: 40 tips

International Film Festival Rotterdam 25 januari – 4 februari
IFFR 2024: 40 tips

door Bob van der Sterre

IFFR pakt het stokje op waar het dat vorig jaar had neergelegd. Honderden films, van enorm kort tot erg lang, van toegankelijk tot experimenteel, van boordevol actie tot louter verstilde beelden. Om een beetje orde in de chaos te scheppen, hebben we deze 40 aanraders voor IFFR 2024.

Wil je meer weten over het programma, de programmaonderdelen en hoe je kaartjes kunt kopen? Lees dan de Q&A over IFFR 2024.

IFFR 2024: 40 tips, waaronder 8 Views of Lake Biwa.

Hieronder zie je 40 tips van onze redactie. Noot vooraf: we moeten de films zelf ook nog zien, het gaat hierbij daarom ook om gut feeling. De IFFR-verslaggevers van InDeBioscoop wensen alle IFFR-gangers in elk geval veel plezier!

 

Actie
13 Bombs
Vorig jaar was de getipte actiefilm een Indonesische film en dit jaar is dat niet anders. 13 Bombs oogt als een film die over de top zit met actie. Een verhaal dat volgens IFFR cyberspeurwerk mengt met heftige vechtscènes in straten. In de trailer zie je niet veel meer dan het leegschieten van wapens. Toch zou het een intelligente actiethriller moeten zijn, deze film van Angga Dwimas Sasongko. Een andere ongetwijfeld over-de-top Aziatische actiefilm op IFFR is de Hongkongse actiethriller The White Storm: Heaven or Hell.

 

Animatie
Mars Express
In 2200 gaat detective Aline met haar overleden vriend (in robotversie) op zoek naar een hacker. Animatie ziet er verzorgd uit, verhaal leunt op anime als Ghost in the Shell. IFFR belooft veel oog voor detail in deze interessant ogende film van Jérémie Périn. Verder kun je naar Kameroenese animatie in La Grotte Sacrees, Filipijnse animatie in The Missing, Indiase animatie in Schirkoa: in lies we trust. Daarnaast is Bill Plympton (zie deze Camera Obscura) ook weer terug (Slide).

 

Biografie
Daaaaaali!
Maakt Quentin Dupieux te veel films? Ongetwijfeld. Net als met Fassbinders ongelooflijke werktempo zitten er memorabele films bij, zoals Réalité en Deerskin. Het is afwachten of deze anti-biografie met allerlei acteurs als Dali er ook bij zal horen. Het zal in elk geval flink absurd zijn en niet op zo’n standaard-komediemanier. De liefhebber van biografieën kan zijn lol op tijdens deze IFFR: Dag Hammarskjöld (politicus), Antoni Tapies (kunstenaar), Murayama Kaita (kunstenaar), Alberto Giacometti (kunstenaar), Mario Pinto de Andrade (verzetsstrijder) en…

 

The Worst Man in London
…Charles Augustus Howell. Ook nooit van gehoord? Hij was een oplichter uit de Victoriaanse tijd, die zich mengde met de elite. Deze film van Rodrigo Arejas is wat aan de lange kant maar belooft mooie mysterieuze beelden over een voorbij tijdperk.

 

Cinema
Me, Maryan, the Children and 26 Others
Iraanse cinema gaat vaak over Iraanse cinema. Ook deze film. Bij de 30-jarige Mahboube komt een filmcrew op bezoek. Dat verandert haar hele leven. Reken op menig moment van ironie in deze film van Farshad Hashemi. Meer cinema in film biedt Mi fanno male i capelli van Roberta Torre (herinnering aan Monica Vitti) en La Primera Miranda, over de Spaanse filmschool die onder Franco werd opgericht, en die desondanks toch heel wat grote namen opleverde.

 

Coming of age
Head South
De rage van coming-of-age begint – zo lijkt het – nu echt op zijn einde te lopen. Net als vorig jaar is IFFR zuinig met deze films zodat de betere overblijven. Deze openingsfilm van IFFR observeert het leven van tieners in Christchurch in de jaren zeventig. Film van Jonathan Ogilvie (maker van Lone Wolf) is een ode ‘aan de postpunksubcultuur’. Hopelijk gevuld met cinematografisch interessante beelden. Wie meer coming-of-age wil, kan naar Kenia met de film After the Long Rains.

 

Corona
Hungry Ghost Diner
Komische Maleisische film van We Jun Cho over hoe een coronalockdown vreemde gevolgen kan hebben. De hoofdpersoon ontmoet hierdoor geesten die zich voorbereiden op een feestmaal. Je kunt alles verwachten bij deze film over de Chinese gemeenschap in Maleisië: drama, horror, humor, spiritisme en fantasy.

 

Dieren
sr
sr is een Egyptisch symbool voor giraffe. Het dier (en voorgangers) gaat al lang mee op aarde. Deze film van Lea Hartlaub is geen typische Discovery-documentaire maar biedt ‘een reis door de wereldgeschiedenis; een episch verhaal dat vele millennia en continenten bestrijkt’. Ik ben benieuwd.

 

Documentaire
Ans en het universum
Ans (twee jaar geleden overleden) was overtuigd dat ze door aliens ontvoerd is geweest. Ze ontwierp alienspoppen en ontvouwde zich als kenner op het gebied van aliens. Deze film van Noëlle Ingeveldt en Juriaan van Berkel had volgens mij prima bij IDFA gepast maar mij hoor je niet klagen dat het nu hier te zien is. Meer geschiedenis is te zien in de Finse docu Children of war and peace.

 

Drama
Stormskerry Maja
Ongetwijfeld zal deze film criticiharten veroveren. Portret van Finse boerin die boeken schreef, heeft veel stilistische soberheid en exquis drama. En daar ligt het zwak van menig criticus. Volgens IFFR: ‘Een lust voor het oog, maar voelt aangenaam sober.’ Film van Tiina Lymi.

 

Bisons
Knokpartijen van figuren die aan ‘Zwitsers worstelen’ doen. Ik verwacht veel geschreeuw en heftige emoties (rondvliegend speeksel bij het schreeuwen in iemands gezicht en zo). Volgens IFFR is de film van Pierre Monnard een ‘rijk gestructureerde familiesaga’. IFFR biedt meer potentieel interessant drama: Blue imagine, Borrowed time, Close your Eyes en The Promised Land.

 

Dramady
Estemos no ar
Offbeat karakters die dromen over andere levens en veel fantasie: sign me in! Portugese film van Diogo Costa Amarante is vermoedelijk een publiekslieveling. Met volgens IFFR vreemde narratieve elementen ‘die soms doen denken aan het werk van Pedro Almodóvar’. Andere dramady die het ongetwijfeld goed zal doen bij het publiek: La Chimera van Alice Rohrwacher. Ze is bekend van Lazzaro Felice, die het in 2018 goed deed bij critici en publiek.

