*****
recensie Boyhood
Het leven zelf
door George Vermij
Boyhood is een imposante aanvulling op het unieke oeuvre van Richard Linklater. De regisseur, die al vroeg de Independent Film op de kaart zette met zijn debuut Slacker, staat bekend om zijn talent om keer op keer van stijl en inhoud te veranderen.
Zo maakte hij de komedies School of Rock en Bad News Bears, maar ook de sci-fi paranoiathriller A Scanner Darkly die is gebaseerd op het cultboek van Philip K. Dick. Zijn meest persoonlijke projecten zijn toch het indrukwekkendst gebleken. Neem zijn bijna monumentale behandeling van de verhouding tussen Jesse en Celine in de Before-trilogie. In drie films en over een periode van dertig jaar verandert een intense verliefdheid in een volwassen relatie, in voor- en tegenspoed.
Texaanse kindertijd
Dezelfde ambitie zie je terug in Boyhood waar Linklater de jongen Ellar Coltrane over een periode van twaalf jaar volgde om zo een realistisch beeld te schetsen van een Amerikaanse jeugd. Coltrane speelt Mason die met zijn alleenstaande moeder en zus Samantha in Texas woont. Linklater volgt hem op zijn jonge levenspad, terwijl hij zijn vader weer terugziet en zijn moeder hertrouwt met een gescheiden universiteitsdocent met een gezin.
Het knappe van Boyhood is dat het tempo alledaags en natuurlijk aanvoelt zonder dat de film aan zeggingskracht verliest. Dit is niet zozeer een bildungsfilm waar de hoofdpersoon van de ene wijze les naar de volgende levenservaring wordt geloodst. Een lineaire ontwikkeling is alleen subtiel en tussen de beelden door waarneembaar. Natuurlijk zijn er korte momenten van inzicht, maar ook veel scènes die banaal lijken of aanvoelen als ondramatische vulling. Het is echter door de toevoeging van die momenten dat je meeleeft met Mason omdat je getuige bent van alle kanten die het leven kan bieden.
Deze schijnbare willekeurigheid en rommeligheid zie je ook terug ten opzichte van andere personages in de film. Mensen komen en gaan. Als de professor een alcoholist blijkt te zijn, vlucht Masons moeder met haar kinderen het huis uit. Masons echte vader hertrouwt opeens en nieuwe mensen doen hun intrede in zijn leven. Het is zoals elk kind het leven ondergaat, waar de al dan niet arbitraire keuzes van volwassenen bepalen met wie je een intiem deel van jouw leven gaat delen.
Jeugdige tradities
In de filmgeschiedenis is misschien alleen François Truffaut een regisseur die zich in zijn films zo nauwgezet heeft gestort op de ontwikkeling van één individu van kind tot volwassene. In Les quatre cents coups gebruikte hij de nog jonge Jean-Pierre Léaud als het personage Antoine Doinel. Doinel zou vervolgens terugkomen in een hele reeks films waarin hij ouder en wijzer wordt.
Waar Doinel een alter ego was van Truffaut (de verering van cinema zie je bij beide regisseurs terug) is Mason dat niet zozeer voor Linklater. Er zijn natuurlijk overeenkomsten. Texas, de staat waar Linklater opgroeide, is volop aanwezig. Dit maakt de jeugd soms vreemd voor een niet-Amerikaans publiek. Zie daar een jachtgeweer dat Mason krijgt op zijn zestiende of gesprekken over lokale football en baseball teams. Mason ontwikkelt ook artistieke interesses, maar ook hier is Linklater meer bezig om te registreren dan te vertellen of het te verbinden aan zijn eigen leven. De eerlijke ervaring van het opgroeien staat voorop en niet het volgen van een te afgebakend narratief pad.
Brok energie
Naast Coltrane als Mason valt vooral Lorelei Linklater (de dochter van) op, als zijn zus. Ook haar zien we volwassen worden, van een brok energie tegenover de introvertere Mason, naar een wijze oudere zus. Ethan Hawke en Patricia Arquette zijn de geloofwaardige ouderlijke polen waartussen Mason schippert.
Hawke komt weg met de mooiste scènes, waar hij op momenten doet denken aan zijn Jesse in de Before-serie. Net als Jesse is Mason Senior een charmante dromer en idealist. Zo laat hij zijn kinderen campagne voeren tegen Bush en brengt hij ze in contact met literatuur en muziek. Senior is echter ook een onverantwoordelijke ouder die er voor koos om zijn gezin in de steek te laten. Het zijn twee kanten die subtiel terugkomen en die van hem een vol personage maken. Zo ook een prachtig segment waar vader en zoon een weekendje gaan kamperen, maar zonder de sentimentele valkuilen die zo’n scène in de handen van een mindere regisseur zou opleveren.
De tegenpool van Hawke is Arquette als Masons moeder, een complexe vrouw die door verkeerde keuzes haar leven en het leven van haar kinderen continu moet bijstellen. Een terugkerend thema is haar voorkeur voor schijnbaar perfecte en verantwoordelijke mannen die vervallen in alcoholisme. De kijker is echter vrij om dit dieper psychologisch te interpreteren – Linklater biedt geen verdere verklaringen of uitleg voor haar gedrag. Het is die vrijheid die Boyhood zo eerlijk maakt. Hij toont mensen zoals ze zijn en zonder te oordelen. Ze vormen allen een deel van dezelfde werkelijkheid die Linklater eerlijk wil vangen. Wat overblijft is het leven zelf in al zijn onopgesmukte en onvoorspelbare schoonheid.
29 juli 2014