Jimmy Van der Velde – Student Film
Jimmy Van der Velde is een 23-jarige student Filmstudies en Visuele Cultuur te Antwerpen. Hij is al in het bezit van een diploma journalistiek. Schrijven doet hij voor enola.be en hoopt ooit professioneel met film bezig te kunnen zijn. Cinema is al lang geen passie meer, maar een obsessie.
The Godfather en ik
The Godfather is een filmisch meesterwerk. Een essentieel Amerikaans epos. Daar valt niet over te discussiëren. Voor de jonge cinefiel die ik enkele jaren geleden was, fungeerden de drie films als een openbaring over wat cinema precies kon zijn. Maar het ging verder dan dat. De trilogie van Francis Ford Coppola is ook een bastion van mannelijke expositie, een wereld met sterk omlijnde regels en een duidelijke hiërarchie. Naast het feit dat de films voor eens en altijd mijn filmliefde deden opflakkeren, raakten de lotgevallen van Michael Corleone en co. mij ook op een diep persoonlijk niveau. De veertienjarige ik vond er zijn blauwdruk in voor volwassenheid en mannelijkheid.
Geen vrees, dit bericht zal niet voor de duizendste maal proberen uit te leggen waarom The Godfather-trilogie zo geniaal is, waarom het een meesterwerk is. De opzet van dit stuk is dat ik tracht te beschrijven wat voor invloed deze specifieke misdaadtrilogie op mij had als jongeling en hoe die invloed nazindert. Noem het een Coming of Age-verhaal, een reflectie op mijn jongere zelf en hoe The Godfather onlosmakelijk deel uitmaakt van mijn persoon.
Gids naar een eervolle mannelijkheid
Het begon ongeveer toen ik veertien jaar oud was. Mijn interesse in film begon sterk te ontluiken en als monument binnen de filmgeschiedenis was The Godfather één van de eerste klassiekers die ik gezien wou hebben. Het was alsof ik door een trein geraakt werd. Daar zat ik dan: een puber op zoek naar een identiteit, een kader voor zijn persoonlijkheid, normen en waarden die hem zouden definiëren. Coppola’s meesterwerk kwam mijn leven binnenvallen als bliksem bij heldere hemel. Terwijl leeftijdsgenoten hun voorbeelden zochten in de toenmalige populaire cultuur, was ik helemaal in de ban van die donkere, mythische wereld van mannelijkheid die Coppola schetst.
Jeugdige promiscuïteit kon mij plotseling gestolen worden. Het was die onbeweeglijke discipline van Vito Corleone die mij aansprak, het belang van eer en zelfcontrole, trouw aan je naasten en de strak omlijnde mannelijke eigenheid van de Italo-Amerikaan. Niet dat de verdere populaire cultuur mij plotseling niet meer interesseerde en ik mij ging gedragen als een gangster. Het geweld en maffiagebeuren uit de film(s) waren secundair voor mij. The Godfather trof mij als een gids naar een eervolle mannelijkheid. Geen haantjesgedrag, maar naar een gedisciplineerde persoonlijkheid die waarde hecht aan wat voor een persoon ik nu precies wou zijn.
Geen macho
Je moet nu wel denken dat ik een ongelofelijke macho ben, maar aan die oppervlakkigheid kon ik als tiener makkelijk voorbij kijken. Het is niet dat ik door The Godfather ben gaan geloven in een patriarchale maatschappij. Hoewel ik het moment waarbij de deur toeslaat voor de neus van Diane Keaton aan het einde van de eerste film nog steeds een prachtig symbolisch moment vind, ben ik zeker geen aanhanger van een klimaat waar vrouwen worden uitgesloten.
Toch was – en blijft – voor mij deze trilogie een prachtig toonbeeld van mannelijke idealen. The Godfather leerde mij als tiener dat je een weloverwogen betekenis kan geven aan je persoonlijkheid als man, dat je jezelf kan verbreden tot een respectabel iemand, een persoon die rekening houdt met zijn omgeving en zichzelf recht in de ogen kan kijken, zonder ooit je normen- en waardestelsel overboord te gooien.
De films lagen tijdens mijn tienerjaren aan de basis van een nieuwe denkwijze, wat resulteerde in het nastreven van een volwassenere houding en het duidelijk proberen definiëren van mezelf. Plots vond ik respect voor anderen zeer belangrijk, droeg ik vriendschap hoog in het vaandel en het feit dat mensen op mij zouden kunnen vertrouwen en kunnen rekenen. Net zoals je weet wat je aan Don Corleone hebt als je hem om een gunst vraagt, zulk een vertrouwen wou ik ook uitstralen.