 

Eco
Evil does not exist
‘Een gemeenschap die hun ongerepte omgeving verdedigt tegen een projectontwikkelaar.’ Oftewel het kwetsbare milieu tegen het grote geld. Wie overwint? Film van Hamaguchi Ryusuke heeft een warm hart voor iedereen die de natuur liefheeft.

 

Experimenteel
Nécrose
Wat houdt de film Nécrose van Francois Yazbeck in? Antwoord van IFFR: ‘Een melancholische essayfilm met elementen van bloederige horror die het christelijke scheppingsverhaal op poëtische wijze verbindt met de stad.’ Het resultaat? ‘Een intense, persoonlijke en artistieke reactie op alle tragedies in de wereld.’ Dus een fors experimentele en moedige productie. Net als films als Cosmic Miniatures (van 91-jarige veteraan Alexander Kluge, lees deze Camera Obscura), Kiss Wagon en Maxbetamaximus.

 

Fantasie
The Beast
AI als de bad guy in een sciencefictiondrama. Een verhaal over drie perioden en naderend onheil… Hé, dat klinkt een beetje als de Netflixfilm Bodies, maar hopelijk beter. Houd wel rekening met een niet kinderachtige zit van 146 minuten. Bonello maakte in 2012 het ondergewaardeerde bordeeldrama L’Apollonide (IFFR 2012). En Léa Seydoux is intussen de grootste Franse filmster van het moment.

 

Geschiedenis
The Zone of Interest
Een verfilmde roman van Martin Amis, daar kun je me wel voor wakker maken. The Zone of Interest is ook nog van Jonathan Glazer. Die maakt weinig films, maar wel films die opvallen door een fijne stilistische verzorging: Under the Skin, Sexy Beast. Deze zal ook opvallen: het dagelijkse leven van een kampcommandant van Auschwitz. Meer heftige geschiedenissen zien we in de Russische film Dolomite and Ash, met een zoektocht naar de resten van de werkkampen.

 

The Iron Claw
Het Amerika van eind jaren zeventig en begin jaren tachtig zien we breed uitgesponnen in The Iron Claw. Dat is wel vaker gedaan. Maar IFFR roemt ‘de gelaagdheid en het subtiele cultuurcommentaar’ van de film van Sean Durkin (gebaseerd op een waargebeurd verhaal van een Amerikaanse worstelaarsfamilie). Opvallend is de rol van Zac Efron.

 

Heist
Los Delincuentes
De kraakfilm (of naar het Engels ‘heistfilm’) is een genre dat zeker al een halve eeuw ieder jaar een paar films oplevert. In Los Delincuentes (duurt een slordige 189 minuten) kijken we naar een film die volgens IFFR ‘veel verschillende films ineen is’. Argentijnse productie van Rodrigo Moreno.

 

Horror
The Cursed Land
Net als bij de vorige IFFR is er vrij veel aanbod in enge films. Zoals The Cursed Land van Panu Aree en Kong Rithdee. Gaat over een ‘furieuze djinn’. En politieke en etnische spanningen in Thailand. Tenement (Cambodja) biedt ook horror met ‘couleur locale’. Geen trailers helaas.

 

Minore
Mysterieuze monsterfilm? Minore van Konstantinos Koutsoliotas heeft de potentie om een breed IFFR-publiek te verrassen. Datzelfde kan gelden voor Blackout (weerwolvenfilm van Larry Fessenden) en The Soul Eater (moorden in een verlaten sanatorium in de Vogezen van Julien Maury en Alexandre Bustillo).

 

Klassieker
The Great White Tower
Goed tegen slecht in deze film van Yamamoto Satsuo. Ook al komt de film uit 1960, hij duurt toch maar liefst 150 minuten. Ik denk dat deze film de kijker langzaam in het verhaal trekt – om vervolgens te veroveren. Ook klassiek: Dialogues d’Exilés van Raúl Ruiz (ballingen uit Chili in 1975, lees onze filmmarathon met Catherine Deneuve over Ruiz) en El Recurso del Método van Miguel Littin (Mexicaanse politieke film uit 1978).

 

Murdering the Devil
Film van Ester Krumbachová uit 1969 gaat over een vrouw die op zoek is naar haar droomman. De film biedt vernieuwende decors en kostuums. Maar is vooral een eigenzinnige productie. Krumbachová schreef mee aan diverse andere scripts van de Tsjechische gouden filmperiode uit de jaren zestig. Dit was haar enige film en daarom al een reden om te gaan zien.

 

Kunst
Reise der Schatten
Een film als kunstwerk, dat zie je niet zo vaak. Deze Zwitserse film van kunstenaar Yves Netzhammer is niet uit te leggen maar vermoedelijk als filmkunstwerk de moeite waard. De hele 87 minuten? Dat blijft een gokje.

 

Luchtig
Greice
Normaal gesproken zou ik kiezen voor Lukas Moodysson, immers de maker van het geestige Together uit 2000 (over de jaren zeventig). Together 99 (over eind jaren negentig, dus toen de originele Together werd opgenomen, grappige tijdsironie) is het vervolg. Iedereen komt weer tezamen, etc. Maar de trailer oogt niet heel stormachtig. Ik verwacht meer van de Braziliaanse komedie Greice: een geestige mensenfilm van Leonardo Mouramateus. Een ‘knipoog naar de screwballkomedies’ belooft IFFR zelfs, hoewel geen enkele screwballcomedy ooit bijna twee uur duurde.

 

Voy! Voy! Voy!
Een Egyptische komedie over een oplichter die gaat meedoen aan voetbal voor visueel beperkte mensen. Ik weet niet zeker of de film van Omar Hilal echt grappig zal zijn – maar het is in elk geval een verrassend luchtige productie uit Egypte.

 

Lengte
Born in Gunsan and after seven years, I was repatriated to Japan…
Het zijn deze IFFR vooral de Indiase films die recordlengtes hebben: Naangal (259 minuten) en Viduthalai I & II The Film (243 minuten). Dan is er nog de Iraanse film The Old Bachelor. Duurt ‘slechts’ 192 minuten. Ik kies toch voor Born in Gunsan van 259 minuten. Herinneringen aan de Koreaanse stad Gunsan, de Tweede Wereldoorlog, de repatriëring in Japan en meer. Voor geduldige mensen vast een mooie zit, deze film van regisseur Zonpilone (en dat is geen tikfout).

