Krigen

***

recensie  Krigen

Een leugentje om bestwil

door Cor Oliemeulen

Een commandant in Afghanistan neemt onder grote druk een beslissing met tragische gevolgen. In eigen land wordt hij aangeklaagd voor oorlogsmisdaden. Het Deense oorlogs- en rechtbankdrama Krigen draait om morele dilemma’s.

De Deen Tobias Lindholm ontwikkelde zich in korte tijd als begenadigd scenarioschrijver met ijzersterke films als Submarino, Kapringen en Jagten. Als regisseur maakte hij drie films: R, Kapringen en Krigen, met steeds een prominente rol voor Pilou Asbæk. In laatstgenoemde drama, dat was genomineerd voor een Oscar voor beste niet-Engelstalige film, speelt hij commandant Claus Michael Pedersen die samen met zijn compagnie door de Deense overheid naar Afghanistan is uitgezonden om de bevolking te helpen met de wederopbouw van het land, zoals dat zo mooi heet.

Krigen

Cruciale beslissing
Geteisterd door bermbommen, zengende hitte en het gemis van het thuisfront krijgen de soldaten op een dag te maken met zware beschietingen en de chaos die hiermee gepaard gaat. Een collega die zwaargewond raakt, kan alleen maar worden afgevoerd als de beschietingen zijn opgehouden. Claus neemt daarom een cruciale beslissing: hij vraagt luchtsteun om de vijandelijke compound te bombarderen. De soldaat kan worden gered, maar tijdens de bombardementen blijken onschuldige Afghaanse vrouwen en kinderen te zijn omgekomen.

Het Deense leger verleende met het beschikbaar stellen van materieel medewerking aan Krigen en veel van de soldaten zijn daadwerkelijk actief geweest in Afghanistan. Het is niet de belangrijkste reden dat filmmaker Tobias Lindholm zich schijnbaar op de vlakte houdt als Claus bij thuiskomst wordt aangeklaagd voor oorlogsmisdaden. De kijker mag oordelen over de beslissing van de commandant, zoals dat hoort bij dit soort morele dilemma’s, die zijn ingegeven door politieke keuzes van overheden.

Moreel dilemma
Wie in de eerste helft van Krigen – het oorlogsdrama – goed oplet, begrijpt dat de beste stuurlui aan wal staan. Idealistische, plichtsgetrouwe soldaten in oorlogsgebied raken nu eenmaal met onmogelijke opdrachten verzeild in onmogelijke situaties, waardoor morele grenzen kunnen vervagen en acute omstandigheden om snelle handelingen vragen. De camera staat nooit stil en het onrustige, schokkende beeld onderstreept de gemoedstoestand van claustrofobie, grote psychische druk en realistische geweldshandelingen die door geen enkele videogame of leerinstructie zijn te simuleren.

Krigen

Uiteindelijk weer thuis in Denemarken – het rechtbankdrama – wil de politiek-correcte aanklaagster weten of Claus de vijand had gezien – een voorwaarde om de boel te laten bombarderen. Claus’ antwoord betekent de keuze tussen vier jaar cel of het gemis van zijn vrouw en kinderen. Volgt hij zijn geweten of wordt het een dikke middelvinger naar overijverige beleidsmakers die vanachter hun bureau beschikken over leven en dood en hun volgende baan proberen veilig te stellen? Of kiest Claus voor een nieuwe toekomst met zijn prille gezin?

Lindholm kiest voor een praktische oplossing. Dat is handig en diplomatiek, maar hij maakt hiermee een sterkere apotheose onmogelijk, zoals in Jagten, die wel lang nadreunt. Krigen mist hierdoor de impact die het had kunnen hebben: het staan voor een beginsel en het aan de kaak stellen van politieke hypocrisie.

Dat neemt niet weg dat de keuzes die in Krigen worden gemaakt, genoeg stof opleverden voor een aflevering van onze rubriek Ondertussen, op de redactie. Lees hier onze aflevering ‘Moreel dilemma bij de kijker’.

 

20 maart 2016

 

MEER RECENSIES