3 Faces

****

recensie 3 Faces

Ludiek jongleren met maskers

door Sjoerd van Wijk

3 Faces biedt een meerduidige inkijk in de Iraanse samenleving en is geladen met speelse kritiek van de gerenommeerde Iraanse schrijver-regisseur Jafar Panahi. 

Bekende actrice Behnaz Jafari ontvangt een verontrustende video via social media waarin het meisje Marziyeh zelfmoord lijkt te plegen. Marziyeh’s wanhoop komt doordat ze op het Iraanse platteland niet haar acteerdromen kan najagen. Jafari gaat samen met regisseur Jafar Panahi op onderzoek uit, in de hoop het meisje te vinden. In een film die het midden houdt tussen fictie en werkelijkheid (iedereen speelt zichzelf) gaan ze op een roadtrip door de gastvrije dorpen, waar tradities hoog in het vaandel staan. Aan de ene kant is er een warm onthaal en zekere bewondering voor de stedelingen uit Teheran, aan de andere kant worden ‘kunstenmakers’ met argusogen bekeken.

3 Faces

Appeltjes schillen
3 Faces heeft een onmiskenbaar persoonlijk karakter, niet alleen doordat Panahi zichzelf speelt. De regisseur leverde in het verleden subtiel maatschappijkritische films af zoals Offside, wat hem in 2010 een gevangenisstraf en later huisarrest opleverde. Maar erger, hij mocht geen films meer maken, wat internationaal voor ophef zorgde. Toch is Panahi sinds 2011 (This Is Not a Film) in het geniep blijven filmen, met beschouwingen over tegenstellingen in de Iraanse samenleving. Ondanks dat Panahi een appeltje te schillen heeft met de censuur van de Iraanse overheid, voorkomt hij ook ditmaal dat 3 Faces een vendetta wordt.

Onderzoekend komen de gestes tussen stedeling en dorpeling in beeld, zonder dat iemand de boeman is. De scepsis jegens artiesten op het platteland staat in de bredere context van het reilen en zeilen in een dorp, in plaats van dat deze rancuneus als bekrompen overkomt. Met humor worden de verschillen duidelijk, als dorpelingen Jafari en Panahi initieel enthousiast begroeten en vervolgens teleurgesteld afdruipen als blijkt dat ze niets komen repareren, zoals gedacht. Toch komt door de ellipsen over Jafari’s zoektocht Panahi’s personage wat te vaak naar voren, terwijl Mariyeh’s verdriet de film juist draagt met indringende urgentie. 

Driedubbelrol
Spanningen zijn continu onderhuids onder een façade van beleefdheid. Personages lijken meerdere rollen te spelen, zowel in de film als in de samenleving. Film en werkelijkheid vloeien naadloos in elkaar over, van Marziyeh’s confronterende openingsscène tot de voormalig bekende actrice Shahrzad die als knipoog nooit in beeld komt.

Het Iran van Panahi is een ludiek jongleren met de verschillende maskers: voor de overheid, de buren en vrienden. In tegenstelling tot het al te luchtige Taxi Teheran (2015) slaagt 3 Faces er meer in uiteenlopende emoties op meditatieve wijze samen te smeden tot een indringende, menselijke inzage in het land. De continue verwijzingen naar de echte levens van de personages, het eenvoudige camerawerk, de dagelijkse beslommeringen—ze vormen een subtiel spel met de werkelijkheid, wat de Iraanse jongleer-act des te inzichtelijker maakt. 

3 Faces

Traditioneel subversief
Met dit indringende spel plaatst 3 Faces zich ferm in een Iraanse filmtraditie die de censuur eerder als uitdaging dan als beperking lijkt te zien. Dikwijls herinnert de film aan het werk van regisseur Abbas Kiarostami, die ook fictie en werkelijkheid op beschouwende wijze door elkaar haalde. In films zoals A Taste of Cherry (1997), die ook zelfmoord als thema aanhaalt, wist hij losjes maatschappijkritiek in de verhalen te verwerken.

Door subversieve thema’s te verweven met de keuze in verhalen en het tonen van de dagelijkse omgang lukt het Iraanse regisseurs, zoals ook de gevierde regisseur Asghar Farhadi (A Separation), meestal om geruisloos door de censuur te komen. In plaats van te prediken, levert die combinatie juist sluw opgebouwde dramatische spanning op, wat de Iraanse cinema zo uniek maakt. 3 Faces voelt traditioneel subversief aan en de speelse zoektocht naar wederzijds begrip werkt lang door, omdat de personages de film een eigen karakter geven.
 

28 maart 2018

 
MEER RECENSIES