 

Misdaad
Dream Team
Er zijn niet veel IFFR’s geweest met een overdaad aan goede misdaadfilms. Dit jaar is het lastig kiezen. Ga je voor Adagio (misdaad in Rome) met Toni Servillo of voor Song’e Napule (misdaad in Napels) van de gebroeders Manetti. Ik ga voor Dream Team van het mij onbekende duo Lev Kalman en Whitney Horn. Twee agenten onderzoeken de dood van een koraalsmokkelaar en komen terecht in bizarre situaties. Een ‘dromerig moordmysterie’ volgens IFFR. Hopelijk veel verfijnde absurde humor. Helaas geen trailer, dus daarom de trailer van Song’e Napule.

 

Musical
Ammore e malavita
De gebroeders Manetti hebben op IFFR hun eigen programma (zie het kopje Remakes). Waaronder deze niet-na-te-vertellen musicalmisdaadkomedie uit 2017. Laat de trailer voor zichzelf spreken.

 

Mysterie
8 Views of Lake Biwa
Mysterieus Estisch verhaal over een meer met bovennatuurlijke krachten. Tijdreizen, Japan bezoeken, wat je maar wilt, het meer kan alles. De film van Marko Raat draait volgens IFFR om ‘zinderende passie en erotiek’. Eveneens mysterieus is Natatorium van Helena Stefánsdottir, ook weer uit Noord-Europa (IJsland). Volgens IFFR ‘een ijzingwekkend psychologisch mysterie’.

 

Natuur
The Night Visitors
Ik heb een enorm zwak voor films over de andere mooie wezens op onze planeet. Zoals motten. Dan is het alleen maar zwijgen en kijken. Meer mooie natuur kun je zien in Rei – om precies te zijn Hokkaido in het noorden van Japan.

 

Oorlog
Grey Bees
Oekraïense film over twee oude mijnwerkers in het grijze oorlogsgebied in Oekraïne. Film van Dmytro Moiseiev is een bewerking van een roman van Andrej Koerkov (bekend van Death of the Pinguin). Kan wel eens de juiste snaren raken bij het IFFR-publiek.

 

Relaties
Confidenza
Film van Daniele Luchetti draait om een klassiek gegeven: oudere leraar die met leerling een affaire heeft. Geheimen worden gedeeld. Wat voor gevolgen kunnen die hebben? Deze film gaat over de moeilijke, pijnlijke kant van relaties. Muziek van Thom Yorke (van Radiohead) helpt ongetwijfeld bij de sfeer.

 

Religie
Rapito
Marco Bellocchio is een oude bekende in de cinema. Zijn Rapito gaat over een joods jongetje dat in de negentiende eeuw min of meer door de Pauselijke staat werd meegenomen om katholiek te worden gemaakt. Film van ruim twee uur. Die zijn meestal welbesteed bij Bellocchio. Voor de echte liefhebber is er ook Zwischen uns Gott met serieuze theologische discussies over protestantisme.

 

Remakes
Diabolik (3x)
Wie net als ondergetekende om een of andere reden al jaren de films van de gebroeders Manetti heeft gemist, opent met het Manetti Bros. focusprogramma een doos van Pandora. Er is van alles voor de liefhebber van stijlvolle pulp in de stijl van de jaren zestig en zeventig. Bijvoorbeeld remakes van de oude Diabolik-cultfilms van Mario Bava: Diabolik, Diabolik – Chi sei en Diabolik – Ginko all’attacco! Stijlvol entertainment, ongetwijfeld. Wel vaak langer dan twee uur terwijl ‘oldskool’ pulpfilms zelden langer duurden dan 80 minuten. Maar je erbij vervelen zal lastig zijn. Lees meer over de Diabolik-films op Variety.

 

Satire
Veni Vidi Vici
Oostenrijke film van Daniel Hoesl en Julia Niemann zou volgens IFFR een geslaagde satire moeten zijn. De pijlen schieten zoals bij de meeste satirische films en series tegenwoordig op rijkdom. Dan is er nog de Mexicaanse film El águila y el gusano van Guita Schyfter, die ook satirische elementen heeft.

 

Seksualiteit
Binary
Diverse films over gender gerelateerde zaken deze IFFR. Misschien dat Binary dan de beste keuze is: een Pakistaanse transvrouw die twijfelt over een operatie. Slechts 45 minuten en dat betekent dat de film zich focust op de essentie. Uit het ‘Koolhoven presenteert programma’. Voor de liefhebber van films over gender en seksualiteit is het focusprogramma over de Hongkongse filmer Scud iets om in te verdiepen.

 

Sciencefiction
The Paragon
Man met paranormale gave (controle van mensenbreinen) krijgt een mysterieuze ‘docent’ om met zijn gaven te leren omgaan. Ze blijkt iets te maken te hebben met een parallel universum. Deze Nieuw-Zeelandse film klinkt als een vermakelijke SF-indiefilm. Verder mogelijk de moeite waard op SF-gebied: L’arrivo Di Wang (buitenaards wezen spreekt alleen Chinees, gebroeders Manetti), Eternal (een spleet in de oceaanbodem met grote gevolgen, Deense film van Ulaa Salim), La Guerra del Tiburtino III (SF-comedy over Romeins getto dat het opneemt tegen buitenaardse wezens, van Luna Gualano).

 

Technologie
So Unreal
Amanda Kramer (focusprogramma tijdens IFFR 2022) is terug met haar nieuwste film: So Unreal. Ik ken alleen haar werk Please Baby Please en die vloog door overdaad aan eigenzinnigheid uit de bocht. Haar nieuwste film is een vrij serieus essay over digitale vooruitgang. Een onderwerp waar filmmakers ook over kunnen uitglijden, zoals Werner Herzog overkwam. Dit volgens IFFR meesterlijk gemonteerde video-essay bevat onder andere beelden van 80’s SF-klassiekers. Helaas geen trailer.

 

Thriller
Moscas
Argentijnse thriller over scrupuleuze, succesvolle zakenman die met wraak te maken krijgt. Klinkt als een bekend gegeven maar bevat een ‘doorwrocht en accuraat scenario, rijk aan flashbacks en dramatische wendingen’ volgens IFFR. De Mexicaanse thriller Lost in the Night (Amat Escalante) klinkt ook veelbelovend voor de fans van suspense.

 

Vluchtelingen
Green Border
Best veel films vertellen het vluchtelingenprobleem van binnenuit. Ook deze film van Agnieszka Holland (in zwartwit) vertelt de verschrikkingen van vluchtende vluchtelingen. Ze zijn letterlijk pionnen in het spel van allerlei andere partijen. Meer over vluchtelingen biedt de film van Giovanno C. Lorusso: Song of All Ends, over een Palestijns vluchtelingenkamp in Beiroet.

 

Dit artikel is opgedragen aan mijn lieve kat Spiona (2008 – 2024)

 

18 januari 2024

 


MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2024 in 5 vragen en antwoorden

Filmfestival Rotterdam begint 25 januari
IFFR 2024 in 5 vragen en antwoorden

door Bob van der Sterre

IFFR 2024 staat voor de deur. We kunnen vanaf 25 januari weer volle kracht genieten van het filmfestival. In dit stuk leggen we in 5 vragen en antwoorden uit wat je kunt verwachten als bezoeker.