Vito Corleone
Het waren dan ook vooral Marlon Brando’s en Robert De Niro’s Vito Corleone die me daarbij aansprak. Die man is een meedogenloze moordenaar, maar weet zichzelf toch te profileren als iemand die respect afdwingt en geeft, elke keuze zorgvuldig afweegt, een bewonderenswaardige bescheidenheid weet te behouden en een onnavolgbare discipline kent. Daarbovenop kent hij nog eens sterke familiewaarden en een onbreekbare liefde voor zijn zonen. Quotes als “a man who doesn’t spend time with his family can never be a real man” doen nog steeds lichtjes mijn haren recht komen. Michael Corleone laat zien hoe dat het niet moet. Pacino’s personage wordt verblind door zijn idealen en zijn doeleinden, waarbij hij de lessen van zijn vader volledig in de wind slaat. Michael Corleone streeft ook naar controle en discipline, maar verliest zich volledig in foute en irrationele beslissingen.
Ik zeg soms: “The Godfather bevat alles waarnaar een man verlangt en van droomt.” Op een primair niveau wel te verstaan. Welke man verlangt er nu niet ergens diep vanbinnen naar macht, respect, aanzien, rijkdom en familie? Een volledig leven dat je zelf hebt opgebouwd met je eigen bloed, zweet en tranen? Een leven waar je trots kan op zijn en voldaan kan op neerkijken? Als jongeling is dat een aanlokkelijke droom, een verlangen om op oudere leeftijd even geslaagd in het leven te staan als Vito Corleone. Zonder een misdaadimperium op te starten, laat dat duidelijk zijn. Nog steeds verlang ik daar naar. Momenteel studeer ik nog een jaar, maar het echte leven lonkt en ik wil dat zo goed mogelijk vorm weten te geven. Het ondernemerschap van de jonge Vito Corleone die zich als migrant vanuit het niets weet op te werken, is daarin steeds een mooi voorbeeld en motivatie om in het achterhoofd te houden. Niet dat ik armzalig ben opgegroeid, maar de dingen zijn me ook nooit in de schoot geworpen.
Idealen en dromen
Ik klink misschien als een onverbeterlijke romanticus die veel te veel belang hecht aan wat uiteindelijk maar een film is. Toch is de invloed die die drie films op mij hadden onmiskenbaar. En die invloed blijft nazinderen. Nog steeds grijp ik een drietal keer per jaar terug naar The Godfather-trilogie en blijft de sensatie even adembenemend en inspirerend als die eerste keer. Nog steeds verlang ik naar een zelfde soort gecontroleerde mannelijkheid. Coppola doet me realiseren dat ik moet blijven trachten om een zo compleet mogelijk persoon te zijn; iemand die met beide voeten stevig in de realiteit staat. Geen dom alfamannetje, maar een persoon met duidelijke idealen en dromen, plus de motivatie en kracht om die idealen en dromen onverbiddelijk en gedisciplineerd na te jagen.
Elke revisie van The Godfather-films blijft me daaraan herinneren en fungeert als een constante wake-up call. De films maken hierdoor haast deel uit van mijn DNA en de persoon die ik nu ben. Wat voor een persoon ik ben, is niet aan mij om te zeggen. Maar dankzij de familie Corleone heb ik geleerd om aandacht te besteden aan mijn persoonlijkheid en mannelijkheid en ook om daar bewust aan te werken. Een werk van lange adem, maar een werk dat ik noodzakelijk acht. Ik ga niet zeggen dat ik nu compleet ben als man en als mens. Het blijft een weg waaraan je constant timmert en waarschijnlijk nooit klaar mee bent.
Mannelijkheid uit zich voor mij niet in uiterlijk vertoon, maar in een sterke en zelfzekere persoonlijkheid, in respect voor je naasten en naargelang de situatie steeds de juiste houding trachten aan te nemen. Ik ga niet zeggen dat heel mijn bestaan gefundeerd is op Coppola’s trilogie, maar het heeft zeker een belangrijke rol gespeeld. Om maar een voorbeeld te geven: zo zal ik nooit meer in een fauteuil kunnen gaan zitten zonder aan de koele zithouding van Michael Corleone te denken. Ik zal er Coppola, Mario Puzo en iedereen die aan deze ultieme meesterwerken heeft meegewerkt steeds dankbaar voor zijn.
8 september 2013