Openingsfilm van IFFR 2024 is Head South

Openingsfilm van IFFR 2024 is Head South

 

  1. Wanneer is het IFFR 2024 precies?
  • De 53ste editie van International Film Festival Rotterdam (IFFR) vindt plaats van 25 januari tot en met 4 februari 2024.
  • De officiële selectie van het festival bevat meer dan 400 feature, mid-length en korte films. Die komen uit meer dan 60 landen.
  • Wie er echt zin in heeft, bekijkt de video van de persconferentie over het festival van 2024.
  1. Waar vind ik het programma voor IFFR 2024?
  1. Hoe kun je op IFFR 2024 een kaartje kopen?
  1. Welke IFFR-programma’s kan ik bezoeken tijdens IFFR 2024?

Awards en competities IFFR:

Kunst en IFFR:

  1. Wat doet InDeBioscoop dit jaar aan IFFR?
    Tim Bouwhuis en Bob van der Sterre doen verslag van het IFFR 2024. Houd de website van InDeBioscoop de komende weken in de gaten voor onze besprekingen! Wil je ons steunen? Like de website op Facebook en abonneer je op onze nieuwsbrief!

 

17 januari 2024

 


MEER IFFR

IFFR 2023 – Deel 7: Stijl & experiment

IFFR 2023 – Deel 7:
Stijl & experiment

door Bob van der Sterre

Style over substance… yes please! IFFR 2023 biedt dit gelukkig ook, getuige ons laatste verslag. 

 

Nao Sou Nada

Nao Sou Nada – Stijl, stijl, stijl, stijl, stijl en Pessoa
De dichter Fernando Pessoa heeft diverse alter ego’s aan het werk bij de uitgeverij The Nothingness Club. Ze zijn allemaal Pessoa, die zelf vaker af- dan aanwezig is. Allemaal zwarte pakken met hoeden die iets roken… Met namen als Charles Robert Anon, Alberto Caeiro, Baron van Teive, Abilo Queresma.

De alter ego’s vallen bij bosjes. Is de dader de terugkerende femme fatale of het meest agressieve alter ego van allemaal, Alvaro de Campos? Pessoa maakt zich zorgen: “Alles ontsnapt me. Mijn leven, mijn herinneringen, mijn verbeelding, mijn persoonlijkheid. Wat is dat gat dat tussen mij en ikzelf bestaat?” Zijn dokter wijdt het aan dromen.

Rook, lichten, creatieve montage, muziek: zoals gebruikelijk loopt de film van Edgar Pera weer over met creatieve ideeën. Anders dan zijn vorige film, O Homem-Pykante, die richtingloos oogde, is deze film wel aardig gelukt. De verfilming van de heteroniemen (afsplitsingen van jezelf) die Pessoa had bedacht, blijkt een mooie structuur te bieden voor Pera. Hij kan er al zijn stilistische overkill aan kwijt. Liefhebbers kunnen ook terecht bij O Barao en Lisbon Revisited (ook over Pessoa). Toch zal Pera’s werk voor veel kijkers te vermoeiend blijven.

 

Jeune Cinéma

Jeune Cinéma – Hoera, de alternatieve cinema leeft (nog)
Het festival Jeune Cinéma was ook jarenlang het experimentele buitenbeetje van de Franse filmwereld. Van 1965 tot 1983 werden in de badplaats Hyères (en in Toulon) de écht rebelse films getoond. Zat er een verhaal in de film? Weg ermee!

Jeune Cinéma moest de Côte-d’Azur-tegenhanger zijn van het larger-than-life filmfestival in Cannes. Maar dan dus in Hyères. En later in Toulon. En toen weer in Hyères. Daarna kwam er geen subsidie meer van de gemeente Hyères, die ook meer invloed wilde hebben op de programmering.

De intellectuele discussies na de films duurden vaak nog langer dan de films zelf. Filmkijkers en regisseurs provoceerden er allebei op los. Het festival was daarmee duidelijk een erfenis van de revolutie van 1968.

Wie waren dan die rebellen? Denk aan intussen grotendeels vergeten namen zoals Guy Gilles, Jean-Pascal Auberge, Philippe Garrel, José Varela, Pierre-Alain Jolivet, Francis Leroi, Stuart Pound, etc.. Maar ook Leos Carax, Claude Lelouch, Claude Chabrol, André Delvaux, Alain Robbe-Grillet en Chantal Akerman maakten daar hun opwachting. En zelfs avant-garde filmers van eigen bodem: Paul en Menno de Nooijer. Acteurs als Michel Piccoli, Bernadette Lafont, Marie-France Pisseur en Marie Dubois kwamen ook wel eens langs als jurylid. Jean-Luc Godard maakte zelfs Pierrot le Fou om de hoek bij het festival.

Het blijft altijd net zo aantrekken als afstoten met ‘de alternatieve cinema’. Hier ook in de film van Yves-Maria Mahé hoor je veel mensen zeggen dat de meeste films allemaal commerciële troep zijn en dus geen echte cinema. Zoals de liefhebbers van ‘films met een verhaal’ elke minder toegankelijke film onmiddellijk belachelijk maken. Je mag ze gelukkig ook beide liefhebben.

Geen tijd voor de film? Lees dan dit korte essay op de website van MUBI.

 

Lola

Lola – Zwartgallige remix van de geschiedenis
Lola is de naam van de computer van Thomasina en Martha. Deze computer (uitvinding van Thomasina) kan in de toekomst kijken. Het is 1941 dus op zeker moment nemen ze de beslissing om met de computer WOII een handje te helpen. Ze vertellen van te voren dat een luchtaanval plaatsvindt zodat veel mensen in veiligheid kunnen komen. Dat gebeurt.

Het leger spoort ze op en dan wordt Lola ingezet voor de verdediging van het Verenigd Koninkrijk. Het lastige is alleen dat elke actie ook gevolgen heeft. Na een reddingsactie blijkt de muziek van David Bowie ineens niet meer te bestaan. De gevolgen van een andere actie zijn nog iets groter…

Andrew Legge maakte deze vermakelijke film, die heel vaardig archiefbeelden remixt in een alternatieve vertelling van de geschiedenis. Hier gaat het om een andere uitkomst van WOII. Dat is vaker gedaan – er is zelfs een hele serie over. 

Lola wandelt in de stilistische voetsporen van een paar beroemde films/mockumentaries: Chris Markers beroemde La Jetée (1962), Woody Allens Zelig (1983) en Peter Watkins’ The War Game (1966). Die schat ik toch wat hoger in dan Lola, dat niet echt iets vernieuwends biedt.

 

Skazka

Skazka – Het donkerste soort zwarte humor
Meer bewerkte archiefbeelden in Skazka. We zien hoe diverse Hitlers, Churchills, Stalins en Mussolini’s wachten op toegang tot de hemelpoort. Hitler gelooft nog steeds in de overwinning, Mussolini bespot iedereen, Stalin is ondoorgrondelijk en Churchill belt af en toe met de koningin. Ze krijgen geen toegang en lopen door grotten en mistige landschappen te kletsen om de tijd te doden.

Dit is een soort animatiefilm die archiefbeelden combineert met zwarte humor. Hitler tegen Churchill: ‘Kan ik je introduceren tot de donkere krachten?’ Een vraag aan jonge Stalin: ‘Jongeman, wie doet je haar?’ Churchill: ‘Stalin doet gemeen.’ Mussolini (met kleding) tegen Mussolini (blote borstkas): ‘Kleed je aan!’

Zwart is eigenlijk nog veel te kleurrijk uitgedrukt, dit is meer het soort zwarte humor waar bijna geen licht meer aan ontsnapt. Op en over de grens waar het van humor overgaat naar misselijkmakendheid: zoals de leiders die zeeën van overledenen toespreken.

Het is een film die je ophemelt of afkraakt – er is eigenlijk geen tussenweg. Geniaal en vernieuwend of een langdradige variant van bad lip reading? Alexander Sokoerov – bekend van de in-een-shot-geschoten Russian Ark – houdt in elk geval wel van een uitdaging. Uuuuren aan archiefmateriaal moeten hij zijn team hebben doorgeploeterd om al deze Hitlers, Mussolini’s etc. te vinden, digitaal te bewerken en dan nog te gebruiken bij het best passende moment van de film.

Als tour de force is het indrukwekkend. Maar een goede film? Een paar geestigheden wegen niet op tegen een groot gebrek aan ideeën. Ik denk dat er een sterk videokunstwerk van ongeveer een kwartier in verborgen zit.

 

Square the Circle

Shorts – Square the Circle / DVA / Vacation / Ingresso Animali Vivi / Grasshopper
Square the Circle (zie: foto) is een aardige film over de eindeloze inspiratie van een cirkel. Mooie beelden, mild-grappig en licht filosofisch. Maker Hanna Hovitie worstelt met ruimte-angst en woont in Finland. Daar is het lang donker. Daar ga je van denken. Met als mooie gedachte dat je niet worstelt met je eigen luiheid, maar met de luiheid van het universum. Eindeloos is de film zelf niet, maar zeventien welbestede minuten. De film deed me denken aan New Babylon, die ook speelt met het concentrische beeld.

Wil je film met de grote F? DVA van Alexandra Karelina gaat veel verder dan de meeste films in experiment. Het verdwijnen van een hond en een luchtalarm zorgen ervoor dat de protagonist, een soort uitvinder, niet meer slaapt. De film van een half uur zit boordevol symboliek, curieuze edits en ongelooflijk lastig aan te horen geluiden. Experimenteler dan dit wordt het niet.

In Vacation kijken we naar de meest basic soort computeranimatie – alsof deze techniek net een dag is uitgevonden. Na een explosie van een vulkaan strandt een jongeman op een strand. Hij vindt een laptop. De vis van wie de laptop is, hoeft de laptop niet terug. Hij zwemt naar de vulkaan en vindt daar op de bodem een mysterieuze deur. Film van Yifan Jiang en James Mercer is grappig maar ik snap niet helemaal de meerwaarde van deze animatiestijl. 

Ingresso Animali Vivi is ook geanimeerd en tegelijkertijd gewoon gefilmd. We kijken in elk geval in de film van Igor Grubić naar een hond die rondloopt in een leeg gebouw. Vermoedelijk een oud slachthuis. Interessante blend van stijlen (blendinema, cinema le blend?). En over het welzijn van dieren kunnen we niet genoeg films hebben. 

Grasshopper oogt toegankelijker dan de andere korte films maar de puzzel is hier: wat moet je ermee? Verlaten gebouwen veranderen in een soort discotheek met stroboscoop en beats. De Finse productie (wederom, er waren veel Finse films op IFFR) van Jussi Eerola gooit het over een boeg die je vreemd genoeg niet zo vaak ziet: gooi beeld en geluid samen en kijk wat er gebeurt. Er gebeurt dus niet zoveel.
 

3 februari 2023

 

Deel 1: Fantasie als werkelijkheid
Deel 2: Terug op locatie
Deel 3: Coronacinema
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 5: Buitenbeentjes
Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran

 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2023 – Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran

IFFR 2023 – Deel 6:
Olympische Spelen, Poetin en Iran

door Tim Bouwhuis

Het doet goed om te zien dat er deze IFFR-editie weer zoveel filmmakers en leden van cast en crew acte de présence geven. Nu corona geen roet meer in het eten gooit, kunnen we weer wennen aan festivaldelegaties uit pakweg Peru, Georgië of Japan. Als de komst van bepaalde filmmakers tóch ter discussie staat, is de uitleg vaak specifieker en persoonlijker dan een landelijke reisbeperking. In dit verslag aandacht voor Naomi Kawase, Natalia Meschaninova en Jafar Panahi, drie regisseurs wiens aan- of afwezigheid op het festival om uiteenlopende redenen spraakmakend is. 

Een jaar later dan gepland vonden in de zomer van 2021 de Olympische Spelen van Tokio plaats. Het IOC (International Olympic Committee), de organisator van iedere zomer- en wintereditie, heeft de gewoonte om per omloop een speciale documentaire te laten maken, waarin het organiserende land, de sportlocaties en uiteindelijk vooral de sportprestaties uitgelicht worden. Het meest notoire voorbeeld van een ‘Olympische documentaire’ is zonder twijfel Leni Riefenstahls Olympia-tweeluik (1938), maar de consensus onder veel kenners is dat de Japanse regisseur Kon Ichikawa (The Burmese Harp) met Tokyo Olympiad (1964) de meest complete Olympische film heeft gemaakt.

Official Film of the Olympic Games Tokyo 2020

Official Film of the Olympic Games Tokyo 2020

Van basketbalster tot filmmaker
Naomi Kawase is niet de eerste regisseuse die je met de Olympische Spelen in verband zou brengen. Bij nader inzien blijkt de maakster van gevoelige filmhuisdrama’s (zie bijvoorbeeld Still The Water, An en recent nog True Mothers) in een vorig leven gebasketbald te hebben, en ziet ze het IOC-verzoek om de tweede Tokio-editie te regisseren als een kroon op haar carrière.

Kawase was voor het eerst op het IFFR in 1997, toen ze haar speelfilmdebuut Suzaku kwam voorstellen, maar haar laatste bezoek dateert naar eigen zeggen alweer van achttien jaar geleden. Het is dan ook bijzonder dat ze deze IFFR-editie weer aanwezig is om voor een helaas matig gevulde Pathé-zaal haar tweedelige Official Film of the Olympic Games Tokyo 2020 te presenteren.

Borstvoeding en sport
Kawase stelt tijdens de Q&A dat ze in de voorbereiding zeker naar Tokyo Olympiad keek, maar dat de omstandigheden in de jaren zestig flink anders waren: de sporters waren een stuk gemakkelijker te benaderen en er was nog niet zoveel competitie van de grote westerse televisieomroepen, die de afgelopen decennia steeds sterker vertegenwoordigd zijn op het grootste sportevenement ter wereld.

Opvallend is dat Kawase haar aandacht voor menselijke emotie te midden van het sportieve geweld heel bewust op de voorgrond heeft gehouden. Zo volgt ze in Side ASide B ging aansluitend in première – een Canadese basketbalster die het ondanks de strenge coronamaatregelen toch voor elkaar kreeg haar pasgeboren dochter mee te nemen naar Tokio, waar ze het kind ‘gewoon’ borstvoeding gaf.

Burgerprotesten
De documentaire komt door de vele losse vignetten van verschillende sporten en sporters wat oppervlakkig over, en de felle protesten tegen het doorgaan van de Spelen worden in Side A alleen zijdelings getoond. Dat is nog geen kritiekpunt, want Side B gaat naar verluidt (ondergetekende ziet het tweede deel later pas) juist volledig over de politieke en ideologische dimensies van het evenement.

Kawase maakt er na afloop geen geheim van dat haar documentaire omstreden is: “In eigen land werd me afgeraden om premièrevertoningen bij te wonen, omdat het productiebedrijf bang was voor boze reacties en burgerprotesten”. In Japan werd het doorgaan van de Spelen onder appel van een aanhoudende curve door een aanzienlijk deel van de bevolking als onethisch beschouwd.

Makers in opspraak
Kawase geeft uitgebreid en uiterst vriendelijk antwoord op de vragen en lovende reacties vanuit de zaal, wat mijn respect voor de tolk alleen maar vergrootte. Haar komst naar Rotterdam stond naar mijn weten niet ter discussie, maar dat neemt niet weg dat de maakster vorige zomer nog negatief in het nieuws kwam. Kawase werd ervan beschuldigd dat ze in 2015 een mannelijke collega van haar productiebedrijf fysiek had aangevallen, maar ontkende zelf alle betrokkenheid. Het lijkt misschien mosterd na de maaltijd om de aanklacht nu nog te noemen, maar we leven in een tijd waarin organisaties en bedrijven steeds vaker het zekere voor het onzekere nemen als er onrust in de lucht hangt.

My Little Nighttime Secret

My Little Nighttime Secret

Het is dan ook des te prijzenswaardiger dat het IFFR ervoor heeft gekozen de Russische filmmaakster Natalia Meschaninova gewoon toe te laten tot de Big Screen Competitition, een nevenselectie die kan leiden tot een Nederlandse release. Meschaninova was van onbesproken gedrag toen ze in 2014 met het rauwe coming of age-drama The Hope Factory werd geselecteerd voor de Tiger-competitie, en in 2019 nog eens terugkeerde met het ondergewaardeerde Core of the World. In 2023 is alles anders, omdat de grillen van Poetin ook landgenoten die zijn beleid niet steunen in de problemen brengen. Dat is kwalijk, want er is geen enkele reden om Russische artiesten te straffen voor het optreden van een leider die ze (in veel gevallen) niet steunen.

Videoboodschap
Ironisch genoeg moest Meschaninova haar film My Little Nighttime Secret bij de wereldpremière via een videoboodschap inleiden. De componist en cameraman waren wel aanwezig, maar kwamen niet aan het woord. My Little Nighttime Secret is het heftige persoonlijke verhaal van Meschaninova zelf, over een veertienjarig meisje dat seksueel misbruikt wordt in de huiselijke sfeer. De film past met zijn expliciete, verstikkende verbeelding van vaderlijke dominantie en verwerpelijk gedrag in een verzettelijke vrouwelijke kijk op de staat van Rusland, maar de maakster stelt in haar inleiding alsnog dat het voor het IFFR “vast niet makkelijk” is geweest om haar film te accepteren.

Dat Meschaninova niet in staat zegt te zijn om te reizen door een blessure (de reden blijft onbenoemd), roept door de gespannen context vraagtekens op. Op Twitter stuitte ondergetekende in aanloop naar het festival nog op een oproep om My Little Nighttime Secret te boycotten. Gelukkig is dat niet gebeurd, want dit pakkende drama, dat zich afspeelt gedurende nieuwjaarsnacht, is een van de hoogtepunten van het festival.

No Bears

No Bears

Protest voor Panahi
Ten slotte werd ik tijdens het schrijven van dit stuk met de actualiteit geconfronteerd. Familieleden van Jafar Panahi deelden woensdagavond het ernstige nieuws dat de geëngageerde Iraanse maker in hongerstaking gaat tot hij – levend of dood – wordt vrijgelaten uit de gevangenis waar hij al sinds juli wordt vastgehouden. Wie op het IFFR of vanaf 9 februari No Bears bezoekt, ziet dat Panahi’s laatste film daadwerkelijk is geconstrueerd als een afscheid. Zijn inmiddels kenmerkende autofictie (zie ook This Is Not a Film en 3 Faces) mondt uit in een kraakhelder metaforisch einde, dat zich in het licht van de huidige ontwikkelingen nog zwaarder laat voelen.

De première van No Bears werd op het voorbije filmfestival van Venetië al begeleid door een eensgezind vrijheidsprotest. Exact een week later volgde in Iran de breed uitgemeten ‘hijab-veroordeling’ van Mahsa Amini. Alsof het IFFR het laatste nieuws al een stapje voor was, staat vandaag (donderdag 2 februari) op het Rotterdamse Schouwburgplein een stil protest gepland. De situatie waarin Panahi zich bevindt, relativeert in eerste instantie het belang van een festival, en tilt de actualiteit uit boven de spiegels die films ons bieden. Tegelijkertijd zijn die spiegels soms de beste benadering van het leed en onrecht dat zich wereldwijd opdringt. Laten we dus maar blijven kijken.

 

2 februari 2023

 

Deel 1: Fantasie als werkelijkheid
Deel 2: Terug op locatie
Deel 3: Coronacinema
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 5: Buitenbeentjes
Deel 7: Stijl & experiment

 

MEER FILMFESTIVAL

IFFR 2023 – Deel 5: Buitenbeentjes

IFFR 2023 – Deel 5:
Buitenbeentjes

door Bob van der Sterre

Genoeg buitenbeentjes te zien tijdens IFFR 2023. In allerlei films zien we personen die niet echt passen in de reguliere wereld. Vooral biografieën van kunstenaars maar ook hier en daar fictieve karakters. 

 

Girl Internet Show: A Kati Kelli Mixtape

Girl Internet Show: A Kati Kelli Mixtape – Talent in de knop geknakt
Kati Kelli was een jonge vrouw die iets anders wilde dan tips-video’s maken op YouTube. Ze maakte van haar kanaal een plek waar ze al haar gevoel voor spot en satire kwijt kon. Pruiken, brillen, meer had ze niet nodig. Een kanaal met veel theatrale mafheid. Eerst vanuit haar slaapkamer, later vanuit haar eigen huis.

Bij sommige mensen is talent voor komedie echt aangeboren. Zoals bij Kati Kelli de intuïtie om iets te maken sterker is dan erover nadenken of het wel welgevallig is. Ze overdacht niets en maakte al van jongs af aan haar eigen maffe video’s. Ze doet me ook wel denken aan de Nederlandse kunstenaar Tanja Ritterbex.

Sterk is de video waarbij ze de mentale ziektes opsomt waar ze aan zou lijden. ‘Ik lijd ook aan hyper erotic novel disorder.’ Als mensen denken ze dat ze niet echt is: ‘Het spijt me dat ik zo perfect ben dat jullie denken dat ik niet echt ben.’ Of als ze ontdekt bij de psycholoog dat haar vervelende vriendin Abby niet bestaat, maar zij dat zelf is. Of de vrouw die uit ontevredenheid over haar lichaam besluit tot een ‘total body removal’.

Deze video’s laten veel ruw talent zien. Nergens plat of heel flauw maar ook nog niet helemaal af. Het kunstenaarschap lijkt iets onvermijdelijks als je dit ziet. Haar eerste film was ook net af en dat was al een stap voorwaarts. Er had veel meer in kunnen zitten maar het zal hierbij blijven: ze overleed heel jong aan een astma-aanval. Deze film is dus haar komische erfenis. Je kunt haar online video’s ook eventueel op haar YouTube-kanaal zien.

 

La stranezza

La stranezza – Pirandello op zoek naar zes inspiratiebronnen
De toneelschrijver Luigi Pirandello werd geboren in Agrigento, Sicilië. Omdat zijn kindermeisje overlijdt, blijft hij er nog even. De stad voert een lokaal toneelstuk op. Pirandello is op zoek naar inspiratie en komt in contact met de theatermakers: Onofrio Principato en Sebastiano Vella, de lokale doodgravers. Ze nodigen hem uit voor de première.

Pirandello is in 1921 ook een buitenbeentje. Hij maakt niet veel later na dit bezoek het beroemde stuk Zes personages op zoek naar een auteur. Het wordt verschrikkelijk ontvangen want niemand die het snapt. Later wint hij de Nobelprijs.

Wat bracht hem tot dat idee? Volgens de overlevering zouden het de amateurs van Agrigento zijn die hem op het idee brachten. Hebben die echt bestaan of is het meer dat Pirandello op zoek was naar zes momenten van inspiratie voor zijn beroemde stuk? Lees zijn eigen essay uit 1925. 

La stranezza is een verzorgde productie die na een beetje trage start prettig wegkijkt. Verrassend is dat Toni Servillo in feite een bijrol heeft als Pirandello (zéér ingetogen voor zijn doen). De show wordt gestolen door het grappige duo Valentino Picone en Salvatore Ficara.

De film is wel wat aan de conventionele kant. Ook gewone speelfilms hebben recht op bestaan. Maar anders dan bij Pirandello vind je hier niet veel experimenteerdrift.

 

Munch

Munch – Genialiteit opgesloten in een vierkant blokje krankzinnigheid
Een ander typisch buitenbeetje: de Noorse kunstenaar Edvard Munch. Hij maakte 30.000 schilderijen, waaronder dat ene, ongelooflijk bekende, De schreeuw (waarvan er meer zijn). Deze film laat belangrijke momenten uit zijn leven zien.

We kijken naar diverse Munchs in diverse tijdsperiodes gespeeld door diverse acteurs. Een oude Munch ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Een jonge Munch in een eerdere periode. En dan is er middelbare-leeftijd-Munch in het huidige Berlijn, die een mobieltje op zak heeft en technoparties bezoekt. Tot slot een Munch die in een zwart-wit geblokt frame in een gesticht zit.

Dat idee is niet nieuw. In Cet obscur objet du désir (1977) van Luis Buñuel zijn er twee Conchita’s. Recent heb je Palindromes (2004) van Todd Solondz; I’m Not There (2007) van Todd Haynes en Moonlight (2016) van Barry Jenkins met verschillende acteurs voor een karakter.

In deze film wordt het heen en weer gooien van Edvard Munchs gelukkig niet misbruikt voor flauwe grappen met mobieltjes. Deze opzet past best bij een man met vele gezichten, vele karakters. Juist in de episode van Berlijn is het verplaatsen van het vroegere naar het heden erg komisch, als er ‘gestemd is’ om zijn tentoonstelling niet te laten doorgaan. (Lees meer over deze ‘Munch Affair’.)

Al deze fragmenten leveren geen biografische compleetheid, eerder wat puzzelstukjes, die een beeld geven van een lastig te doorgronden persoon die worstelt met zichzelf. Ik denk zelf dat Henrik Martin Dahlsbakken visueel nog wat meer had kunnen experimenteren. Dat je bijvoorbeeld vaker dingen had kunnen zien door de schildersogen van Munch, zoals een enkele keer gebeurt. Hoe dan ook kan het bijna niet anders dan dat Munch de komende maanden de arthouse-bioscopen gaat veroveren.

 

Kunstkamera

Kunstkamera – Het kunstkasteel van Jan Švankmajer
Een buitenbeentje is ook absoluut Jan Švankmajer. De cineast/kunstenaar laat in Kunstkamera zijn huis zien. Dat is het kasteel Horni Stankov, waar hij tot het overlijden van zijn vrouw Eva (in 2005) met haar samenwoonde. Van kelder tot zolder gevuld met eigen en andermans kunst. Indrukwekkend in kwantiteit en kwaliteit.

In Kunstkamera krijgen we een soort rondleiding door het kasteel van twee uur. Twee uur? Ja en de kunstwerken blijven komen. Tekeningen, panelen, zelfbedachte dieren, schilderijen, beelden. De rondleiding gaat van ruimte naar ruimte, van werk naar werk. Geen namen, geen context. Alleen maar beelden en de muziek van Vivaldi. Alleen de aftiteling geeft een beetje houvast met de namen: Miro, Max Ernst, Arcimboldo, Callot, Lam, Hokusai, Piranesi. En natuurlijk minder bekende landgenoten. En zichzelf en zijn vrouw.

Ik had zelf niet gedacht dat ik deze rondleiding boeiend zou blijven vinden maar dat gebeurt toch. Het Švankmajer-museum hoeft niet gebouwd te worden want dat bestaat dus al.

Dit is ook ontroerend. Want het is een soort afscheid. Na zestig jaar cinema is dit helaas (naar eigen zeggen) de laatste film van de 88-jarige Jan Švankmajer. Hoe toepasselijk dan een film over zijn kunst, twee disciplines die hij even goed beheerste en door elkaar gebruikte.

 

Pacifiction

Pacifiction – Onbestemde nachten in Frans-Polynesië
Frans-Polynesië. De Roller is Hoge Commissaris van deze eilandengroep. Hij is een aanpakker en probeert met politiek iedereen tevreden te houden. Dat verandert als er een gerucht ontstaat dat de atoomproeven terugkeren. De lokale bondgenoot is vervangen door een jonge kerel die een veel kritischer houding heeft tegenover De Roller. En tegelijk geven de militairen uit zijn eigen land ook hun plannen niet prijs.

In het begin is het allemaal nog wel oké. Een ontspannen vergadering tijdens een lekkere lunch. Het wordt duisterder als De Roller het gevoel heeft dat er achter zijn rug om dingen gebeuren (‘Iets donkers beheerst zijn emoties’). Hij krijgt waarschuwingen. De nachten worden langer.

Het buitenbeentje hier is duidelijk: de man in het witte pak en met de blauwe zonnebril die alles pratend probeert op te lossen. Hij steekt af bij elke scène en heeft ook nog eens een witte auto. Hij regelt de politiek in een land dat mijlenver van zijn eigen geboorteland ligt. Dat thema komt ook voor in het prachtige boek De Eilanden van A. Alberts, waarmee dit verhaal veel overeenkomsten heeft. 

Pacifiction is zo’n film waar je je aan moet overgeven. Het is meer filosofisch en symbolisch bedoeld dan als letterlijk verhaal. Bijvoorbeeld de dreiging die zou komen van een onderzeeër. Of hoe de dansvoorstelling van de lokale dansgroep (‘Het moet agressiever!’) De Rollers eigen strijd symboliseert (sterke rol van Benoît Magimel).

Het acteren en de bijrollen maken deze 160 minuten durende film van Albert Serra makkelijk om af te kijken. Maar ook het mooie gebruik van de locatie. Ook de nachtclubs, bars, stranden. Frappant is dat er geen enkel geweld in voorkomt maar alles draait om woorden. De soundtrack heeft ook een interessante bijrol in deze film. Minder vond ik dat niet alle verhaallijnen even goed worden afgehecht in het plot.

 

Il Boemo

Il Boemo – Componist maakt carrière in 18e-eeuws Italië
Josef Mysliveček, alias Il Boemo (moet je lezen als Il Bo-emo, de Bohemer) begint bij niets in Venetië. Een echt buitenbeentje. Heeft niet eens zijn eigen huis. Maar hij is getalenteerd muzikant en een charmant persoon. Zijn droom om zijn favoriete operazangeres te begeleiden in Napels komt uit.

Hij wordt al snel de nieuwe componistenster in Italië in de achttiende eeuw. Maar zodra er een onbereikbare liefde in het spel is, vervalt de Bohemer in zijn oude ondeugden: gokken en seks met prostituees. En dan komt het drama.

Ik ben zelden voor kostuumdrama’s te porren – ze zijn me te soapy en geschiedenisloos – maar voor zulke als Il Boemo kun je me wel wakker maken.

Veel pluspunten. Casting is hier knap gedaan, alle talen kloppen (inclusief koning van Napels met Napolitaans accent en een mini-Mozart die Duits en Italiaans spreekt). De film vertelt zijn verhaal via passende interieurs en goed acteerwerk. En het liefdesverhaal is geloofwaardig.

Als bonus een subtiel oog voor geschiedenis. We zien zaken als aderlaten, de cultuur van het brieven schrijven, een medische zorg die niets voorstelt, huwelijken met een andere betekenis, de schandalen. Aardig is deze opmerking van Josef tegen zijn broer: ‘Weet je hoe lang het reizen is van Napels naar Turijn?’

De film neemt misschien wat te grote passen op het einde maar deze biografie van een tragische componist van Petr Václav is er echt eentje om je zondagmiddag aan te besteden.

 

Civic

Shorts – Civic / Alien0089 / Escasso
In Civic (zie: foto) gaan we met een man (Booker) plotseling terug naar de plek waar hij opgroeide: South Central. Hij is er een tijd weggeweest. ‘Je bent dus toch teruggekeerd naar de hood!’ Fictiefilm van Dwayne LeBlanc (20 minuten) speelt zich ‘s avonds af in de auto, waardoor het allemaal ook anoniem oogt. De auto als sociaal bindmiddel. Het gaat over terugkeren naar iets waar je eigenlijk niet naar kunt terugkeren. De connectie met je ‘oerplaats’ raakt verwaterd, zoals ik nu zelf meemaak als ik de Staatsliedenbuurt in Amsterdam bezoek waar ik ben opgegroeid. Sympathieke korte film.

Alien0089 gaat over een vrouw die online gamet en daar vervelend werd behandeld vanaf het moment dat jongens ontdekten dat ze een vrouw was. Ze schoten haar meteen neer en ze kreeg walgelijke, stalkerachtige berichten. Deze film van Valeria Hofman had ook als een dramadocumentaire gefilmd kunnen worden, maar dit is veel interessanter: als een ‘first person shooter’ ga je naar een huis – en daar ontdek je de geheimen van Alien0089. Gebrek aan respect voor vrouwelijke gamers is – ongetwijfeld – ook zo’n onderschat probleem.

Net als in Alien0089 staat het huis centraal in Escasso. Waarvan we niets zien, maar dat hoeft ook niet. De gepassioneerde Rosa vertelt hoe ze op het huis past van een vrouw die blijkbaar plotseling is vertrokken. Ze gaat er respectvol mee om. Ook al is er aversie: deze vrouw (‘Ze is advocaat denk ik’) heeft geld en Rosa, uit de favela, niet. Vermoedelijk compleet verzonnen, IFFR noemt het een mockumentary. Toch ook een mooi portret van een buitenbeentje.

 

2 februari 2023

 

Deel 1: Fantasie als werkelijkheid
Deel 2: Terug op locatie
Deel 3: Coronacinema
Deel 4: Brieven uit de dodencel
Deel 6: Olympische Spelen, Poetin en Iran
Deel 7: Stijl & experiment</a

 

MEER FILMFESTIVAL